 |
| © REUTERS/Jason Lee |
Καμινάδα μονάδας θέρμανσης με άνθρακα στο Harbin,
επαρχία Heilongjiang, στην Κίνα
Αλεξάντερ
Σόμπκο Το
πρόσφατο ξεκίνημα της "Δύναμης της
Σιβηρίας" προκάλεσε ένα κύμα προβλέψιμης
έκφρασης δημοσιογραφίας, το οποίο
καταλήγει στο «αυτός ο αγωγός δεν είναι
απαραίτητος, δεν θα αποδώσει ποτέ, και
είναι επιβλαβής».
Εν
τω μεταξύ, ο υπόλοιπος κόσμος, ασκεί
μεγάλη πίεση στην ζήτηση του αερίου της
Κίνας.
Ο
λόγος είναι απλός: το μέγεθος της μείωσης
της ζήτησης άνθρακα στη Λαϊκή Δημοκρατία
της Κίνας. Θα είναι αποφασιστικής
σημασίας για τον ρυθμό αύξησης της
παγκόσμιας ζήτησης για φυσικό αέριο
αγωγών και ΥΦΑ (υγροποιημένο φυσικό
αέριο). Αυτό, με τη σειρά του, θα αποτελέσει
βασικό παράγοντα για τις τιμές των μπλε
καυσίμων. Εξάλλου, υπό τις συνθήκες του
υφιστάμενου πλεονάσματος φυσικού αερίου
και ακόμη και της έναρξης νέων έργων
ΥΦΑ στο πλαίσιο αυτού του πλεονάσματος,
οι παγκόσμιες τιμές του φυσικού αερίου
έχουν μειωθεί σημαντικά - στα σημερινά
επίπεδα, το θέμα δεν είναι πλέον οι
εξαγωγείς να αποκομίζουν υπερκέρδη,
αλλά ζήτημα αξιοπρεπούς ανάπτυξης του
κλάδου. Σε αυτό το πλαίσιο, γιατί οι
εταιρείες επενδύουν σε νέα έργα; Πολλοί
εξ αυτών, για άλλη μια φορά, υπολογίζουν
στην αύξηση της κινεζικής ζήτησης.
Ως
αποτέλεσμα, είναι λογικό να εξετάσουμε
το θέμα του κινεζικού άνθρακα.
...Για
την ακρίβεια, η υπερβολική ποσότητα ΥΦΑ
στον κόσμο είχε προβλεφθεί πριν από δύο
χρόνια. Ακριβώς όταν οι εγκαταστάσεις
υγροποίησης των ΗΠΑ άρχισαν να λειτουργούν,
οι οποίες, λόγω της αιφνίδιας εμφάνισής
τους (της απροσδόκητης επιτυχίας της
εξόρυξης σχιστόλιθου), δεν ελήφθησαν
αρχικά υπόψη στη μακροπρόθεσμη ισορροπία
προσφοράς και ζήτησης. Ωστόσο, το
πλεόνασμα αυτό δεν συνέβη τότε. Υπήρχαν
και άλλοι παράγοντες (π.χ. περιορισμοί
λόγω σεισμών στις Κάτω Χώρες), αλλά
ειδικότερα, η ζήτηση για ΥΦΑ από την
Κίνα, η οποία υποκαθιστά τον άνθρακα με
φυσικό αέριο, αυξήθηκε δραματικά. Το
χειμώνα του 2017-2018, οι τιμές ΥΦΑ για άμεση
χρήση υπερέβησαν τα $400 ανά 1.000 κυβικά
μέτρα και δεν ήταν έτσι από το 2014. Την
εποχή εκείνη, η ετήσια αύξηση της ζήτησης
από την Κίνα ανερχόταν σε περίπου 50%,
ωστόσο, στο πλαίσιο μιας όχι πολύ μεγάλης
βάσης. Και πέρυσι, η Κίνα συνέδεσε περίπου
το μισό του νέου εφοδιασμού της με
υγροποιημένο φυσικό αέριο της αγοράς.
Κατά την τρέχουσα περίοδο, η Κίνα
σταμάτησε προσωρινά (υπό την έννοια ότι
ο ρυθμός αεριοποίησης μειώθηκε κατά το
ήμισυ) στην ταχεία διαδικασία αντικατάστασης
του άνθρακα από το φυσικό αέριο. Γι' αυτό
το 2018 παρατηρείται επιβράδυνση του
ρυθμού αύξησης της ζήτησης υγροποιημένου
φυσικού αερίου από την Κίνα (η πρόβλεψη
είναι περίπου 15% ετησίως και οι τελευταίες
μηνιαίες τιμές είναι ακόμη χαμηλότερες
από τους ίδιους μήνες του περασμένου
έτους).
Ας
κοιτάξουμε μερικά χρόνια πίσω. Το θέμα
της αποκαλούμενης κορυφής του άνθρακα
στην Κίνα συζητείται τα τελευταία
(τουλάχιστον) πέντε χρόνια. Η ουσία της
συζήτησης είναι απλή: αν η Κίνα έχει
υπερβεί το ανώτατο όριο της ζήτησης
άνθρακα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί
ότι πρόκειται για απόλυτες τιμές, και
το σχετικό μερίδιο του άνθρακα στην
κατανάλωση ενέργειας της Κίνας μειώνεται
σε κάθε περίπτωση (ήδη 59% το 2018). Αλλά
λόγω του γεγονότος ότι η συνολική
κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται, η
απόλυτη τιμή της κατανάλωσης άνθρακα
εξακολουθεί να μην θέλει να μειωθεί. Η
Κίνα φαίνεται να έχει περάσει την κορυφή
το 2013, και από τότε η ζήτηση δεν ήταν
ισχυρή, αλλά μειώνεται σταθερά εδώ και
τέσσερα χρόνια. Αλλά το 2017 παρέμεινε
στο επίπεδο του προηγούμενου έτους, και
το 2018 αυξήθηκε σχεδόν κατά ένα τοις
εκατό. Τι ακολουθεί;
Ο
άνθρακας (και, κατά συνέπεια, το αέριο
ως υποκατάστατο στο μέλλον) χρησιμοποιείται
σε διάφορους τομείς: βιομηχανία, θέρμανση
και, φυσικά, παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας.
Περίπου
το μισό του άνθρακα πήγε στην παραγωγή
ενέργειας. Συνεπώς, η προσοχή των
παρατηρητών επικεντρώνεται επίσης στην
κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα.
Και δεν υπάρχει άρνηση από τη νέα
κατασκευή σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής
ενέργειας με καύση άνθρακα, αν και ο
ρυθμός θέσης σε λειτουργία νέων μονάδων
επιβραδύνεται: τώρα είναι 20-25 GW το χρόνο,
το οποίο είναι λίγο σε σύγκριση με 50-60
GW το χρόνο πριν αρκετά χρόνια. Ταυτόχρονα,
εξακολουθούν να κατασκευάζονται 148 GW
παραγωγής άνθρακα. Για σύγκριση: ολόκληρο
το ρωσικό σύστημα ενέργειας είναι
μικρότερο από 250 GW.
Πρέπει
να γίνει κατανοητό ότι οι νέες εγκαταστάσεις
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση
άνθρακα της Κίνας πληρούν τα αυστηρότερα
περιβαλλοντικά πρότυπα. Φυσικά, δεν θα
εξοικονομηθούν από τις εκπομπές
δαιμονοποιημένου διοξειδίου του άνθρακα,
αλλά, όσον αφορά τις εκπομπές επιβλαβών
μικρών σωματιδίων και άλλων συστατικών
του αιθάλης, είναι πολλαπλάσιες φορές
καλύτερες από τους παλαιούς σταθμούς.
Ως εκ τούτου, το φυσικό αέριο έχει μέτριο
αναπτυξιακό δυναμικό στην παραγωγή
ηλεκτρικής ενέργειας. Επί του παρόντος,
μόνο το 17% της κατανάλωσης αερίου της
Κίνας διατίθεται για την παραγωγή
ενέργειας.
Εν
πάση περιπτώσει, ο αντίκτυπος αυτών των
κατασκευαστικών έργων στον όγκο της
παραγωγής άνθρακα θα αναγνωριστεί μόνο
με την πάροδο του χρόνου. Μέχρι τώρα, η
αύξηση της παραγωγικής ικανότητας
άνθρακα συνοδεύτηκε από μείωση της
χρήσης των σταθμών παραγωγής ενέργειας.
Μπορούμε επίσης να μιλήσουμε για το
γεγονός ότι οι νέοι, φιλικοί προς το
περιβάλλον σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής
ενέργειας θα αντικαταστήσουν τους
παλαιούς, βρώμικους σταθμούς θερμικής
ενέργειας.
Συνεπώς,
το πρόγραμμα "φυσικό αέριο αντί για
άνθρακα" δεν στοχεύει τόσο στον τομέα
της ενέργειας όσο στη θέρμανση και, σε
μικρότερο βαθμό, στη χρήση καυσίμων στα
νοικοκυριά. Η καύση άνθρακα στο σπίτι
ή σε μικρές επιχειρήσεις και σε
λεβητοστάσια είναι αυτή που δημιουργεί
τη μέγιστη ποσότητα επιβλαβών εκπομπών.
Φαίνεται
ότι ο τομέας αυτός αντιπροσωπεύει ένα
μικρό μέρος της συνολικής κατανάλωσης
άνθρακα. Τότε γιατί αναμένουμε ανάπτυξη
εδώ μακροπρόθεσμα; Η απάντηση στο ερώτημα
είναι στον τεράστιο όγκο της κινεζικής
βιομηχανίας άνθρακα, όπου ακόμη και
μικρές διακυμάνσεις της ζήτησης (ή
ελαφρώς μεγάλες διακυμάνσεις, αλλά σε
μικρά τμήματα της αγοράς) μπορεί να
έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην ισορροπία
του φυσικού αερίου.
Για
παράδειγμα, φέτος, θα δαπανηθούν άλλα
17 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα για το
πρόγραμμα "φυσικό αέριο αντί για
άνθρακα". Φαίνεται ότι δεν υπάρχουν
πολλές, αν και αυτή είναι μόλις η μισή
από τη συνολική ετήσια χωρητικότητα
του αγωγού Power of Siberia. Όσον αφορά τη
θερμογόνο δύναμη, υπολογίζεται χονδρικά
ότι χίλια κυβικά μέτρα αερίου αντιστοιχούν
σε περίπου 1,5 τόνους άνθρακα. Αυτό
σημαίνει ότι οι όγκοι αυτοί θα
αντικαταστήσουν περίπου 25 εκατομμύρια
τόνους άνθρακα. Και πόσο είναι αυτό από
όλη την κατανάλωση άνθρακα της Κίνας;
Στο 0,7%! Συνεπώς, εάν πρόκειται να
αντικαταστήσουμε το 10% του άνθρακα, για
παράδειγμα, θα χρειαστούν επιπλέον 242
δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου.
Το
κύριο πρόβλημα της μετάβασης στο φυσικό
αέριο είναι γνωστό. Σε σύγκριση με τον
άνθρακα, εξακολουθεί να αποτελεί μάλλον
ακριβό καύσιμο. Για τον πληθυσμό, η
μετάβαση από τον άνθρακα στο φυσικό
αέριο έχει επιδοτηθεί. Το φυσικό αέριο
μπορεί να ανταγωνιστεί τον άνθρακα σε
τιμές 180 δολαρίων ανά χίλια κυβικά μέτρα,
αλλά σε κάθε περίπτωση δεν θα υπάρχουν
τέτοιες μακροπρόθεσμες τιμές. Αυτή η
χονδρική τιμή εισαγωγής έχει καθοριστεί
τώρα και μόνο κατά την προσωρινή περίοδο
πλεονάσματος, και στη συνέχεια στην
αγορά άμεσης παράδοσης. Εάν η Κίνα
επιθυμεί να αυξήσει τη ζήτηση για φυσικό
αέριο, θα αυξήσει αμέσως τις τιμές.
Με
τον έναν ή τον άλλο τρόπο, φέτος η Κίνα
αποφάσισε να κάνει μια παύση με την
εντατικοποίηση της μετάβασης. Κατά τα
προηγούμενα έτη, ιδίως τον προηγούμενο
χειμώνα, αισθάνθηκε όλα τα προβλήματα
της ραγδαίας αλλαγής του φορέα ενέργειας.
Αυξήσεις τιμών, ελλείψεις υποδομής και
άλλες δυσκολίες. Η κατάσταση με την
αιθαλομίχλη παραμένει τεταμένη, αλλά
έχει βελτιωθεί μετά την τελευταία
διετία.
Από
τα ανωτέρω, είναι σαφές γιατί η ζήτηση
για φυσικό αέριο και ΥΦΑ είναι πολύ
δύσκολο να προβλεφθεί. Αναμένουμε πολύ
χαμηλές τιμές τα επόμενα χρόνια, αλλά
αυτό μπορεί να αλλάξει με την πλευρά
της Κίνας, όχι από μεταφορική άποψη. Τα
προγράμματα μετάβασης από τον άνθρακα
στο φυσικό αέριο εφαρμόζονται από την
κινεζική ηγεσία με τρόπο οδηγίας. Το
μόνο πράγμα που απομένει να δούμε είναι
ότι θα ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα,
ακολουθούμενο από τις τιμές του φυσικού
αερίου.
Πρέπει
επίσης να υπενθυμίσουμε ότι ο
περιβαλλοντικός παράγοντας στη βιομηχανία
άνθρακα έχει δύο πτυχές. Η τοπική πτυχή
είναι η εκπομπή επιβλαβών ουσιών (οξείδια
του θείου και του αζώτου, μικρά σωματίδια).Η
Κίνα επιλύει σταδιακά αυτό το πρόβλημα
μέσω σύγχρονων και φιλικών προς το
περιβάλλον σταθμών παραγωγής ενέργειας
με καύση άνθρακα με φίλτρα, μέσω της
αντικατάστασης του άνθρακα με φυσικό
αέριο σε άλλες εγκαταστάσεις όπου η
εφαρμογή τέτοιων λύσεων είναι δύσκολη
ή δαπανηρή. Υπάρχει όμως και μια παγκόσμια
πτυχή - οι εκπομπές διοξειδίου του
άνθρακα. Εν πάση περιπτώσει, παραμένουν
στο ίδιο επίπεδο μέχρι να αρχίσει η Κίνα
να μειώνει την πλήρη χρήση του άνθρακα
Τι
σημαίνει αυτό στο πλαίσιο της ατζέντας
για το κλίμα; Αφενός, είναι δύσκολο να
φανταστεί κανείς ότι η Κίνα θα συμφωνούσε
με τυχόν σημαντικές περιβαλλοντικές
εκβιασμούς (π.χ. έναν υποθετικό παγκόσμιο
φόρο άνθρακα μέχρι στιγμής) με τέτοιες
ποσότητες άνθρακα στο ενεργειακό μείγμα.
Από
την άλλη πλευρά, σήμερα το "συλλογικό
Greta Tunberg" αποκτά παγκόσμια κλίμακα,
και η φρίκη των εκπομπών διοξειδίου του
άνθρακα είναι η φύση του παγκόσμιου
πανικού. Έτσι, εάν εισαχθούν εισφορές
CO2, η αντικατάσταση του άνθρακα με φυσικό
αέριο θα αυξηθεί. Για την Ρωσία, υπάρχουν
πλεονεκτήματα σε κάθε σενάριο.
