 |
| © REUTERS / Jason Lee / Εικονογράφηση / Φωτογραφία αρχείου |
Ο
διεθνής τομέας πληροφοριών και οι
χρηματοπιστωτικές αγορές γεμίζουν
κυριολεκτικά με ενθουσιασμό για τη
λεγόμενη εμπορική συμφωνία μεταξύ των
ΗΠΑ και της Κίνας, στην οποία ορισμένοι
χρηματοπιστωτικοί παράγοντες και
εκπρόσωποι των μέσων ενημέρωσης επιθυμούν
να δουν ένα σημάδι βελτιωμένων σχέσεων
μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου.
Είναι
λογικό να υποθέσουμε ότι μία από τις
συνέπειες αυτής της "εμπορικής
συμφωνίας" θα είναι ένα ακόμη κύμα
"αξιολογήσεων εμπειρογνωμόνων"
στον τομέα της πληροφόρησης, προβλέποντας
την επιστροφή του κόσμου στο κράτος στο
οποίο ήταν πριν από το 2016, το οποίο θα
επιτρέψει στις ΗΠΑ να επικεντρωθούν
στον αγώνα κατά της Ρωσίας, στην επιστροφή
της Κριμαίας στην Ουκρανία, στην
καταστροφή της ρωσικής οικονομίας μέσω
κυρώσεων, και ούτω καθεξής. Η πρόβλεψη
τέτοιων εξελίξεων μπορεί να γίνει
τολμηρά, με βάση το ιστορικό προηγούμενο:
Τέτοιες προβλέψει κινήσεων ήταν πολύ
δημοφιλείς στα Ρωσικά κοινωνικά δίκτυα
και στο “τηλεγράφημα” τον Νοέμβριο
του 2017, μετά τη συνάντηση του προέδρου
Trump και του προέδρου Xi,
όταν πολλοί πίστευαν ότι ο εμπορικός
πόλεμος τελείωσε, δηλαδή ο ψυχρός
πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας να
το πούμε γενικά, όπου "η Αμερική
κέρδισε ξανά.
Η
πρακτική έδειξε ότι οι σκεπτικιστές
δικαίως υποστήριζαν ότι δεν υπήρξε
ουσιαστική πρόοδος και ότι στην
πραγματικότητα κανένα από τα προβλήματα
των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας δεν είχε επιλυθεί,
πράγμα που σημαίνει ότι θα διεξαχθεί
νέος Ψυχρός Πόλεμος (με περιοδική
ανακωχή) μέχρι την πλήρη οικονομική
κατάρρευση ή την παράδοση ενός από τα
εμπλεκόμενα στη σύγκρουση μέρη.
Έπειτα,
τον Νοέμβριο του 2017, ο λόγος της
αισιοδοξίας, για παράδειγμα, σύμφωνα
με την Deutsche Welle το φερέφωνο
της Γερμανική προπαγάνδας ήταν το
γεγονός ότι "οι ΗΠΑ και η Κίνα συνήψαν
εμπορικές συμφωνίες για 253 δισεκατομμύρια
δολάρια. Κατά τη διάρκεια της κρατικής
επίσκεψης του Trump στο
Πεκίνο, υπογράφηκαν αρκετές συμβάσεις
στους τομείς ενέργειας, αεροσκαφών και
ηλεκτρονικών. Τώρα μιλάμε για κάποια
"σημαντική εξέλιξη στην επίλυση της
εμπορικής διαφωνίας", και υποστήριζε
ότι "τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν
στην πρώτη φάση της διμερούς οικονομικής
συμφωνίας όπου προβλεπόταν η αύξηση
των εισαγωγών της Κίνας από τις ΗΠΑ και
μείωση των δασμών.
Μετά
από αρκετές ψευδείς εξελίξεις στις
εμπορικές διαπραγματεύσεις, ακόμα και
μερικά δυτικά μέσα ενημέρωσης αρχίζουν
να είναι επιφυλακτικά για τις λεγόμενες
διπλωματικές αποκαλύψεις. Για παράδειγμα,
το Βρετανικό BBC επισημαίνει ότι "ο
Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump
θεώρησε την προσωρινή μικρή συμφωνία
θρίαμβο, και ότι οι αντίπαλοί του
παραδόθηκαν. Κατά πάσα πιθανότητα, αυτό
συμβαίνει όταν τόσο οι αντίπαλοι του
Αμερικανού ηγέτη όσο και οι οπαδοί του
κάνουν λάθος.
Το
πρόβλημα με την ερμηνεία της συμφωνίας
είναι ότι κανείς δεν έχει δει το κείμενο
εκτός από τους σχετικούς διαπραγματευτές.
Για να είμαι ακριβής, ο επικεφαλής της
αντιπροσωπείας των ΗΠΑ, Lightheiser, έδειξε
στους δημοσιογράφους την ίδια τη συμφωνία
- αλλά μόνο με τη μορφή μιας βαριάς
στοίβας εγγράφων και μόνο για να αποδείξει
ότι υπάρχει.
Ο
αμερικανικός οργανισμός Bloomberg αναφέρει
για τις αμερικανικές παραχωρήσεις που
έγιναν στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων:
Η
Ουάσιγκτον αρνήθηκε να εισαγάγει νέους
δασμούς για τα κινεζικά smartphones
και υπολογιστές, που επρόκειτο να τεθούν
σε ισχύ στις 15 Δεκεμβρίου, και δεσμεύτηκε
να ακυρώσει σταδιακά τους ήδη καθιερωμένους
αντι-κινεζικούς δασμούς καθώς
επιτυγχάνονται νέες συμφωνίες. Από την
κινεζική πλευρά, σύμφωνα με το Bloomberg,
υπάρχουν δεσμεύσεις για τη μη δασμολογητέα
αγορά γεωργικών προϊόντων των ΗΠΑ, την
προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας
των ΗΠΑ στην Κίνα και την εγκατάλειψη
της πρακτικής εξαναγκασμού των
αμερικανικών εταιρειών να μεταφέρουν
την τεχνολογία τους στην Κίνα με
αντάλλαγμα την πρόσβαση στην κινεζική
αγορά. Επίσης, Αμερικανοί δημοσιογράφοι
επισημαίνουν ότι το Πεκίνο θα δεσμευτεί
να μην υποτιμήσει τη συναλλαγματική
ισοτιμία του Γιουάν έναντι του δολαρίου,
προκειμένου να τονώσει τις κινεζικές
εξαγωγές. Επιπλέον, χθες η Κίνα ανακοίνωσε
ότι αναβάλλει (αλλά δεν ακυρώνει) την
εισαγωγή πρόσθετων δασμών στις εισαγωγές
Αμερικανικών αγαθών, συμπεριλαμβανομένων
αυτοκινήτων και ανταλλακτικών.
Αναδύονται
τα περιγράμματα ενός συμβιβασμού, μέσα
στα οποία μπορούν να επιχειρηματολογηθούν
υπέρ τόσο της ήττας των ΗΠΑ όσο και του
θριάμβου των ΗΠΑ. Το πρόβλημα είναι ότι,
σε σύγκριση με τα προβλήματα που έχουν
παραμείνει πολύ πίσω από τα όρια αυτής
της περίεργης εκεχειρίας, όλες αυτές
οι αμοιβαίες παραχωρήσεις είναι ασήμαντες
και δεν αξίζουν προσοχής.
Σε
συνέντευξη την Κυριακή στο CNN, ο Ian Bremer,
ένας γνωστός Αμερικανός πολιτικός
επιστήμονας και επικεφαλής της μεγαλύτερης
εταιρείας παροχής πολιτικών συμβουλών
στον κόσμο, του Eurasia Group, είπε ότι,
ανεξάρτητα από την ανακωχή, "οι σχέσεις
Η.Π.Α.-Κίνας του επόμενου έτους θα είναι
πολύ χειρότερες.
Τα
επιχειρήματά του ήταν ότι θα υπήρχαν
πολλά θεμελιώδη προβλήματα το επόμενο
έτος: τη σύγκρουση γύρω από το Huawei και
τη σύλληψη ενός από τους διευθυντές του
στον Καναδά, τις αναταραχές στο Χονγκ
Κονγκ, τον ψυχρό πόλεμο, το ζήτημα των
Ουιγούρων (δηλαδή τις κατηγορίες της
Κίνας για δημιουργία στρατοπέδων
συγκέντρωσης στην αυτόνομη περιοχή
Xinjiang Uyghur) και ούτω καθεξής.
Ο
σεβάσμιος Αμερικανός πολιτικός
επιστήμονας έχει απόλυτο δίκιο, και αν
εξετάσουμε τα πράγματα από την άποψη
των ακόμα πιο θεμελιωδών συγκρούσεων,
μια στοίβα εγγράφων στα χέρια του
συμβούλου του Trump, ο οποίος
τώρα ευχαριστεί τα παγκόσμια μέσα
ενημέρωσης και τις χρηματοπιστωτικές
αγορές, δεν είναι ούτε ειρήνη ούτε καν
ανακωχή, αλλά απλώς μια χριστουγεννιάτικη
παύση μεταξύ των γύρων της γεωπολιτικής
μονομαχίας.
Ο
κατάλογος των προβλημάτων των ΗΠΑ-Κίνας
που επεσήμανε ο Jan Bremer είναι, στην
πραγματικότητα, επίσης ένας κατάλογος
μικρών πραγμάτων σε σύγκριση με το πιο
σημαντικό ανεπίλυτο ζήτημα, το οποίο
μπορεί να μειωθεί στην κλασσική φόρμουλα
"εμείς ή αυτοί". Οι ΗΠΑ δεν μπορούν
να διατηρήσουν τον πλούτο τους και όλα
τα προνόμια χωρίς την ιδιότητα ενός
παγκοσμίου ηγεμόνα, και έτσι για τον
Trump η επιθυμία της Κίνας
να αγοράζει αμερικανική σόγια ή χοιρινό
είναι ανούσια, αν και ευχάριστη από την
άποψη των δημοσίων σχέσεων αλλά αυτά
είναι επεισόδια του μεγάλου ψυχρού
Πολέμου. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι ο
Trump, ενώ εξακολουθεί να
είναι υποψήφιος, που δεν περιορίζεται
από την ανάγκη να πει ένα κατευναστικό
ψέμα για τις χρηματοπιστωτικές αγορές
και να μιλήσει για την "κινεζική
απειλή": Πρώτον, από τη δική του άποψη,
η κυριαρχία της Κίνας στο διμερές εμπόριο
είναι επειγόντως απαραίτητη σταματήσει,
γιατί απειλεί τις Ηνωμένες Πολιτείες
οικονομικά και πολιτικά. Και δεύτερον,
η Αμερικανική οικονομία είναι μια μεγάλη
φούσκα που μπορεί να εκραγεί.
Οι
ομιλίες και οι δηλώσεις του Trump
από την εποχή της προεκλογικής εκστρατείας
του δεν ήταν μια πολύ ευχάριστη εικόνα
των Ηνωμένων Πολιτειών. Από τη μία
πλευρά, ο παγκόσμιος ηγεμόνας κυριολεκτικά
"βιάζεται από την Κίνα" (ένας όρος
από την ομιλία του Trump),
και από την άλλη, η Αμερική είναι ένας
"κουμπαράς-γουρουνάκι" που ληστεύεται
(που είναι επίσης ένα άμεσο απόσπασμα
ομιλίας του ). Και το πιο σημαντικό είναι
ότι η αμερικανική οικονομία, σύμφωνα
με τον δισεκατομμυριούχο πρόεδρο, είναι,
στην πραγματικότητα, μια "μεγάλη,
λιπαρή , άσχημη φούσκα που ανα πάσα
στιγμή μπορεί να εκραγεί
Τώρα
ο Αμερικανός ηγέτης τονίζει ότι η
αμερικανική οικονομία είναι η καλύτερη
στον κόσμο, αλλά υπάρχει η υποψία ότι
ψεύδεται τώρα, δεδομένου όταν συμβεί
η έκρηξη της "φούσκας" οι πολιτικοί
του αντίπαλοι θα κρεμάσουν αυτόν τον
ίδιο τον Trump.
Η
μετατροπή του "ληστευμένου και
βιασμένου" ριγέ γουρουνιού-κουμπαρά
σε ένα ηγεμονικό τέρας μπορεί να γίνει
μόνο αντιστρέφοντας τη διαδικασία της
παγκοσμιοποίησης και τη εκτροπή των
θέσεων εργασίας και εγκαταστάσεων
παραγωγής από τις ΗΠΑ, για τα οποία ο
πρόεδρος των ΗΠΑ διαμαρτυρήθηκε
επανειλημμένα, ειδικά καθώς ένα από τα
βασικά συνθήματα της προεκλογικής
εκστρατείας του ήταν η υπόσχεση επιστροφής
θέσεων εργασίας.
Αυτό
σημαίνει ότι για να κερδίσει και να
αποκαταστήσει το προηγούμενο μεγαλείο,
η Κίνα πρέπει να στερηθεί δεκάδες
εκατομμύρια θέσεις εργασίας και συναφείς
παραγωγικές ικανότητες και, αν είναι
δυνατόν, να απομακρύνει το Πεκίνο από
τις αμερικανικές και δυτικές αγορές
και να την αποτρέψει από την ανάπτυξη
του δικού της τομέα υψηλής τεχνολογίας.
Όλες οι απόπειρες πυρπόλησης του Χονγκ
Κονγκ, ανάδειξης του "προβλήματος
των Ουιγούρων", της απαγόρευσης από
την Ευρωπαϊκή Ένωση της χρήσης των
προϊόντων της κινεζικής εταιρείας
Huawei, καθώς και όλες οι απόπειρες
στραγγαλισμού του κινεζικού σχεδίου
"One Zone, One Way", αποτελούν συνδέσμους
στην ίδια αλυσίδα. Η ίδια η αλυσίδα που
θέλει να χρησιμοποιήσει ο Trump
ως θηλιά γύρω από το λαιμό του Πεκίνου,
και στη συνέχεια να τη χρησιμοποιήσει
για να σύρει την Κίνα πίσω 30 χρόνια στο
παρελθόν, προκειμένου να την οδηγήσει
στην κατάσταση που ήταν πριν από την
εποχή της παγκοσμιοποίησης και της
μετεγκατάστασης της παραγωγής από όλο
τον δυτικό κόσμο στην ουράνια αυτοκρατορία.
Δεν
είναι χωρίς λόγο που οι Αμερικανοί
ειδικοί και τα μέσα ενημέρωσης συζητούν
για την "παγίδα του Θουκυδίδη", μια
έννοια σύμφωνα με την οποία η σύγκρουση
μεταξύ της σημερινής μεγάλης δύναμης
και του νεότερου αλλά πιο υποσχόμενου
ανταγωνιστή της δεν μπορεί παρά να
καταλήξει σε πόλεμο.
Οι
Ηνωμένες Πολιτείες είχαν κάποτε ξεφύγει
από αυτή την "παγίδα": κατάφεραν
να καταστρέψουν τη Σοβιετική Ένωση
χάρη στην οικονομική αδυναμία της και
τον ιδεολογικό και προπαγανδιστικό
πόλεμο που κέρδισε το Χόλιγουντ. Δεν
έχουν καταγραφεί τέτοιες επιτυχίες με
την Κίνα. Αλλά αυτό, από την άποψη των
βασικών ιδεολόγων της αντικινεζικής
πολιτικής (όπως ο επικεφαλής του εκλογικού
αρχηγείου του Trump, Steve
Bannon), σημαίνει μόνο ότι είναι απαραίτητο
να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση σε αυτούς,
και να γίνει ταυτόχρονα σε όλα τα πιθανά
οδυνηρά σημεία.
Υπό
αυτές τις συνθήκες, κάθε μακροπρόθεσμη
αισιοδοξία που προκαλείται από μια
"ανακωχή", η οποία δεν έχει ακόμα
υπογραφεί από τους ηγέτες των δύο χωρών,
φαίνεται είτε εξαιρετικά αφελής είτε
πολύ πρόωρη. Πιθανότατα δεν θα υπάρξει
ποτέ επιστροφή στη χρυσή εποχή της
"αμερικανικής παγκοσμιοποίησης"
και μια εθελοντική επιστροφή του κόσμου
στην πολιτεία Pax Americana το 2015.
Αποπαγκοσμιοποίηση, ένας νέος Ψυχρός
Πόλεμος, η κατάρρευση του παγκόσμιου
εμπορικού συστήματος βάσει του ΠΟΕ, ο
σχηματισμός ενός πολυπολικού κόσμου -
όλες αυτές οι διαδικασίες θα τελειώσουν
κάποια μέρα, αλλά ο κόσμος που θα
εμφανιστεί ενώπιόν μας μετά το τέλος
τους θα είναι πολύ διαφορετικός.
Και
πιθανότατα πολύ καλύτερο από το "λαμπρό
παγκόσμιο παρελθόν" που πολλοί στην
Ουάσινγκτον ή στις Βρυξέλλες χάνουν.
