Τι
θα συμβεί στο διεθνές εμπόριο μετά τον
"θάνατο του ΠΟΕ" που ανακοίνωσε η
κυβέρνηση Trump;
Στρατηγικό Ίδρυμα Πολιτισμού
Λεονίντ
Σαβίν
Ο
Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ),
όπως και άλλες υποστηρικτικές δομές
του υπάρχοντος διεθνούς συστήματος,
σχεδιάστηκε από τη Δύση και προς το
συμφέρον της Δύσης.
Έχοντας
ιδρυθεί τέσσερα χρόνια μετά την κατάρρευση
της ΕΣΣΔ, το 1995, βάσει της Γενικής
Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου στη
Γενεύη, ο ΠΟΕ επρόκειτο να καταστεί ένα
από τα κύρια μέσα για την εγκαθίδρυση
ενός μονοπολικού κόσμου. Ωστόσο, η φύση
της οργάνωσης συνεπάγεται την αποδοχή
νέων μελών, τα οποία επίσης υπερασπίστηκαν
τα συμφέροντά τους. Κάθε χρόνο, όταν
εισέρχονταν νέα μέλη, υπήρχε ανάγκη να
συμφωνήσουν σε πολλά θέματα. ταυτόχρονα,
οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν με μεγάλη επιτυχία
τον ΠΟΕ για να προωθήσουν τη διεθνή
ατζέντα τους, ιδίως υπό τις κυβερνήσεις
των δημοκρατών.
Μέχρι
σήμερα, οι ΗΠΑ ήταν το πιο ενεργό μέλος
στον ΠΟΕ, υποβάλλοντας 124 καταγγελίες
και ενεργώντας ως εναγόμενος σε 155
υποθέσεις. Ο ειδικός στόχος για τους
Αμερικανούς πολιτικούς ήταν η Κίνα. Ο
ΠΟΕ χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο
από τους Αμερικανούς για τον περιορισμό
της κρατικής στήριξης για τις κινεζικές
κατασκευαστικές επιχειρήσεις, για την
επιβολή περιορισμών στις εισαγωγές από
την Κίνα και άλλα παρόμοια μέτρα. Μεταξύ
2009 και 2017, υπό τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα,
οι ΗΠΑ κατέθεσαν είκοσι πέντε υποθέσεις
στον ΠΟΕ - περισσότερες από οποιαδήποτε
άλλη χώρα. Οι 16 από τις 25 υποθέσεις ήταν
κατά της Κίνας. Η κυβέρνηση Ομπάμα
κέρδισε 7 υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων
όσων αμφισβητούν τις γεωργικές και
αεροπορικές επιδοτήσεις της Κίνας και
τους εισαγωγικούς δασμούς χάλυβα. Πολλές
υποθέσεις κατά της Κίνας εκκρεμούν επί
του παρόντος.
Υπό
τον Donald Trump, η κατάσταση
έχει αλλάξει δραματικά. Η εμπορική
έκθεση των ΗΠΑ για την
Κίνα, η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο
του 2018, υποστήριξε ότι ο ΠΟΕ δεν ήταν σε
θέση να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που
θέτουν οι εμπορικές πρακτικές της Κίνας.
Παρατηρήθηκε ότι η Κίνα δεν ενδιαφέρεται
να αναπτύξει μια πραγματική οικονομία
της αγοράς, ο ρόλος του κράτους στην
κινεζική οικονομία απλώς αυξάνεται,
και οι διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ
των ΗΠΑ και της Κίνας δεν είναι επιτυχείς.
Μάρτιος
2018. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν
το θάνατο του ΠΟΕ. Τα μέτρα που θέσπισε
η κυβέρνηση Trump εναντίον της Κίνας
ονομάστηκαν εμπορικός πόλεμος, παρόλο
που τα ενεργά μέτρα για τη διεξαγωγή
«μαχητικών επιχειρήσεων» αναβλήκαν
στην συνέχεια και ορισμένες από τις
κυρώσεις αποσύρθηκαν από τις πλευρές.
Το
τελευταίο στάδιο της κρίσης του ΠΟΕ
ήταν το πρόβλημα της εκλογής δικαστών
στο δευτεροβάθμιο δικαιοδοτικό όργανο.
Αυτό ξεκίνησε υπό την κυβέρνηση Obama,
όταν αποφασίστηκε τον Μάιο του 2016 να
ανασταλεί ο επαναδιορισμός ενός
Νοτιοκορεάτη δικαστή στο δευτεροβάθμιο
δικαιοδοτικό όργανο του ΠΟΕ. Ήταν η
πρώτη φορά που μια χώρα εμπόδισε το
διορισμό ενός δικαστή από άλλη χώρα,
κάτι που προκάλεσε κριτική εντός του
οργανισμού. Ωστόσο, ο Trump
συνέχισε να εμποδίζει τους νέους
διορισμούς, και στις 10 Δεκεμβρίου 2019,
το Εφετείο δεν μπόρεσε να εξετάσει τις
προσφυγές επειδή η θητεία δύο ακόμη
δικαστών είχε λήξει και ο αριθμός των
εν ενεργεία δικαστών είχε μειωθεί σε
έναν. Το εφετείο πρέπει να έχει επτά
δικαστές, ενώ οι νέες εφέσεις απαιτούν
τουλάχιστον τρεις δικαστές.
Πιθανότατα,
οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν τη
γραμμή της κατάρρευσης του ΠΟΕ, ώστε να
μην υπάρχουν νομικά δεσμευτικά προηγούμενα
που να παραβιάζουν τα συμφέροντα των
Ηνωμένων Πολιτειών. Το Γερμανικό
Ινστιτούτο Ασφάλειας και Εξωτερικών
Υποθέσεων σημειώνει: "Για σχεδόν
τρεις δεκαετίες, το παγκόσμιο εμπορικό
καθεστώς μαστίζεται από πλήθος
προβλημάτων. Η ανοικτή απόρριψη από την
κυβέρνηση του Trump [των
δράσεων του ΠΟΕ] οδήγησε στην κατάρρευση
του μηχανισμού επίλυσης διαφορών..."
Οι
εμπειρογνώμονες σημειώνουν ότι οι ΗΠΑ
είχαν το δικαίωμα να αντιταχθούν στο
όργανο προσφυγής, αλλά δεν είχαν το
δικαίωμα να εμποδίσουν άλλα μέλη του
ΠΟΕ να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον
μηχανισμό. Κατά πάσα πιθανότητα, όσο ο
ΠΟΕ συνεχίζει να λειτουργεί με τη μέθοδο
"όλα μείον ένα", δηλαδή μείον τις
ΗΠΑ... Οι μονομερείς ενέργειες της
Ουάσιγκτον είναι απίθανο να τon
βοηθήσουν, καθώς ακόμη και οι
σύμμαχοί της, συμπεριλαμβανομένου του
Καναδά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι
επιφυλακτικοί σχετικά με αυτές τις
ενέργειες.
Η
κατάσταση φαίνεται να είναι σε αδιέξοδο.
Τώρα οι Η.Π.Α. εισέρχονται σε έναν νέο
γύρο συμφωνιών με τον Καναδά και το
Μεξικό (USMCA), που ονομάζεται NAFTA-2. Ο Λευκός
Οίκος δείχνει συνεχώς ενδιαφέρον για
τις διμερείς εμπορικές σχέσεις, αλλά
όχι για τις πολυμερείς.
Ταυτόχρονα,
δεν μπορούμε παρά να παρατηρήσουμε ότι
η παράλυση που έπληξε τον ΠΟΕ αγγίζει
τα χέρια εκείνων που είναι αφοσιωμένοι
στην έννοια του πολυπολικού κόσμου. Η
ανάγκη μεταρρύθμισης του Παγκόσμιου
Οργανισμού Εμπορίου βάσει μιας λεπτομερούς
αξιολόγησης των δραστηριοτήτων του για
σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα έχει
συζητηθεί εδώ και καιρό. " επόμενη
υπουργική διάσκεψη των κρατών μελών
του ΠΟΕ έχει προγραμματιστεί για το
2020 και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στο
Καζακστάν. Τα κράτη που τηρούν τις αρχές
της πολυπολικότητας στις διεθνείς
σχέσεις, όπως η Κίνα και η Ρωσία, θα
μπορούν να πουν τον λόγο τους εδώ για
τον καθορισμό των πλαισίων του διεθνούς
εμπορίου σε πιο δίκαιη βάση από πριν.
