 |
| © AFP 2019/Νικολάι Ντόγιτσινοφ |
Συνάντηση
των μελών της κοινοπραξίας Nabucco-West στη
Σόφια της Βουλγαρίας. Φωτογραφία αρχείου
Ομολογουμένως,
οι Έλληνες είχαν τον λόγο να το κάνουν.
Ο
Τούρκος ηγέτης δήλωσε ότι η Τουρκία δεν
θα σταματήσει την εξερεύνηση και γεώτρηση
των υπεράκτιων και στην αποκλειστική
οικονομική ζώνη της Κύπρου. Επιπλέον,
πρόσθεσε ότι "καμία φωνή και κραυγή
δεν θα αναγκάσει" τη χώρα του να
αποσύρει από εκεί τα πλοία του που διεξάγουν
αναγνώριση. Λαμβάνοντας υπόψη τις
παραδοσιακά δύσκολες σχέσεις μεταξύ
των δύο κρατών και της Κύπρου ως ένα
ιδιαίτερα οδυνηρό θέμα, η αντίδραση της Ελληνικής πλευράς είναι κατανοητή.
Αναμφίβολα,
το σκάνδαλο προκάλεσε ένα ακόμη κύμα
απογοήτευσης με τον Τούρκο Πρόεδρο σε
υψηλά αξιώματα, όχι μόνο στην Αθήνα,
αλλά και σε άλλες δυτικές πρωτεύουσες.
Καταρχήν, στο πλαίσιο άλλων προκλητικών
βημάτων και δηλώσεων του Ερντογάν σε
Ευρωπαίους και Αμερικανούς εταίρους,
το σημερινό περιστατικό θα μπορούσε να
θεωρηθεί ασήμαντο. Ωστόσο, η ομιλία του
Τούρκου Προέδρου κατά την έναρξη του TANAP είναι πραγματικά σημαντική.
Συμβολίζει
τον στρατηγικό γεωπολιτικό λανθασμένο
υπολογισμό της Δύσης, οι συνέπειες του
οποίου θα πρέπει να σπαταλίσουν ένα
άγνωστο χρονικό διάστημα.
Για
να κατανοήσουμε την ουσία του τι
συμβαίνει, είναι απαραίτητο να επιστρέψουμε
πάνω από δέκα χρόνια πριν.
Από
τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ένα από
τα κύρια θέματα της παγκόσμιας πολιτικής
ήταν η επιθυμία της Δύσης να αποδυναμώσει
την επιρροή της Μόσχας στη διεθνή σκηνή,
στερώντας της το ρόλο της ως βασικού
προμηθευτή αγωγών φυσικού αερίου στην
Ευρώπη. Η λύση βρέθηκε αρκετά προφανής:
η κατασκευή εναλλακτικών αγωγών αερίου
που παρακάμπτοντας τη Ρωσία και
παρεμποδίζουν ενεργά τη Μόσχα στην
τοποθέτηση νέων κλάδων αγωγών.
Ο
αγώνας για τα έργα αερίου ξεκίνησε,
καθώς η Μόσχα δεν παρατήρησε σιωπηλά
τη διαδικασία και άρχισε ενεργά να
υλοποιεί τα σχέδιά της. Κάπου η Ρωσία
απέτυχε (South Stream), κάπου-έχει επιτύχει
την επιτυχία ("North Stream").
Η
Δύση, από την πλευρά της, εργάστηκε σε
σχεδόν δώδεκα εναλλακτικά έργα (Nabucco,
White Stream, τον αγωγό φυσικού αερίου μέσω
της Κασπίας, τον αγωγό φυσικού αερίου
Νοτίου Καυκάσου, τον Νότιος Διάδρομο
φυσικού αερίου, τον αγωγό αερίου
Trans-Αδριατικής και άλλους). Όλα αυτά
πέρασαν από διαφορετικές παραλλαγές
των προμηθευτών φυσικού αερίου
(Τουρκμενιστάν, Αζερμπαϊτζάν) και των
μεταβατικών (Τουρκία, Γεωργία, Ουκρανία)-το
κύριο πράγμα είναι να κάνουμε χωρίς τη
συμμετοχή της Ρωσίας. Μερικά από αυτά
τα έργα είναι θαμμένα στο στάδιο του
σχεδιασμού, άλλα εξακολουθούν να
εργάζονται, και άλλα έχουν ολοκληρωθεί
με επιτυχία και έχουν τεθεί σε λειτουργία.
Ο
TANAP (από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Γεωργίας
και Τουρκίας στα Ελληνικά σύνορα) είναι
το τελευταίο.
Μόνο
με την πάροδο των ετών, ολόκληρη η
κατάσταση και η ισορροπία δυνάμεων στην
ήπειρο και στον κόσμο έχουν αλλάξει
σημαντικά. Οι εμπειρογνώμονες είναι
ομόφωνοι: Ο αγωγός αερίου Trans-Anatolian δεν
είναι σε θέση να κλονίσει την κυρίαρχη
θέση της Μόσχας στην Ευρωπαϊκή αγορά,
και υπάρχει χώρος για όλους.
Το
αποτέλεσμα όλων αυτών των γεωπολιτικών
αγώνων ήταν αρκετά διαφορετικά: η Δύση
αγωνίστηκε τόσο σκληρά για την αποδυνάμωση
της Ρωσίας που τα χέρια της ενίσχυσαν
έντονα την Τουρκία, μετατρέποντας την
στην πραγματικότητα σε ένα βασικό κόμβο
διέλευσης και φυσικού αερίου για τη
Νότια Ευρώπη.
Με
την ευκαιρία, ο Ερντογάν υπαινίχθηκε
επίσης με διαφάνεια στην τελετή έναρξης,
αναφέροντας ότι η έναρξη του "Τουρκικού
ρεύματος" θα δοθεί σε ένα μήνα- στις 8
Ιανουαρίου.
Και
εδώ και πάλι η Ευρώπη δεν έχει κανέναν
να κατηγορήσει παρά μόνο τον εαυτό της,
καθώς κατέστη δυνατό μόνο και μόνο
επειδή είχε τα κόκαλα να εμποδίσει το
έργο του "South Stream", το οποίο υποτίθεται
ότι θα οδηγούσε τον αγωγό στη Βουλγαρία.
"Η κατάσταση
επιδεινώνεται από το γεγονός ότι η
Τουρκία δεν είναι η Ουκρανία. Αν ο
εκβιασμός μεταφοράς αερίου του Κιέβου
πάντα συνοψίζεται σε μια απλή φόρμουλα
του "Δώστε ένα φράγκο περισσότερο
και το αέριο φθηνότερα", τότε με την
Άγκυρα όλα είναι πολύ χειρότερα. "Η
Τουρκία είναι μια πραγματικά ισχυρή
περιφερειακή δύναμη με πολύ σοβαρές
φιλοδοξίες και σημαντικές διαφωνίες
με όλους, αλλά αυτή τη στιγμή οι
πιο συναφείς είναι αυτές των Δυτικών
εταίρων. Επιπλέον ο Ταγίπ Ερντογάν
είναι πολύ πιο κοντά στις ιδέες του
παντουρκισμού και της Οθωμανικής
αυτοκρατορικής κληρονομιάς, παρά στον
Κεμαλισμό ως ιδεολογία του εθνικού
τουρκικού κράτους.
Μπορεί
να υποθέσει κανείς τις συνέπειες ενός
τέτοιου επικίνδυνου μίγματος. Ωστόσο,
η προκλητική ομιλία του Τούρκου Προέδρου
στην εναρκτήρια τελετή του TANAP διαλύει
τις ελπίδες και τις αυταπάτες ότι η
Άγκυρα δεν θα χρησιμοποιήσει τον μοχλό
πίεσης προς τους γείτονες και τους
εταίρους της.
Η
κύρια τρωτότητα για την Τουρκία σε αυτή
την κατάσταση είναι η υπερβολική
επιθετικότητα και η τάση για ανοιχτή
αντιπαράθεση του ηγέτη της. Ο Πρόεδρος
Ερντογάν είναι πολύ άμεσος.
Όπου
η Μόσχα προτιμά να ενεργεί προσεκτικά
και ήρεμα, διατηρώντας τη ρητορική όσο
το δυνατόν πιο ήρεμα και αξιολογώντας
προσεκτικά τις δυνατότητές της, η Άγκυρα
προχωρά-και, όπως δείχνει και η εμπειρία
των τελευταίων ετών, αυτό συχνά
μετατρέπεται σε προβλήματα γι ' αυτήν.
Ο
έλεγχος μεγάλου μέρους διέλευσης
του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι
ένα σοβαρό εργαλείο στα χέρια του
Ερντογάν, αλλά δεν πρέπει να υπερεκτιμάται.
Όταν
ο εκνευρισμός της Δύσης με την πολιτική
του Ερντογάν φτάσει σε κρίσιμο σημείο,
θα υπάρξει μια εδραιωμένη αντίδραση,
παρά τις σημερινές διχόνοιες, η οποία
είναι εγγυημένη ότι θα φέρει στην Άγκυρα
σοβαρό πονοκέφαλο. Απλά επειδή κανείς
δεν χρειάζεται την Τουρκία που έχει
γίνει πολύ ισχυρή, φιλόδοξη και ανεξάρτητη
στην Ευρώπη και στο εξωτερικό.
Και
αν ανταποκριθούν στην πρόκληση αυτή
(όπως η Ρωσία ή το Ιράν) θα
καταστεί σαφές μόνο με τον χρόνο .
