ομόλογο με ρήτρα «φιάσκου» έδειξε πόσο ευάλωτη παραμένει η οικονομία
Θρύψαλα και συντρίμμια έγινε το όνειρο της κυβέρνησης να εμφανίσει την έξοδο στις αγορές της προηγούμενης Πέμπτης ως επιβράβευση της πολιτικής της. Το απροσδόκητο εμπόδιο που μετέτρεψε το όνειρο σε εφιάλτη, με αποτέλεσμα αντί για 3 δισ. ευρώ να συγκεντρώσει 1,5 δισ. κι αυτά μάλιστα με ασύμφορους όρους, δηλαδή επιτόκιο 3,5% (αντί για 3% που ανέμεναν) οδηγώντας τελικά την δεύτερη έξοδο στις αγορές σε παταγώδη αποτυχία, ήταν μια μίνι τραπεζική κρίση που ξέσπασε στην Πορτογαλία, την ίδια ακριβώς ημέρα. Ακαριαία οι τιμές των μετοχών κι οι γενικοί δείκτες στα χρηματιστήρια όλης της Ευρώπη έπεσαν και τα επιτόκια δανεισμού στα ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας εκτοξεύθηκαν. Το σπρεντ (η διαφορά δηλαδή με το 5ετές γερμανικό) των πορτογαλικών ομολόγων κατέγραψε ρεκόρ 10ετίας.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ
Η ερμηνεία της κυβέρνησης Σαμαρά ήταν πως συγκυριακοί λόγοι οδήγησαν σε ναυάγιο την δεύτερη, μετά τον Απρίλιο, έκδοση ομολόγων. Και πράγματι έχει δίκιο, υπό την έννοια πως αν η έκδοση είχε προγραμματιστεί μια μέρα νωρίτερα, θα είχε συνοδευτεί από μεγαλύτερη επιτυχία. Παραλείπει ωστόσο να πει πως η καλύτερη ανταπόκριση που θα έβρισκε η έκδοση αν δεν πραγματοποιούταν σε μια συγκυρία που επανήλθαν οι χειρότερες μνήμες του πρόσφατου παρελθόντος θα ήταν κι αυτή αποτέλεσμα συγκυρίας κι όχι της αλλαγής μακροχρόνιων παραγόντων. Συγκεκριμένα, της πρωτοφανούς ρευστότητας που απελευθέρωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με το περίφημο «πακέτο Ντράγκι», το οποίο σύμφωνα με τις εξαγγελίες που συνόδευσαν την ανακοίνωσή του στις 5 Ιουνίου σχεδιάστηκε για να προσφέρει φθηνή χρηματοδότηση στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Οι τράπεζες ωστόσο που το διαχειρίστηκαν είχαν άλλη γνώμη κι όλα φυσικά τα περιθώρια (λόγω ανύπαρκτης εποπτείας) ώστε η ρευστότητα της ΕΚΤ να γίνει τζόγος επί κρατικών ομολόγων. Αυτό το κλίμα επιχείρησε να εκμεταλλευτεί η κυβέρνηση προγραμματίζοντας την έκδοση ομολόγων. Δεδομένου όμως, κι αυτό είναι το σημαντικότερο, της άθλιας κατάστασης της ελληνικής οικονομίας οι όροι του δανεισμού αποδείχθηκαν καταστροφικοί, προς διάψευση του κλίματος ευφορίας που δημιουργεί η κυβέρνηση, ώστε να εμφανίσει ως αποτελεσματική την πολιτική της.
Η ολιγόωρη τραπεζική κρίση που ξέσπασε στην Πορτογαλία με επίκεντρο την τράπεζα BancoEspirituSanto (μια τράπεζα με πολύ βρόμικο παρελθόν καθώς στην Επανάσταση των Γαρυφάλλων το 1974 η ηγεσία της κλείστηκε στην φυλακή λόγω της συνεργασίας της με τον δικτάτορα Σαλαζάρ, ενώ η ίδια η τράπεζα εθνικοποιήθηκε) αποδείχθηκε εξαιρετικά χρήσιμη γιατί απέδειξε πόσο γυμνός εξακολουθεί να είναι ο …βασιλιάς. Όχι μόνο ο Έλληνας, πριν απ’ όλους ο Πορτογάλος. Η αποκάλυψη για την φούσκα επί της οποίας κάθεται ο συγκεκριμένος πολυσχιδής πορτογαλικός όμιλος (που δραστηριοποιείται επιπλέον σε υγεία, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, κ.α.) υπογραμμίζει ότι: Πρώτο, οι τράπεζες της περιφέρειας εξακολουθούν να είναι μαύρες τρύπες. Παρά τις ενέσεις με τα δισ. που δέχτηκαν, παρά τα τεστ αντοχής και πολλά άλλα, εξακολουθούν να είναι χάρτινοι τίγρεις. Δεύτερο, η ίδια η πολυσυζητημένη ανάκαμψη είναι πολύ συζητήσιμο αν θα έρθει ποτέ. Ακόμη μάλιστα και με τους δικούς τους όρους, χωρίς δηλαδή επιστροφή του επιπέδου απασχόλησης ή των εισοδημάτων ακόμη και στα επίπεδα που ήταν πριν την κρίση. Ενδεικτικά, ακόμη κι ο δείκτης του πορτογαλικού χρηματιστηρίου τον τελευταίο μήνα έχει χάσει σχεδόν το 20% της αξίας του, πέφτοντας σταθερά κι αποδεικνύοντας έτσι πόσο ασταθές και σαθρό είναι το οικονομικό περιβάλλον που δημιουργήθηκε στο έδαφος της βίαιης καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης των τελευταίων ετών, με οδηγό τα Μνημόνια.
Μονόδρομος το νέο δάνειο μετά την αποτυχία της εξόδου στις αγορές
Ενώ λοιπόν οι φήμες οργίαζαν με επίκεντρο την Λισαβόνα αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμη και μιας νέας σαρωτικής τραπεζικής κρίσης κι η Αθήνα προσγειωνόταν απότομα στο έδαφος των χαμηλών προσδοκιών, την ίδια αυτή ώρα ο νέος διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γ. Στουρνάρας, στο πλαίσιο εισαγωγικής του ομιλίας πριν πάρει τον λόγο ο διευθύνων σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλάους Ρέγκλινγκ, εξήρε τα μέτρα που εφαρμόστηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης, με τι επιχειρήματα λέτε; Πρώτο, την ενδυνάμωση του τραπεζικού τομέα και δεύτερο την πρόσβαση στις αγορές που απέκτησαν οι χτυπημένες από την κρίση χώρες! Η ομιλία του προφανώς είχε ετοιμαστεί πολλές ώρες πριν. Ακόμη κι έτσι όμως αποτελεί μνημείο πολιτικής απάτης μιας και συνέπεσε με την πλήρη διάψευση των παραδοχών τους!
Ακόμη όμως κι αυτή την απροσδόκητα αποτυχημένη ομολογιακή έκδοση οι εργαζόμενοι θα την πληρώσουν. Η κλειστή πόρτα που βρήκε η κυβέρνηση στις αγορές αποκλείει κάθε σκέψη για κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2015 μέσω εκδόσεως νέων ομολόγων. Πλέον αποδεικνύεται παιχνίδι υψηλού ρίσκου, που δεν επιτρέπει μακροχρόνιο προγραμματισμό. Έτσι, το κλίμα αστάθειας στον χρηματοπιστωτικό τομέα ευνοεί εν τέλει τα γερμανικά σχέδια που συγκλίνουν σε ένα επιπλέον, τρίτο, δάνειο το οποίο θα αποκλείει οποιοδήποτε σχέδιο τήρησης ακόμη και αποστάσεων της Αθήνας από την γερμανική εποπτεία. Εν ολίγοις, ο κλοιός της Τρόικας επί της ουσίας θα σφίξει και χρονικά θα παραταθεί.
Η ενίσχυση της θέσης της Τρόικας φάνηκε στις διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν την Πέμπτη, με το ενδιαφέρον, μετά τον αποκλεισμό κάθε σεναρίου φοροελαφρύνσεων (τα οποία μάλιστα επανέλαβε για πολλοστή φορά ο ίδιος ο πρωθυπουργός την Πέμπτη από το βήμα του Economist), πλέον να συγκεντρώνεται στα εργασιακά και στο ασφαλιστικό. Το σχέδιο της κυβέρνησης, κατ’ απαίτηση της Τρόικας, για ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων δεν έρχεται να αντιμετωπίσει την γραφειοκρατία ή να διευκολύνει τους πολίτες. Όπως ακριβώς έχει συμβεί και με τα προηγούμενα κύματα ενοποιήσεων ταμείων κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, κι η νέα ενοποίηση που έχει τοποθετηθεί για τον Σεπτέμβρη θα μειώσει τις παροχές προς τους ασφαλισμένους στο κατώτερο επίπεδο, κατ’ αντιστοιχία των άθλιων οικονομικών των ταμείων και προς μεγάλη ευχαρίστηση της κυβέρνησης που θα συρρικνώσει περαιτέρω τις επιχορηγήσεις.
Εν ολίγοις, είτε κερδίζουν είτε χάνουν ο λογαριασμός στέλνεται στους εργαζόμενους…
