«Βάλε τα κανάλια. Αρχίζει η παρέλαση!», είπε ένας τσιγγάνος στο τηλέφωνο λίγο πριν ξεκινήσει η χθεσινή πορεία. Γραβατωμένος, με κοστούμι, και ένα φανταχτερό λαχανί πουκάμισο, κατέβηκε -όπως οι περισσότεροι- για πρώτη φορά σε πορεία. Αντί για αφίσες του Τσε, φωτογραφίες των δικών τους ηρώων: του Μανώλη Αγγελόπουλου, του Γιουλ Μπρίνερ και του Τσάρλι Τσάπλιν.
Ελληνες τσιγγάνοι ήταν πάντα. Τώρα είναι και διαδηλωτές. Χθες πρώτη φορά ένωσαν τις φωνές τους περισσότεροι από 1.000 εκπρόσωποι των Ρομά, από 40 διαφορετικές κοινότητες της Ελλάδας, για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους...
Αντρες με γαμπριάτικα σκαρπίνια, γυναίκες με φούστες κλαρωτές διέσχισαν τη Σταδίου, νωρίς το πρωί. Φώναζαν ρυθμικά «Δικαιώματα! Δικαιώματα!» και «Είμαστε Ελληνες τσιγγάνοι» και τα βραχιόλια τους βροντούσαν καθώς χτυπούσαν ρυθμικά παλαμάκια. «Θέλουμε δουλειά! Θέλουμε δουλειά!» ήταν η φράση που επαναλάμβανε μια παρέα από 20χρονους τσιγγάνους, στην κεφαλή της πορείας. Ανεργοι όλοι τους, οι μισοί απόφοιτοι Γυμνασίου, οι άλλοι μισοί Δημοτικού. Γυρολόγοι στο επάγγελμα, εκτός από έναν που είναι πλανόδιος πωλητής. Στα κεφάλια τους αυτοσχέδια καπέλα από πλαστικά σημαιάκια.
Ηταν μια πορεία με χρώμα και «αίστημα», όπως είπε η Χρυσάνθη από τη Νέα Ζωή στον Ασπρόπυργο, μόλις άκουσε το λόγο ενός εκπροσώπου της κοινότητας από τη Θεσσαλία.Πώς να δαμάσουμε το θηρίο;
«Του ανθρώπου η καρδιά γίνεται σκληρή, όταν κάνει ρίζες μέσα στο πάθος το ζοφερό, τη μισαλλοδοξία, το φθόνο. Γίνεται θηρίο. Πώς να μαλακώσουμε την πέτρα; Πώς να δαμάσουμε το θηρίο;» είχε πει συγκινημένος και η τρεμάμενη φωνή του αντηχούσε από το μικρόφωνο. Δίπλα του ο Ευγένιος Πάγκαλος. Φρεσκοξυρισμένος, με πουά μαντιλάκι στο πέτο και χωρίστρα στο πλάι.
Στα 45 του είναι πατέρας 10 παιδιών και έχει 27 εγγόνια. «Εμείς τα Ρομά, ή γυρολόγοι είμαστε ή στη μαναβική. Εγώ δουλεύω λαϊκή. Και σήμερα έχασα μεροκάματο για να έρθω εδώ. Δεν έχω ξαναπάει σε πορεία».
Τα λόγια τους, από καρδιάς, γεμάτα λυρισμό, μακριά από τα κλισέ και τις ξύλινες εκφράσεις που συνήθως «φοριούνται» στις περισσότερες διαδηλώσεις.
«Αυτή η πορεία θα είναι η ιστορία μας. Κι αυτή την ιστορία δεν θα την ξεγράψει ούτε ο Θεός. Οπως είμαστε μαζί ενωμένοι πρέπει να ενωθούμε, να μην κάνουμε στην πορεία μας ζημιές και οτιδήποτε άλλο διαβολικό υπάρχει. Εμείς είμαστε Ελληνες πολίτες και θέλουμε τα δικαιώματά μας» έλεγε ένας από τους συντονιστές στο μικρόφωνο.
«Να βρουν δουλειά στα νιάτα της χώρας. Να βρουν δουλειά και στα Ρομά! Επειδής δηλαδή είμαστε τσιγγάνοι, δεν έχουμε δικαιώματα; Εμείς το μεροκάματο το βγάζουμε στο δρόμο όχι στο γραφείο» είπε ο Αποστόλης. «Σύλλογος Ελλήνων γυρολόγων Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου» έγραφε το πανό που κρατούσε. «Μόνο με το Μαράκι μάς θυμηθήκανε, για κακό. Τώρα ήρθε η ώρα εμείς να τους θυμίσουμε ποιοι είναι οι κλέφτες».
Πολύχρωμοι και ασυνήθιστοι οι χθεσινοί διαδηλωτές. Αντί για αφίσες του Τσε, οι Ρομά είχαν τους δικούς τους ήρωες: τον Μανώλη Αγγελόπουλο, τον Γιουλ Μπρίνερ και τον Τσάρλι ΤσάπλινΜε χέρια ψηλά και τα κινητά ανοιχτά, ο Αργύρης Ζαφειρόπουλος και ο Παρασκευάς Πάγκαλος απαθανάτιζαν τη διαδήλωση. Ξεκίνησαν ξημερώματα από τα Τρίκαλα για να έρθουν στην πορεία που ξεκίνησε λίγο μετά τις 12 το μεσημέρι. «Εδώ και μια δεκαετία, συγκεκριμένοι λογαριασμοί διαχειρίζονται τα ευρωπαϊκά προγράμματα για τους τσιγγάνους. Είμαστε πάνω από 400.000 σε ολόκληρη τη χώρα. Τα κονδύλια δεν φτάνουν ποτέ στοχευμένα στους ωφελούμενους.
»Στο όνομά μας κάποιοι πλουτίζουν, εδώ και χρόνια!» λέει ο Απόστολος Αθανασόπουλος, δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Ιλίου. Οι συντοπίτες του τον αντιμετωπίζουν σαν υπουργό. «Για τον τσιγγάνο, το πιο κοντινό υπουργείο είναι ο δήμος. Σε εμάς έρχονται για παράπονα. Εμάς όμως δεν μας ακούει κανείς. Γι' αυτό κατεβήκαμε, μήπως ακούσουν τις φωνές όλων μας» λέει ο ίδιος.
«Εμείς είμαστε δυο πόδια και ένα αυτοκίνητο. Μόλις βγαίνουμε για σίδερα, μας γράφουν, πληρώνουμε και πρόστιμο, μας παίρνουν και το δίπλωμα» λέει ο Γιώργος Πάγκαλος από τα Τρίκαλα. Κρατάει στα χέρια του το πρόστιμο, ύψους 1.000 ευρώ, που έκοψαν στο γαμπρό του.«Από τα σκουπίδια σας ζούμε!» λέει ο ίδιος.
«Οταν κάποιος είναι αναλφάβητος, γυρολόγος, δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις ενός επιχειρηματία. Πλέον πρέπει να κόψει παραστατικό αγοράς για να πάρει μια κουζίνα από τα σκουπίδια! Απίστευτο!» λέει ο Απόστολος Αθανασόπουλος..
Η μεγάλη ευθύνη στην πολιτεία
«Εχουμε μια ευθύνη κι εμείς, αλλά τη μεγάλη ευθύνη την έχει η πολιτεία. Ηρθαν τόσα κονδύλια και δεν φτάνει ένα ευρώ στον τσιγγάνο» τόνισε ο επίτιμος πρόεδρος των Ελλήνων Ρομά, Ευθύμιος Δημητρίου. Οι περισσότεροι εξέφρασαν το ίδιο παράπονο, για την περιορισμένη πρόσβαση των τσιγγάνων στις «μαθήσεις» -έτσι αποκαλούν τα εκπαιδευτικά ζητήματα. «Τόσα κονδύλια σπατάλησαν οι ΜΚΟ και ακόμα δεν γίνονται σωστές μαθήσεις των παιδιώνε» λένε.
Αλλοι, όπως ο Λευτέρης, ο Θύμιος, ο Λουκάς, θίγουν το ζήτημα των στεγαστικών δανείων: «Οταν η Ε.Ε. είδε ότι το στεγαστικό ζήτημα των Ρομά είναι μια καυτή πατάτα, αποφάσισε να κάνει απογκετοποίηση. Οταν δόθηκαν τα δάνεια, μπήκαν διάφορες αράχνες, λογιστές και πολιτικοί μηχανικοί και έπιαναν τον κάθε ωφελούμενο, του έλεγαν, τι να πάρεις σπίτι, έλα να κάνουμε μια εικονική αγορά. Εχουν δαπανηθεί εκατομμύρια ευρώ για τη στεγαστική μας αποκατάσταση, αλλά εμείς δεν ζήσαμε καμία βελτίωση» λέει ο δημοτικός σύμβουλος των τσιγγάνων στο Ιλιον.
«Ξύπνησε ο κοιμώμενος γίγαντας της ελληνικής κοινωνίας! Οι Ελληνες τσιγγάνοι έχουν δικαιώματα» λέει ο κ. Χαράλαμπος, με γκρίζο κοστούμι και τρία χρυσά δόντια στη βιτρίνα της οδοντοστοιχίας του. «Εγώ γράμματα δεν ξέρω, ξέρω νούμερα. Τα νούμερα λένε, πλήρωνε! Για σταθείτε! Πού να τα βρούμε, ρε παιδιά!». Η ζωή θα ήταν καλύτερη γι' αυτόν «αν έβρισκαν δουλειά τα παιδιά».
Κι αν στήριζε τις οικογένειες του καταυλισμού η Εκκλησία. «Στον Ασπρόπυργο, μόλις ακούνε ότι είμαστε τσιγγάνοι, λένε φύγε εσύ από δω». Στα χέρια μου ένα φυλλάδιο, με τα αιτήματά τους: «Είμαστε νομοταγείς πολίτες αλλά τα κενά του νόμου μάς αφήνουν στο περιθώριο. Δεν είμαστε κλέφτες και ποτέ δεν τα φάγαμε. Αντιθέτως, μας τα φάγανε».
