"Μονομερής προκλητική δραστηριότητα": πώς οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Τουρκίας θα επηρεάσουν τις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών

© REUTERS / Murad Sezer 

 Nadezhda Alexeyeva, Alyona Medvedeva

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προτίθεται να επεκτείνει τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έκαναν ένα τέτοιο βήμα κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής της ΕΕ, η οποία πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 10-11 Δεκεμβρίου. Σε δήλωση που εκδόθηκε μετά τις συνομιλίες των ηγετών της ΕΕ, η Τουρκία κατηγορήθηκε για προκλήσεις και μονομερή μέτρα στην Ανατολική Μεσόγειο. Μιλάμε για γεωτρήσεις στην υφαλοκρηπίδα της Κύπρου, όπου η Τουρκία συνεχίζει να εργάζεται παρά τις διαμαρτυρίες της ΕΕ.

Η Άγκυρα, από την πλευρά της, πιστεύει ότι έχει το δικαίωμα να εκμεταλλευτεί τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα οφέλη από την εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας ενδέχεται να υπερβούν την πιθανή ζημία από τις ευρωπαϊκές κυρώσεις. Αυτή η ιστορία δεν θα οδηγήσει σε ρήξη των σχέσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά θα επηρεάσει αρνητικά τις προοπτικές ένταξης της χώρας στην ΕΕ, πιστεύουν αναλυτές.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επεκτείνει τον κατάλογο των επιμέρους κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Η απόφαση αυτή ελήφθη από τους αρχηγούς των κρατών μελών της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες. Το σχετικό συμπέρασμα δημοσιεύθηκε στο Twitter από τον εκπρόσωπο του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Barend Leits.

Ο λόγος για την ενίσχυση των περιορισμών ήταν η εξερεύνηση, την οποία διεξάγει η Τουρκία στην υφαλοκρηπίδα της Κύπρου στη Μεσόγειο Θάλασσα. Από την πλευρά των Βρυξελλών, οι εξερευνήσεις διεξάγονται στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας και παραβιάζουν τα δικαιώματα αυτού του κράτους.

"Δυστυχώς, η Τουρκία λαμβάνει μονομερή μέτρα και προκαλεί προκλήσεις, καθώς επίσης σκληραίνει τη ρητορική της εναντίον της ΕΕ, των κρατών μελών της ΕΕ και των Ευρωπαίων ηγετών. Οι μονομερείς προκλητικές δραστηριότητες της Τουρκίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Κύπρου, συνεχίζονται μέχρι σήμερα", αναφέρει το έγγραφο.

"Η Γλώσσα κυρώσεων και των απειλών"

Η δήλωση των συμμετεχόντων στη σύνοδο διευκρινίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση "παραμένει αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών, καθώς και να διατηρήσει την περιφερειακή σταθερότητα".

Στο πλαίσιο αυτό, η σύνοδος δίνει εντολή «στο Συμβούλιο της ΕΕ, βάσει της απόφασης της 11ης Νοεμβρίου 2019, να επεκτείνει τον κατάλογο των περιοριστικών μέτρων λόγω των μη εξουσιοδοτημένων γεωτρήσεων που πραγματοποίησε η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο».

Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το αργότερο κατά τη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάρτιο του 2021, να εξετάσουν «έκθεση σχετικά με την κατάσταση των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, καθώς και σχετικά με (διαθέσιμα στην ΕΕ) τα μέσα και τις επιλογές για περαιτέρω δράσεις, συμπεριλαμβανομένης της παράτασης της προαναφερθείσας απόφασης (σχετικά με τις κυρώσεις. — RT)".

 Reuters © Yves Herman

Ταυτόχρονα, η ΕΕ δεν προτίθεται να εγκαταλείψει τις αμοιβαία επωφελείς σχέσεις με την Τουρκία. Το έγγραφο επισημαίνει ότι οι προτάσεις για μια θετική ημερήσια διάταξη εξακολουθούν να ισχύουν. Μιλάμε για εμπορική και οικονομική συνεργασία, καθώς και για συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπόσχεται να συνεχίσει την οικονομική στήριξη της Τουρκίας για τους Σύρους πρόσφυγες που παραμένουν στο Τουρκικό έδαφος. Ταυτόχρονα, οι Βρυξέλλες σκοπεύουν να συντονίσουν τις ενέργειές τους για την Τουρκία με τις Αμερικανικές αρχές.

Το Reuters ανέφερε νωρίτερα, αναφέροντας το προσχέδιο δήλωσης των ηγετών της ένωσης, ότι η ΕΕ ετοιμάζεται να επεκτείνει τις κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας. Και στα τέλη Νοεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο καλεί την ΕΕ να επιβάλει αυστηρές κυρώσεις κατά της Τουρκίας για τις δραστηριότητές της στη Μεσόγειο.

Εν όψει της συνόδου κορυφής της ΕΕ, ο Εκπρόσωπος Τύπου του Τουρκικού Προέδρου Ιμπραήμ Καλιν δήλωσε ότι μελέτησε το προσχέδιο έγγραφο και εξέφρασε την ελπίδα ότι οι ηγέτες της ΕΕ θα εξακολουθούν να "αποφεύγουν τη γλώσσα των κυρώσεων και των απειλών εναντίον της Τουρκίας, καθώς οι κυρώσεις δεν θα αποφέρουν ποτέ αποτελέσματα".

Σημείωσε ότι η Τουρκία έχει διαφωνίες με ορισμένες χώρες σε συγκεκριμένα ζητήματα, ωστόσο δεν πρέπει να καθορίσουν τις παραμέτρους των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με ειδικούς, η Τουρκία και η ΕΕ έχουν ισχυρή σχέση, και το ζήτημα των προσφύγων είναι μια σημαντική θέση σε αυτές. Όπως εξήγησε ο Αλεξέι Κουζνέτσοφ, επικεφαλής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών της IMEMO RAS, σε σχόλιό του στο RT, δεν είναι τυχαίο ότι οι αρχές της ΕΕ προτίθενται να διατηρήσουν την εταιρική σχέση για το ζήτημα της μετανάστευσης.

«Κατά τη διάρκεια του Συριακού εμφυλίου πολέμου, η ΕΕ υποστήριξε αντικυβερνητικούς μαχητές. Ως αποτέλεσμα, αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη τρομοκρατικών δομών, καθώς και προκάλεσε ανθρωπιστική καταστροφή. Πρόσφυγες κατέκλυσαν την Ευρώπη μέσω Τουρκίας, όπου παρέμειναν. Τώρα οι Τουρκικές αρχές συντηρούν στρατόπεδα προσφύγων και καθυστερούν τη ροή τους στην ΕΕ. Σε κάποιο βαθμό, η Τουρκία εκβιάζει ακόμη και την ΕΕ με αυτό. Σε γενικές γραμμές, η αλληλεξάρτηση της Ευρώπης και της Τουρκίας είναι αρκετά βαθιά. Αυτά περιλαμβάνουν το εμπόριο, τις επενδύσεις, καθώς και θέματα ασφαλείας", πιστεύει ο ειδικός.

Ο Γιούρι Μαβέσεφ, διευθυντής του Κέντρου Μελέτης της Νέας Τουρκίας, έχει παρόμοια άποψη.

"Το ζήτημα των προσφύγων αποτελεί βασικό ζήτημα ασφαλείας για την ΕΕ. Η Τουρκία βοηθά να ανακοπεί η ροή μεταναστών από τη Συρία στην Ευρώπη, οπότε οι Ευρωπαίοι εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Άγκυρα από αυτό το ζήτημα", εξήγησε σε σχόλιο στο RT.

Αμφιλεγόμενοι πόροι

Θυμηθείτε, η σύγκρουση γύρω από την Κύπρο ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960, όταν το νησί απέκτησε ανεξαρτησία από τη Μεγάλη Βρετανία. Ως αποτέλεσμα των ετών βίαιης αντιπαράθεσης, η Κύπρος χωρίστηκε στη διεθνώς αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία και την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία. Ταυτόχρονα, η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2004.

Η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο το 2010 έχει προκαλέσει νέα διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τα σύνορα της Κυπριακής Δημοκρατίας και της μη αναγνωρισμένης Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου AFP © Birol BEBEK

Έτσι, το πεδίο Αφροδίτη, που ανακαλύφθηκε το 2011 στην Κυπριακή υφαλοκρηπίδα, έχει δυναμικό πόρων 230 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Από την πλευρά της Άγκυρας, η Τουρκική κοινότητα της Κύπρου έχει δικαιώματα σε αποθέματα υδρογονανθράκων που ανακαλύπτονται σε αυτή την υφαλοκρηπίδα.

Το 2017, η Κυπριακή Δημοκρατία και η μη αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία διεξήγαγαν συνομιλίες, αλλά τα μέρη δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν για τον τρόπο με τον οποίο θα διεξαχθεί η παραγωγή φυσικού αερίου στην υφαλοκρηπίδα του νησιού.

Από την άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα χωρικά ύδατα του νησιού ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ως εκ τούτου, η δραστηριότητα γεώτρησης που αναπτύχθηκε από την Άγκυρα είναι παράνομη, σύμφωνα με την ΕΕ.

Τον Μάιο του 2019, το Τουρκικό γεωτρύπανο Φατίχ ξεκίνησε τις εργασίες του δυτικά της Κύπρου και σύντομα ένα άλλο Τουρκικό πλοίο, το Γιαβούζ, στάλθηκε στο νησί. Τα πλοία γεώτρησης τα συνόδευσαν πλοία του Τουρκικού Ναυτικού.

Ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Mevlut Cavusoglu, δήλωσε τότε ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει τις γεωλογικές έρευνες μέχρι η Ελληνική κοινότητα της Κύπρου να συμφωνήσει να ιδρύσει κοινή επιτροπή εξόρυξης με την τουρκική πλευρά.

Τον Ιούλιο του 2019, το Συμβούλιο της ΕΕ ανακοίνωσε κυρώσεις κατά της Τουρκίας λόγω των γεωτρήσεων στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου. Αποφασίστηκε να ανασταλούν οι διαπραγματεύσεις για τη συνολική συμφωνία αεροπορικών μεταφορών και να αναβληθεί το Συμβούλιο Σύνδεσης. Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία προετοιμάζεται για την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1963, όταν η Άγκυρα υπέγραψε συμφωνία με την προκάτοχο της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ).

Οι κυρώσεις επηρέασαν επίσης τον οικονομικό τομέα, με προτεινόμενη περικοπή των επιδοτήσεων της Τουρκίας για το 2020.

Ωστόσο, η Άγκυρα δεν εγκατέλειψε τα σχέδιά της, το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας δήλωσε ότι η δημοκρατία θα συνεχίσει να διερευνά τα σπλάχνα της Ανατολικής Μεσογείου.

Mevlut Cavushkoglu AFP © Adem ALTAN 

Τον Νοέμβριο του 2019, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε το πλαίσιο νέων περιοριστικών μέτρων κατά της Τουρκίας. Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ, οι κυρώσεις μπορούν να περιλαμβάνουν απαγόρευση των ταξιδιών στην ΕΕ και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων ατόμων και οντοτήτων που εμπλέκονται στις γεωτρήσεις.

"Βαρέθηκα να κάθομαι στη βεράντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης"

Η κατάσταση κλιμακώθηκε περαιτέρω το 2020, όταν η Τουρκία έστειλε ένα άλλο ερευνητικό σκάφος, το Oruc Reis, στην επίμαχη περιοχή. Αρχικά είχε προγραμματιστεί να διαρκέσει μέχρι τις 23 Αυγούστου, αλλά στη συνέχεια παρατάθηκε μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η Άγκυρα δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τις δραστηριότητές της στην ανατολική Μεσόγειο.

Στο πλαίσιο τέτοιων βημάτων της Τουρκικής Δημοκρατίας, οι υπουργοί Εξωτερικών των κρατών μελών της ΕΕ συμφώνησαν να προετοιμάσουν νέο πακέτο αντιτουρκικών περιορισμών. Στις αρχές Νοεμβρίου, το Συμβούλιο της ΕΕ αποφάσισε επίσης να παρατείνει τις κυρώσεις που έχουν ήδη επιβληθεί στην Τουρκία έως τις 12 Νοεμβρίου 2021.

Ωστόσο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι το πιθανό όφελος από την εκμετάλλευση των Κυπριακών κοιτασμάτων θα υπερτερεί της ζημιάς που μπορούν να προκαλέσουν οι Ευρωπαϊκοί περιορισμοί στη χώρα.

Τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis, συνοδευόμενο από πλοία του Ναυτικού afp © του Τουρκικού Υπουργείου Άμυνας

"Είναι απίθανο η Άγκυρα να συνεχίσει τις γεωτρήσεις διαφορετικά. Επιπλέον, μέχρι στιγμής η ΕΕ επιβάλλει σχετικά μικρές κυρώσεις. Θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου: έτσι ενεργεί πάντα η Ευρωπαϊκή Ένωση - η πίεση αυξάνεται σταδιακά. Τώρα αυτές οι κυρώσεις είναι απίθανο να επηρεάσουν σοβαρά τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ", δήλωσε ο Αλεξέι Κουζνέτσοφ.

Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, η Τουρκία εξακολουθεί να έχει ελάχιστες πιθανότητες να γίνει μέλος της ΕΕ στο άμεσο μέλλον, επομένως οι Ευρωπαϊκοί περιορισμοί δεν θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις σχέσεις των μερών.

"Η Ευρωπαϊκή Ένωση σαφώς δεν σκοπεύει να δεχθεί την Τουρκία τα επόμενα 10-20 χρόνια. Με τη σειρά της, η Άγκυρα ασκεί σήμερα μια ανεξάρτητη, μερικές φορές ακόμη και προκλητική πολιτική. Και η ΕΕ δεν είναι πλέον έγκυρη γι' αυτήν. Η Τουρκία έχει κουραστεί να κάθεται στη βεράντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν θέλει να υποχωρήσει στις απόψεις της ", αναφέρει ο Αλεξέι Κουζνέτσοφ.

Ο Γιούρι Μαβέσεφ έχει μια ελαφρώς διαφορετική άποψη. Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, η Άγκυρα επιστράτευσε τη στήριξη μιας σημαντικής Ευρωπαϊκής χώρας προτού προχωρήσει σε επιδείνωση των σχέσεων με την ΕΕ.

"Για παράδειγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποχωρήσει από την ΕΕ και παίζει το παιχνίδι του στην Ανατολική Μεσόγειο. Νομίζω ότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τώρα το Λονδίνο αποφεύγει να επικρίνει την Άγκυρα. Είναι πιθανό τα συμφέροντά τους να είναι τα ίδια. Όσον αφορά τις κυρώσεις, μόνο αυτές που θα επηρεάσουν τον τραπεζικό τομέα θα βλάψουν την Τουρκία. Όμως, παρά τα πάντα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αφήνει τις πόρτες ανοιχτές για την Τουρκία. Ωστόσο, είναι απίθανο οι σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών να παραμείνουν οι ίδιες, καθώς και τα σχέδια της Τουρκίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση . Μεταφορικά μιλώντας, εάν το βάζο είναι σπασμένο, θα πρέπει να αγοράσετε ένα νέο," κατέληξε ο Mavashev.

 https://russian.rt.com/world/article/812078-turciya-evrosoyuz-sankcii-kipr