Του Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ
Από antigoldgreece - 16 Ιουνίου 2017 11:22
Κ: «Στο ερώτημα εάν το μοιραίο (κατολίσθηση πρανούς του ορυχείου Αμυνταίου) θα μπορούσε να αποφευχθεί οι επαΐοντες απαντούν μετά βεβαιότητας όχι. Η κατολίσθηση ήταν απολύτως προβλέψιμη εδώ και δύο χρόνια, όχι όμως το μέγεθος αυτής, που όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, «ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη, τίναξε όλα τα δεδομένα στον αέρα».
Σχόλιο:
Η
κατολίσθηση ήταν απόλυτα προβλέψιμη -και ως προς το μέγεθός της- ήδη από το
2009, οκτώ χρόνια δηλαδή πριν το συμβάν (βλέπε: «Είχαν δει την καταστροφή οκτώ
χρόνια πριν..» Εφημερίδα ΕΙΔΗΣΕΙΣ, Τρίτη 13 Ιουνίου 2017, συντάκτης Αλέξανδρος
Κόντης, και όσα δηλώνει εκεί ο συνάδελφος στο ΑΠΘ Θ. Τσάπανος).
Στο ίδιο
παραπάνω άρθρο της Καθημερινής διαβάζω και σχολιάζω τα ακόλουθα:
Κ: «Το μόνο
παρήγορο και ανακουφιστικό ταυτόχρονα είναι ότι δεν υπήρξαν απώλειες σε ανθρώπινες
ζωές και σε αυτό συνέβαλε η έγκαιρη από την αρμόδια γενική Διεύθυνση της ΔΕΗ
παύση των εργασιών και απαγόρευση εισόδου στους εργαζομένους της Επιχείρησης
από τις 3 Ιουνίου. «Εάν δεν είχαμε σταματήσει τις εργασίες στον χώρο του
ορυχείου το πρωί του Σαββάτου στις 11 που έγινε η κατολίσθηση, θα βρισκόταν
εκεί 200 με 300 άτομα» τονίζει στην «Κ» αρμόδιο στέλεχος της ΔΕΗ.
Σχόλιο:
Υπήρξε παύση
εργασιών και απαγόρευση εισόδου στους εργαζομένους της Επιχείρησης ήδη από τις
3 Ιουνίου -στον επικίνδυνο χώρο εννοείται- αλλά όπως προκύπτει εκ του
αποτελέσματος δεν υπήρξε ανάλογη πρόβλεψη για την απομάκρυνση από τον ίδιο χώρο
των εκσκαφέων. Ακόμα και αποδεχόμενοι το μάλλον φανερό πως ο συντάκτης του
άρθρου της «Κ» τοποθέτησε λάθος το κόμμα στην πρότασή του (μετά τη λέξη
κατολίσθηση, αντί μετά τη λέξη ορυχείου), από τις 3 μέχρι τις 11 Ιουνίου
μεσολαβούν οκτώ μέρες, αρκετές για να έχει γίνει και η απομάκρυνση των
εκσκαφέων και λοιπών εξαρτημάτων τους, όχι μόνο των εργαζομένων.
Κ: «Είναι
χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο επιστημονικός τεχνικός σύμβουλος της ΔΕΗ,
καθηγητής εδαφομηχανικής του ΕΜΠ Μιχάλης Καββαδάς, προέβλεψε ακριβώς τη χρονική
στιγμή της κατολίσθησης, όχι όμως την ένταση και το μέγεθός της. Είχε
επισκεφθεί το ορυχείο την Πέμπτη και την Παρασκευή, μια ημέρα δηλαδή πριν
συμβεί το μοιραίο, ενημέρωσε τους ιθύνοντες της ΔΕΗ ότι η κατολίσθηση βρίσκεται
προ των πυλών. Υπέδειξε μάλιστα συγκεκριμένο μέρος τοποθέτησης των εκσκαφέων
για την προστασία τους, οι οποίοι όμως καταπλακώθηκαν από τεράστιες μάζες
αδρανών υλικών, μαζί με τους ιμάντες, τους ταινιοδρόμους του ορυχείου και
φυσικά το κοίτασμα των 28. εκατ. τόνων λιγνίτη, που προορίζονταν για τη
διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των δύο μονάδων του ΑΗΣ Αμυνταίου συνολικής
ισχύος 600 μεγαβάτ.».
Σχόλιο:
Ο
επιστημονικός τεχνικός σύμβουλος της ΔΕΗ επισκέφτηκε το ορυχείο μια μέρα πριν
το συμβάν (γιατί τόσο καθυστερημένα αλήθεια;), επτά μέρες δηλαδή αφότου είχε
διαπιστωθεί το προφανές και διατάχθηκε η παύση εργασιών και η απαγόρευση εισόδου
των εργαζομένων στον επικίνδυνο χώρο. Και «υπέδειξε», ο επιστημονικός τεχνικός
σύμβουλος της ΔΕΗ, μια μέρα πριν το συμβάν, «το συγκεκριμένο μέρος τοποθέτησης
των εκσκαφέων για την προστασία τους». Δεν διευκρινίζεται αν οι εκσκαφείς
πρόλαβαν να μεταφερθούν εκεί που υπέδειξε ο τεχνικός σύμβουλος και από εκεί
έγειραν και καταπλακώθηκαν ή αν δεν πρόλαβαν, εξαιτίας και της καθυστερημένης
προσέλευσης του τεχνικού συμβούλου στο εξορυκτικό πεδίο. Δήλωσε δε την ίδια
εκείνη μία ημέρα προ του συμβάντος ο τεχνικός σύμβουλος πως:
«Δεν υπάρχει
κίνδυνος για την ασφάλεια και την ζωή των κατοίκων των Αναργύρων στο Αμύνταιο
Φλώρινας, από την εκδήλωση ρωγματώσεων και μικρομετακινήσεων εδαφών στα πρανή
εκσκαφής του ορυχείου της ΔΕΗ. Στις 24 Μαΐου εμφανίστηκαν τα πρώτα δείγματα
ρωγματώσεων στα πρανή του ορυχείου Αμυνταίου, και μέχρι σήμερα παρατηρείται μια
σταδιακή έξαρση του φαινόμενου. Τις τελευταίες τρεις ημέρες, οι μετακινήσεις
εδαφών εντός του ορυχείου έχουν αυξητικό ρυθμό, ξεκίνησαν με 200 mm την ημέρα,
και έφτασαν σήμερα στα 600 mm την ημέρα.
Ο αν.
καθηγητής Γεωτεχνικής του ΕΜΠ, που ως τεχνικός σύμβουλος της ΔΕΗ επισκέφθηκε
χθες την περιοχή του ρήγματος, παρατήρησε ότι υπάρχει επιδείνωση του φαινόμενου
και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπάρξει τελικά «αστοχία» στα πρανή του
ορυχείου και να έχουμε μετακινήσεις εδαφών από 30 έως 40 μέτρα.
Επεσήμανε
όμως, ότι απ’ τις μετρήσεις που πραγματοποιούν επί 24ώρου βάσεως οι τεχνικοί
του λιγνιτικού κέντρου Δυτικής Μακεδονίας της ΔΕΗ, εμφανίζονται στοιχεία όπου
δείχνουν ότι μπορεί αργότερα να έχουμε σταδιακή ύφεση του φαινόμενου».
(Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων).
Σχόλιο:
Στις 24
Μαΐου 2017 λοιπόν εμφανίστηκαν τα πρώτα δείγματα ρωγματώσεων στα πρανή του
ορυχείου. Τρείς μέρες πριν το συμβάν οι μετακινήσεις εδαφών, με αυξητικό ρυθμό,
ξεκίνησαν από 200 mm τη μέρα και έφτασαν μια μέρα πριν το συμβάν στα 600 mm τη
μέρα. Παρόλα αυτά, ο επιστημονικός τεχνικός σύμβουλος της ΔΕΗ εμφανίζεται αυτήν
την έσχατη μέρα καθησυχαστικός μάλλον, χωρίς να αποκλείσει βέβαια την πιθανότητα
«αστοχίας» (sic) στα πρανή του ορυχείου και μετακινήσεις εδαφών από 30 έως 40
μέτρα. Όταν ο ρυθμός μετακινήσεως εδαφών είχε ήδη φτάσει στα …. 600 mm τη μέρα
!!!
Μεταφέρω
στοιχεία από τον πίνακα (αρ.7) που υπάρχει σε σεμιναριακές σημειώσεις του
Μάριου Λεονάρδου (Ειδικού Στελέχους Α, Δ/ντή Ορυχείων της ΔΕΗ) με τίτλο: «Η
ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΛΙΓΝΙΤΟΡΥΧΕΙΑ, Μέρος ΙΙ », όπου διαβάζουμε για
την εκτίμηση της κατάστασης πρανούς βάσει της ταχύτητας μετακίνησης (mm /
ημέρα), όταν η ταχύτητα συνδέεται με την εξέλιξη της εκσκαφής πως:
Ταχύτητα 0
mm – Κατάσταση πρανούς: Σταθερότητα
Ταχύτητα 0
έως 1 mm – Κατάσταση πρανούς: Αρχή της κατολίσθησης.
Ταχύτητα 1
έως 5 mm – Κατάσταση πρανούς: Ελεγχόμενη.
Ταχύτητα 6
έως 10 mm – Κατάσταση πρανούς: Επιδεινούμενη αλλά ανατάξιμη.
Ταχύτητα 11
έως 15 mm – Κατάσταση πρανούς: Δυσχερής έλεγχος.
Ταχύτητα 16
έως 20 mm – Κατάσταση πρανούς: Ελάχιστες δυνατότητες επιτυχούς ελέγχου.
Ταχύτητα άνω
των 20 mm – Κατάσταση πρανούς: Εκτός ελέγχου. Επικείμενη κατάρρευση.
Όταν λοιπόν
ο κ. επιστημονικός σύμβουλος της ΔΕΗ έκανε την παραπάνω όχι και πολύ
ανησυχητική του δήλωση την προτεραία της κατάρρευσης, ο δείκτης επικινδυνότητας
κατολίσθησης πρανούς ήταν ήδη τριάντα φορές πάνω από την κατάσταση που
χαρακτηρίζεται ως: «εκτός ελέγχου – επικείμενη κατάρρευση». Ο κ. επιστημονικός
σύμβουλος της ΔΕΗ δηλαδή διαπίστωσε κάτι το οποίο ήταν ήδη εν ραγδαία εξελίξει
και παραπάνω από πρόδηλο, πλην του μεγέθους του. Μαζί με τους κατοίκους των
Αναργύρων είναι και ο κ. σύμβουλος πολύ τυχερός που δεν είχαμε ανθρώπινα
θύματα, στο εργοτάξιο ή στον οικισμό των Αναργύρων.
Κ:
«Καταλυτικός στην εξέλιξη αυτή ήταν ο ρόλος των αρχαιολογικών υπηρεσιών της
περιοχής. «Εάν οι αρχαιολόγοι δεν είχαν δεσμεύσει το πάνω μέρος του
κοιτάσματος, εγκλωβίζοντας περί τα 3,5 εκατ. τόνους και καθυστερώντας τις
εργασίες του πρώτου εκσκαφέα, δεν θα αποφεύγαμε την κατολίσθηση, το πρόβλημα
όμως θα ήταν σίγουρα μικρότερο» τονίζει αρμόδιο στέλεχος της ΔΕΗ».
Σχόλιο:
Ιδού λοιπόν
ο (άλλος από εμάς) κύριος φταίχτης με τον καταλυτικό του ρόλο: η αρχαιολογική
υπηρεσία. Που δέσμευσε το πάνω μέρος του κοιτάσματος. Και καθυστέρησε τις
εργασίες του πρώτου εκσκαφέα. Όμως:
Στο κάτω
μέρος του κοιτάσματος και περί αυτό, που δεν είχε και δεν μπορούσε να έχει
δεσμεύσει η αρχαιολογική υπηρεσία, ίσως υπήρξαν εξορυκτικές επεμβάσεις από τη
ΔΕΗ, οπότε μπορεί το γεγονός αυτό ακριβώς να ήταν ο φταίχτης και ο καταλυτικός
παράγοντας της μεγάλης σε μέγεθος κατολίσθησης, όχι η όποια δέσμευση από την
αρχαιολογική υπηρεσία τμήματος του πάνω μέρους του πρανούς.
Σε κάθε
περίπτωση, ήταν η ΔΕΗ, όχι η αρχαιολογική υπηρεσία, η υπεύθυνη για τη λήψη όλων
και όποιων μέτρων απαιτούνταν για τον αποκλεισμό επικίνδυνων αστοχιών υπό τις
υπάρχουσες συνθήκες. Με δεδομένη δηλαδή τη συγκεκριμένη δέσμευση του συγκεκριμένου
πάνω μέρους του κοιτάσματος. Και σε αυτό της το καθήκον ασφαλώς και έπρεπε να
έχει συμβάλλει ο επιστημονικός υπεύθυνος της ΔΕΗ καθηγητής κ. Μ. Καββαδάς.
Σχόλιο
τελευταίο, εκτός των αναγραφομένων στο άρθρο της Καθημερινής:
Ο καθηγητής
κ. Μ. Καββαδάς έχει ένα πολύ εντυπωσιακό βιογραφικό, με καλές σπουδές και πολύ
μεγάλο αριθμό επιστημονικών δημοσιευμάτων. Είναι όμως εξαιρετικά πολυπράγμων
και με συμμετοχές σε, αναρίθμητο θα μπορούσα να πω, πλήθος τεχνικών επιτροπών.
Τόσο, ώστε να θαυμάζει κανείς το ότι βρίσκει επαρκή χρόνο για να εκτελεί με
πληρότητα όλα του τα καθήκοντα. Στα οποία προστέθηκε από προχτές και η
συμμετοχή του στην επιτροπή που θα διερευνήσει τα αίτια της συγκεκριμένης
κατολίσθησης στους Αναργύρους.
Μεταξύ των
πολλών άλλων, διαβάζω στο βιογραφικό του, πως ο κ. Καββαδάς ήταν και
γεωτεχνικός σύμβουλος του μελετητή (ΟΚ Μελετητική ΑΕ) στο σχεδιασμό των
φραγμάτων τελμάτων των ορυχείων της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΑΕ στην Ολυμπιάδα
Χαλκιδικής. Αυτό το τελευταίο, σε εμένα προσωπικά, δημιουργεί μια αίσθηση
αβεβαιότητας και ανασφάλειας ως προς την καλή υγεία και μακροημέρευση των
φραγμάτων αυτών, δεν ξεκαθάρισα ακόμα γιατί.
Το
βιογραφικό του κ. Μ. Καββαδά:
http://users.ntua.gr/kavvadas/MK%20RESUME%20GR.pdf
