 |
| © REUTERS / Φρανσουά Λενουάρ |
Ο Πρωθυπουργός της Πολωνίας Mateusz Morarecki και ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Viktor Orban πριν από τη συνάντησή τους με τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες - RIA Novosti, 1920
Η
Βαρσοβία και η Βουδαπέστη ήταν έτοιμες για μια τέτοια σειρά εκδηλώσεων. Μερικές
ημέρες νωρίτερα, οι Υπουργοί Εξωτερικών των δύο κρατών είχαν ανακοινώσει τη
δημιουργία ενός θεσμικού οργάνου που θα έκανε ακριβώς αυτό που αφορούσε η
έκθεση: την παρακολούθηση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και
ο Ούγγρος ηγέτης απέστειλε επιστολή ζητώντας την παραίτηση ενός από τους
συνσυντάκτες της έκθεσης -της αναπληρώτριας επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
για τις Αξίες και τη Διαφάνεια της Βέρα Γιούροβα- για αντιουγγρικές δηλώσεις. Συγκεκριμένα, αποκάλεσε την Ουγγαρία υπό την ηγεσία του
Βίκτορ Όρμπαν "άρρωστη δημοκρατία".
Είναι
γνωστό ότι η Πολωνία και η Ουγγαρία κατάφεραν να καταλάβουν μια πολύ
πλεονεκτική θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τη μία πλευρά, λαμβάνουν οικονομική
στήριξη από αυτήν, το μέγεθος της οποίας οι γείτονές τους στην περιοχή δεν
μπορούν παρά να ζηλεύουν. Από την άλλη, το επίπεδο κυριαρχίας των πολιτικών
τους είναι απρόσιτο για τα περισσότερα ακόμη και τα παλαιά μέλη της ένωσης. Σε
γενικές γραμμές, οι δύο χώρες κάνουν ό,τι θεωρούν κατάλληλο, στέλνουν τις
Βρυξέλλες μακριά με τους ισχυρισμούς τους, και παρόλα αυτά απαιτούν απερίφραστα
να συνεχίσει το συμπόσιο με τη μορφή γενναιόδωρων δωρεών.
Αυτή
η κατάσταση προκαλεί σύγχυση σε πολλούς παρατηρητές: γιατί η ΕΕ, που είναι επί
μακρόν και έντονα επικριτική για αυτά τα κράτη για την αποτυχία τους να
εκπληρώσουν τα ευρωπαϊκά δημοκρατικά πρότυπα, δεν λαμβάνει αποτελεσματικά μέτρα
για να αλλάξει την κατάσταση, όπως η τιμωρία των αποστατών με ρούβλια, ή
μάλλον, τώρα με ευρώ ;
Η
απάντηση είναι απλή: δεν υπάρχουν τέτοια εργαλεία. Ή μάλλον, θεωρητικά υπάρχουν
ορισμένα, αλλά οι διαδικασίες είναι τόσο πολύπλοκες και απαιτούν ένα τόσο υψηλό
επίπεδο εσωτερικής συναίνεσης που είναι σχεδόν αδύνατο να τις θέσουν σε
εφαρμογή.
Αλλά
τώρα η Βουδαπέστη και η Βαρσοβία έχουν λόγο να είναι νευρικές. Στην
πραγματικότητα, οι αιχμηρές κινήσεις τους των τελευταίων ημερών απλά προδίδουν
ότι στις δύο πρωτεύουσες γνωρίζουν καλά την κατάσταση που είναι πολύ δυσμενής
για αυτούς.
Η
Ευρώπη θα πρέπει σύντομα να διαθέσει κονδύλια από ένα ταμείο βοήθειας για την
ανοικοδόμηση των εθνικών οικονομιών που επλήγησαν από την πανδημία. Τον Ιούλιο,
πραγματοποιήθηκε έκτακτη σύνοδος κορυφής για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, κατά την
οποία επιτεύχθηκε, μεταξύ άλλων, συμφωνία για τη σύνδεση των πληρωμών με τη
συμμόρφωση με τα πρότυπα του κράτους δικαίου και τις βασικές Ευρωπαϊκές αξίες.
Και
πρόσφατα η Γερμανία, η οποία προεδρεύει τώρα του Συμβουλίου της ΕΕ, έχει
ετοιμάσει ένα σχέδιο διατάγματος σχετικά με τις οικονομικές κυρώσεις κατά των
κρατών μελών της ΕΕ για παραβίαση του κράτους δικαίου. Μια σημαντική
λεπτομέρεια είναι ότι οι παραβιάσεις πρέπει να επιβεβαιώνονται "με αρκετά
άμεσο τρόπο." Πρέπει να υποτεθεί ότι η δημοσιευμένη έκθεση της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής θα θεωρηθεί ως μια αρκετά άμεση επιβεβαίωση αυτού.
Γενικά,
η Πολωνία και η Ουγγαρία κινδυνεύουν να χάσουν σημαντικό μερίδιο των
επιδοτήσεων που λαμβάνουν, πράγμα που σημαίνει ότι η αντίδρασή τους σε αυτές
τις εξελίξεις προκύπτει αυτόματα.
Ωστόσο,
η οξύτητα των τελευταίων δηλώσεών τους, συμπεριλαμβανομένων των υποσχέσεων να
διδάξουν στην Ευρώπη το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία, υποδηλώνει τι είναι
πιθανό να είναι: οι πιθανότητες ότι η Βαρσοβία και η Βουδαπέστη θα λυγίσουν υπό
πίεση δεν φαίνονται πολύ υψηλές. Το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα είναι πολύ πιο
πιθανό- να αποχωρήσουν κυριολεκτικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αν
δεν πάει πολύς καιρός η απώλεια ενός από τα μέλη της από την Ευρωπαϊκή Ένωση
φαινόταν εντελώς αδιανόητη, τότε σε σύντομο χρονικό διάστημα όλα έχουν αλλάξει
δραματικά- τόσο από πολιτική άποψη, τόσο από οικονομική όσο και από ιδεολογική
άποψη.
Οι
οικονομίες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας είναι από τις πιο επιτυχημένες όχι
μόνο στην Ανατολική, αλλά και στην Ευρώπη συνολικά. Και τα δύο κράτη
εκμεταλλεύτηκαν τις ευκαιρίες και την οικονομική βοήθεια που τους παρείχαν οι
Βρυξέλλες για μιάμιση δεκαετία. Έχουν λόγους να πιστεύουν ότι δεν θα χαθούν
χωρίς αυτές. Από την άλλη πλευρά, η ιδέα της παραμονής στην ΕΕ χωρίς τις
συνήθεις ενέσεις υπό τέτοιες συνθήκες χάνει γρήγορα την ελκυστικότητά της.
Φυσικά,
η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει πολλές ευκαιρίες να κάνει τη Βαρσοβία και τη
Βουδαπέστη να τιμωρηθούν οικονομικά για αποστασία. Αλλά στο τέλος, το Ηνωμένο
Βασίλειο δεν το σταμάτησε. Και το Brexit, εκτός από πολλές άλλες πτυχές, έχει
αφαιρέσει το καθαρά ψυχολογικό ταμπού από την ίδια την ιδέα της αποχώρησης από
την ΕΕ, αποδεικνύοντας στον κόσμο ότι είναι αρκετά πιθανό και ο ουρανός δεν
πέφτει στο έδαφος.
Από
πολιτική άποψη, η κατάσταση ωθεί επίσης τους Πολωνούς και τους Ούγγρους να
κλιμακωθούν.
Υπάρχει
μια ταχεία υποβάθμιση του παγκόσμιου πολιτικού συστήματος, φιλόδοξες δυνάμεις
έχουν ενταχθεί στον αγώνα για μια θέση κάτω από τον ήλιο και την αύξηση του
καθεστώτος τους. Η Πολωνία και η Ουγγαρία συμμετέχουν ήδη σε αυτές τις
διαδικασίες, αν και με πολύ διαφορετικές στρατηγικές - εξ ου και,
παρεμπιπτόντως, πολλά από τα προβλήματά τους με μια ενοποιημένη Ευρώπη.
Το
αποτέλεσμα, φυσικά, είναι απρόβλεπτο, αλλά η επιλογή του "να το κάνουμε
και ίσως μετανιώσουμε " για τη σημερινή ηγεσία των δύο κρατών, χωρίς
αμφιβολία, φαίνεται προτιμότερο από το να τα παραδώσουν όλα , να γονατίσουν και
να συμφωνήσουν να γίνουν υπάκουοι υποτελείς των ανώτερων συντρόφων από τις
πρωτεύουσες της Δυτικής Ευρώπης, έχοντας συνθηκολογήσει εκ των προτέρων στη
γεωπολιτική φυλή που έχει αρχίσει.
Και
η ΕΕ δεν μπορεί να επιτρέψει στις δύο αυθάδεις πρωτεύουσες της Ανατολικής
Ευρώπης να υπονομεύσουν την εξουσία τους ατιμώρητα - και είναι απλώς
υποχρεωμένη να τις τιμωρεί με ευαισθησία προκειμένου να αποδείξει τη δική της
εξουσία. Αυτή είναι ακριβώς η πολύ πιθανή απώλεια των δύο ακόμη μελών της
ένωσης θα χτυπήσει το μπούμερανγκ σκληρά σε μια ενωμένη Ευρώπη, το βάρος της,
τις ευκαιρίες της και το κύρος της.
Έτσι,
ποιος θα το μετανιώσει στο τέλος είναι ένα μεγάλο ερώτημα.
