 |
| © Pool/Olivier Hoslet |
Ο Ύπατος
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής
ασφαλείας Josep Borrel
Στην
πραγματικότητα, ο κ. Borrel είπε για την αρχή του "ασιατικού αιώνα"
σε μια πρόσφατη συνάντηση με Γερμανούς διπλωμάτες. Επιπλέον, σύμφωνα με τον
επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, η αμερικανοκεντρική (ή υπό την ηγεσία
των ΗΠΑ) παγκόσμια τάξη έχει φτάσει στο τέλος της ακριβώς στο πλαίσιο ενός νέου σταδίου ιστορικής
εξέλιξης στο οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι πλέον έτοιμη να αρκεστεί με το ρόλο της αγαπημένης αποικίας της
Αμερικής ή, στην καλύτερη περίπτωση, ενός κατώτερου εταίρου στην Ουάσιγκτον, η
οποία από καιρό σε καιρό επέτρεψε ευγενικά στον συλλογικό Παλαιό Κόσμο να
εμπλακεί σε νεοαποικιοκρατία για τους παραδοσιακούς "τόπους κυνηγιού"
στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τη Ανατολική Ευρώπη.
Οι Βρυξέλλες
θέλουν περισσότερα, και αυτό το θάρρος εξηγείται πολύ απλά: η Ουάσιγκτον έχει
αποδυναμωθεί, η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί ότι η ισορροπία δυνάμεων έχει αλλάξει
και ότι η πιο σφοδρή σύγκρουση κατά μήκος της γραμμής Ουάσιγκτον-Πεκίνου
ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση να πηδήξει, παρά
τη δυσαρέσκεια όλων των αμερικανικών δορυφόρων σε μια ενωμένη Ευρώπη.
Η Βρετανική
The Guardian αναφέρει μια μάλλον τολμηρή θέση από την ομιλία του κ. Borrel.
«Οι αναλυτές
έχουν μιλήσει από καιρό για το τέλος του αμερικανικού συστήματος και την έλευση
του ασιατικού αιώνα. Αυτό συμβαίνει αυτή τη στιγμή μπροστά στα μάτια μας",
δήλωσε ο επικεφαλής Ευρωπαίος διπλωμάτης. Και κατέστησε σαφές ότι η Ευρωπαϊκή
Ένωση στο σύνολό της δέχεται τώρα τεράστιες διπλωματικές πιέσεις τόσο από την
Ουάσιγκτον όσο και από το Πεκίνο.
Αξίζει να
σημειωθεί ότι το ίδιο το γεγονός μιας καταγγελίας ενός κορυφαίου ευρωπαίου
αξιωματούχου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση "δέχεται πιέσεις στην επιλογή του
κόμματος.)" είναι, στην πραγματικότητα, ήδη σκάνδαλο, όπως υποδηλώνει,
πρώτον, ότι υπάρχει κάποια ελεύθερη βούληση μεταξύ των πολιτικών που κυβερνούν
τις ευρωπαϊκές χώρες, και δεύτερον, επιτρέπει την ίδια την πιθανότητα ότι η
Ευρωπαϊκή Ένωση θα βρεθεί σε μια θεμελιώδη γεωπολιτική σύγκρουση από την πλευρά
της Κίνας, έχοντας βρεθεί σε διαφορετικές πλευρές των οδοφραγμάτων με την
Αμερική, παρά τις διαβεβαιώσεις των κοινών αξιών, της διατλαντικής αλληλεγγύης
και της συμμετοχής σε ένα κοινό σύστημα ασφαλείας με τη μορφή του ΝΑΤΟ.
Αλλά το πιο
ενδιαφέρον πράγμα είναι το πώς ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ προτείνει μια
λύση στο πρόβλημα της επιλογής. Προτείνει να κάνουν στην άκρη και να αφήσουν
τους δύο υποψηφίους να βρουν το καθεστώς της κύριας δύναμης του πλανήτη στις
σχέσεις χωρίς άμεση συμμετοχή των Βρυξελλών στη σύγκρουση από την πλευρά του
Πεκίνου ή της Ουάσιγκτον.
Σε γενικές
γραμμές, η ΕΕ, μέσω του επικεφαλής διπλωμάτη της, έχει προβεί σε δήλωση
κυριαρχίας. Σύμφωνα με τον Borrel, οι Ευρωπαίοι "πρέπει να ακολουθήσουν τα δικά τους
συμφέροντα και αξίες και να αποφύγουν να γίνουν ένα όργανο της μιας ή της άλλης
πλευράς", προφανώς υπονοώντας μια απροθυμία να γίνουν πιόνι στα χέρια του
Πεκίνου ή να παραμείνουν ενέχυρο στα χέρια της Ουάσινγκτον.
Ο Ντόναλντ Τραμπ
είναι απίθανο να ενθουσιαστεί από μια τέτοια λιποταξία από το πεδίο των
γεωπολιτικών μαχών που πραγματοποιούνται από ένα μπλοκ που (τουλάχιστον
θεωρητικά) θα πρέπει να είναι ο πιο πιστός υποτελής των Ηνωμένων Πολιτειών και
να υποστηρίξει όλες τις αμερικανικές γεωπολιτικές περιπέτειες. Όπως έχουν πει
επανειλημμένα εκπρόσωποι του εσωτερικού κύκλου του Αμερικανού προέδρου, η
υπεράσπιση της Pax Americana - του "αμερικανοκεντρικού κόσμου" και
της αμερικανικής ηγεμονίας - είναι η κύρια προτεραιότητα, στην οποία δεν
μπορούν να υπάρξουν συμβιβασμοί.
Σε αυτό το
πλαίσιο, η δήλωση Borrell ότι ο αμερικανικός αιώνας έχει πραγματικά τελειώσει, και αυτή τη στιγμή ο
ασιατικός αιώνας έρχεται, δεν μπορεί να εκληφθεί ως τίποτα, αλλά μια προδοσία
για την οποία είναι απαραίτητο να τιμωρήσει ακόμη και δεν είναι τόσο για ένα συγκεκριμένο διπλωμάτη (ο οποίος μόλις
ενήργησε στο είδος της πολιτικής πρωτοβουλίας), αλλά σε γενικές γραμμές, ολόκληρο το τμήμα της
ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ , το οποίο ξαφνικά αισθάνθηκε ότι ήρθε η ώρα είτε να
ψάξουν για ένα άλλο πλοίαρχο (και φλερτάρει με το Πεκίνο), ή να αποκαταστήσει
το προηγούμενο μεγαλείο και να κηρύξει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ανεξάρτητο «πόλο εξουσίας» στο νέο πολυπολικό κόσμο.
Αξίζει να
σημειωθεί ότι ο Borrel δεν έχει βρει ιδιαίτερα θερμά λόγια ούτε για την Κίνα,
δηλώνοντας την ανάγκη για αντιπαράθεση και όχι για συνεργασία.
"Χρειαζόμαστε ισχυρότερη στρατηγική προς την Κίνα, η οποία απαιτεί επίσης
βελτιωμένες σχέσεις με το δημοκρατικό τμήμα της Ασίας", ανέφερε.
Το Πεκίνο
είναι απίθανο να συμπαθήσει μια κατάσταση στην οποία όλοι οι γείτονες της
Κίνας, με τους οποίους έχει ορισμένες τριβές (ή πραγματικά καυτά σημεία συνόρων), να αρχίσουν ξαφνικά να λαμβάνουν τη
διπλωματική, οικονομική, καθώς επίσης ίσως τεχνολογική και στρατιωτική
υποστήριξη από τις χώρες της ΕΕ. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κύριος συντάκτης της
φιλόδοξης στρατηγικής της «επιστροφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ασία» είναι
στην πραγματικότητα ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν, μπορεί να υπάρχει εύλογη υποψία
ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θέλει να επιστρέψει ούτε καν στις «ένδοξες ημέρες»
του Ψυχρού Πολέμου του ΧΧ αιώνα, όταν η Ευρώπη απολάμβανε ασύγκριτα περισσότερη
εξουσία και επιρροή στη διεθνή σκηνή από ό,τι τώρα , αλλά αμέσως - στον XIX
αιώνα, όταν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις χώρισαν τις ασιατικές αποικίες μεταξύ τους
και κέρδισαν αστρονομικά κέρδη από τα αποικιακά τους έργα.
Προσφέροντας
στους γείτονες της Κίνας, πολλοί από τους οποίους μπορεί να έχουν δυσκολίες
στις σχέσεις τους με την Ουάσιγκτον, μια εναλλακτική "γεωπολιτική
στέγη" είναι μια κίνηση που ορισμένοι ευρωπαίοι πολιτικοί μπορεί να την βρούν κυριολεκτικά λαμπρή , για ένα νέο
"ασιατικό αιώνα" ο οποίος δεν
χρειάζεται απαραίτητα να είναι "κινέζικος. Τουλάχιστον, από την άποψη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, η "Ασιατική Εποχή" μπορεί κάλλιστα να είναι μια
περίοδος κατά την οποία ο Παλαιός Κόσμος θα εργαστεί και πάλι σε αυτήν την
περιοχή, ειδικά εφόσον στις σύγχρονες συνθήκες είναι δυνατόν να γίνει χωρίς τη
χρήση στρατιωτικής δύναμης.
Από τη μία
πλευρά, μια τέτοια ξαφνική αφύπνιση των Ευρωπαϊκών γεωπολιτικών φιλοδοξιών δεν
μπορεί παρά να είναι χαρμόσυνη: η "συλλογική Δύση" τελικά
αποσυντίθεται, και η ΕΕ εξακολουθεί να αναζητά περιπέτειες σε δύο γεωπολιτικά
μέτωπα ταυτόχρονα - στον διπλωματικό αγώνα με την Κίνα και στον εμπορικό πόλεμο
με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά, από την άλλη πλευρά, γίνεται λίγο ανησυχητικό
για τα απομεινάρια ενός περισσότερο ή λιγότερο σταθερού συστήματος διεθνών
σχέσεων που κληρονομήσαμε από τον 20ο αιώνα (και στην κατασκευή του οποίου
συμμετείχαν οι μεγάλοι πρόγονοί μας) - λαμβάνοντας υπόψη την επιθυμία πολλών
μεγάλων γεωπολιτικών παραγόντων να επιλύσουν ριζικά τις συσσωρευμένες
αντιφάσεις μεταξύ τους, υπάρχει κίνδυνος να μην έχει πολύ χρόνο ζωής.