 |
© AP Photo / Λευτέρης Πιταράκης
|
Οι μετανάστες στέκονται πίσω
από έναν φράκτη στο στρατόπεδο προσφύγων
Nizip στην επαρχία Gaziantep, στη νοτιοανατολική
Τουρκία
Ταυτόχρονα, έχουν ξεχάσει εντελώς
τις υποσχέσεις τους προς την Τουρκία
και δεν έχουν παρατηρήσει ότι ο Ερντογάν,
γενικά, χρησιμοποιεί την εμπειρία της
Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επίλυση
τέτοιων προβλημάτων.
Ας θυμηθούμε σύντομα την ιστορία
των σημερινών σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και
της Άγκυρας. Τον Δεκέμβριο, θα είναι 20
χρόνια επίσημης αναγνώρισης της Τουρκίας
ως υποψήφιας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή
Ένωση. Για πολύ καιρό οι Βρυξέλλες
χρησιμοποίησαν αυτήν την προοπτική ως
καρότο, το οποίο ακολουθήθηκε από
διάφορες τουρκικές κυβερνήσεις υπάκουα
για μεγάλο χρονικό διάστημα, ικανοποιώντας
όλο και περισσότερες νέες απαιτήσεις
των Ευρωπαίων. Τελικά, οι ψευδαισθήσεις
της ευρω-ενοποίησης διαλύθηκαν κάπως
και πολλοί Τούρκοι συνειδητοποίησαν
ότι η ένταξη στην ΕΕ ήταν ανέφικτη και
χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τον
έλεγχο και την καθοδήγηση των εσωτερικών
πολιτικών της χώρας τους από το εξωτερικό.
Στις αρχές του 2016, όταν η Ευρώπη
ήταν συγκλονισμένη από την εισροή
μεταναστών από την Αφρική και την Ασία,
οι Βρυξέλλες και η Άγκυρα κατέληξαν σε
συμφωνία με την οποία η Τουρκία δεσμεύθηκε
να φιλοξενήσει πρόσφυγες από τη Συρία
χωρίς να τους αφήσει να συνεχίσουν. Αντ
'αυτού, η ΕΕ υποσχέθηκε έξι δισεκατομμύρια
ευρώ για να εγκατασταθούν οι Σύριοι σε
Τουρκικά στρατόπεδα και, κυρίως, ένα
καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση
θεώρησης για τους Τούρκους πολίτες στο
χώρο Σένγκεν μέχρι τον Ιούνιο του 2016.
Αλλά η Ευρώπη με τον δικό της τρόπο,
έχοντας λύσει αμέσως ένα επείγον πρόβλημα
για τον εαυτό της, ξέχασε την υπόσχεση
των ταξιδιών χωρίς θεώρηση.
Σταδιακά, η Άγκυρα παρουσίαζε όλο και
περισσότερες νέες συνθήκες και οι
διαπραγματεύσεις για το ζήτημα των
θεωρήσεων έχουν μετατραπεί σε μια μακρά
και απελπιστική ιδέα, όπως και η μακρά
ιστορία της ένταξης στην ΕΕ. Δηλαδή, η
Τουρκία εκπλήρωσε ειλικρινά τις
υποχρεώσεις της για την υποδοχή προσφύγων
και η Ευρωπαϊκή Ένωση αγνοεί ανοιχτά
ένα από τα βασικά σημεία της συμφωνίας,
σαν να «ξεχνά» ότι ήταν μέρος της
συνολικής δέσμης συμφωνιών.
Η Άγκυρα συνήθιζε να υπενθυμίζει
στους Ευρωπαίους την υπόσχεσή τους να
ταξιδεύουν χωρίς βίζα πριν από την
επιχείρηση “Πηγή της Ειρήνης” στη
Βόρεια Συρία, απειλώντας ότι θα αποσυρθεί
από τη συμφωνία. Σε απάντηση, οι Ευρωπαίοι
πρότειναν νέες συνθήκες, όπως οι εγγυήσεις
της εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου,
που θα έπρεπε να είχαν οδηγήσει στην
άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τη
Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου υπό τον
έλεγχό της.
Με την έναρξη της Τουρκικής
επίθεσης ενάντια στους Κούρδους, οι ήδη
ζοφερές σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και
Βρυξελλών άρχισαν να επιδεινώνονται.
Οι Ευρωπαίοι αντέδρασαν μάλλον σκληρά
στην επιχείρηση, με αδιαπραγμάτευτες
εκφράσεις που προέρχονταν από τα στόματα
των αξιωματούχων.
Είναι αστείο ότι ο Βρετανός
πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον είναι αυτός
που ασχολείται περισσότερο με τη συμφωνία
απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης
με την Τουρκία (εφόσον η χώρα του δεν
ανήκει στον χώρο Σένγκεν) και η τύχη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης σύντομα θα τον ανησυχεί
ελάχιστα αν πραγματοποιηθεί το Brexit.
Η απάντηση του Ερντογάν στην
κριτική δεν ήταν καθυστερημένη. Μιλώντας
στους υποστηρικτές του στην Άγκυρα,
ανακοίνωσε: "Γεια σου, ΕΕ, ξυπνάτε!
Επαναλαμβάνω, αν προσπαθήσετε να καλέσετε
τη λειτουργία μας μια εισβολή, η απάντηση
θα είναι απλή: θα ανοίξουμε τις πόρτες
και θα σας στείλουμε 3,6 εκατομμύρια
μετανάστες.
Η δήλωση του Τούρκου ηγέτη
προκάλεσε μια αναταραχή αντιδράσεων
στην Ευρώπη. Ο Ντόναλντ Τουσκ, ο
απερχόμενος επικεφαλής του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου, ονόμασε τα λόγια του Ερντογάν
"εκβιασμό" και είπε ότι τέτοιες
απειλές ήταν "ακατάλληλες".
Παρατηρήστε, ούτε μια κουβέντα για τις
υποσχέσεις που δεν έχουν θεμελιωθεί
από την Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, πολλοί δυτικοί
σχολιαστές προσπαθούν να τους ηρεμήσουν
λέγοντας ότι ο Ερντογάν απλά μπλοφάρει.
Παραδείγματος χάριν, ο αρθρογράφος του
Bloomberg είναι σίγουρος ότι η Τουρκία δεν
είναι σε θέση να μεταφέρει τόσους πολλούς
Σύριους στην Ευρώπη. Φαίνεται ότι οι
συντάκτες αυτών των άρθρων έχουν ξεχάσει
πως ήταν τα πράγματα πριν από τέσσερα
χρόνια, πριν διακόψει η Τουρκία τη ροή
των μεταναστών. Λοιπόν, ο Ερντογάν
μπορεί θυμάται καλά.
Ως εναλλακτική λύση, ο Τούρκος
ηγέτης βλέπει τη νεκρή ζώνη που δημιούργησε
κατά τη διάρκεια της επιχείρησής του
στη βορειοανατολική Συρία ως οικισμός
για Σύριους μετανάστες. Ο ίδιος αποκαλεί
την «επιστροφή των προσφύγων στην
πατρίδα τους», αν και, σύμφωνα με τον
Τούρκο Υπουργό Εσωτερικών, μόνο το 17%
των Συρίων που στεγάζονται σε στρατόπεδα
προσφύγων προέρχονται από επαρχίες που
ελέγχονται από τους Κούρδους. Στην
πραγματικότητα, δεν πρόκειται να φέρει
τους Σύριους στην πατρίδα τους, αλλά
για τη δημογραφική αναδιαμόρφωση των
συνοριακών περιοχών της Συρίας στις
κουρδικές περιοχές κοντά στα σύνορα.
Οι Ευρωπαίοι και πολυάριθμες
οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
καλούν τα σχέδια του Ερντογάν "εθνοκάθαρση",
αναφερόμενοι συνεχώς σε διεθνή πρότυπα
που απαγορεύουν τον αναγκαστικό εκτοπισμό
προσφύγων. "Οποιαδήποτε προσπάθεια
αλλαγής της δημογραφίας (της περιοχής)
είναι απαράδεκτη", αναφέρουν
κατηγορηματικά οι αξιωματούχοι της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν πιστεύουν καν ότι η Ευρωπαϊκή
συμφωνία με την Τουρκία συνεπάγεται
την αναγκαστική επιστροφή των Σύριων
προσφύγων στην ΕΕ. Και αν μιλάμε για τη
μεταβολή της δημογραφίας ολόκληρων
περιφερειών, αυτή ακριβώς την προσέγγιση
χρησιμοποίησαν οι Ευρωπαίοι στη Σερβική
Κράινα, στη Βοσνία και στο Κοσσυφοπέδιο,
από όπου εκδιώχθηκαν χιλιάδες Σέρβοι.
Στην πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση
κατηγορεί τον Ερντογάν για την ίδια
πολιτική που οι Βρυξέλλες όχι μόνο
χαιρέτησαν, αλλά και προώθησαν ενεργά
στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Και τίποτα,
κανένας κανόνας διεθνούς δικαίου και
προβληματισμός για την ηθική δεν κράτησε
τότε τους ηγέτες της ΕΕ. Όμως, όπως
συμβαίνει συχνά στη σύγχρονη πολιτική
πρακτική, την οποία επιτρέπεται να κάνει
ο Δίας, ο ταύρος όμως δεν επιτρέπεται
να κάνει.
Τα κίνητρα και οι ενέργειες της
Τουρκίας στη βόρεια Συρία μπορούν να
αξιολογηθούν με διαφορετικό τρόπο.
Μπορούμε να τους καλέσουμε κυνικούς
και σκληρούς. Φυσικά, πρέπει να
αντιμετωπίζονται με μεγάλη προσοχή,
γνωρίζοντας ότι η Άγκυρα δεν σκοπεύει
να αποκαταστήσει στο άμεσο μέλλον την
κυριαρχία της νόμιμης κυβέρνησης της
γειτονικής χώρας πάνω στο έδαφος αυτό
(ο τελικός στόχος της Δαμασκού και της
Μόσχας).
Ωστόσο, μπορεί να αναφερθεί
σαφώς ότι ο Ερντογάν φαίνεται πολύ πιο
ειλικρινής από την αδυσώπητη Ευρώπη,
κατηγορώντας τον για πράξεις που οι
Ευρωπαίοι θεωρούσαν αρκετά αποδεκτές
γι 'αυτές σε διάφορες περιοχές του
κόσμου. Αυτά τα διπλά πρότυπα αποδεικνύουν
και πάλι την ηθική φτώχεια της σύγχρονης
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
