Κυριακή 24 Μαρτίου 2019

Παρίσι και Ρώμη-μια διαφορετική προοπτική για το μέλλον της Ευρώπης



Vladislav Gulevich
Η Ιταλική «διευρυμένη Μεσόγειος» ως αντίβαρο στον Γαλλο-Γερμανικό διμερή άξονα
Οι Γαλλο-Ιταλικές σχέσεις δεν βιώνουν την καλύτερη τους περίοδο. Ο λόγος δεν είναι μόνο η άρνηση των Ιταλικών αρχών να αποδεχθούν τη μεταναστευτική πολιτική των Βρυξελλών, υποστηριζόμενη από το Παρίσι, αλλά και η επιθυμία της Ρώμης να αντιταχθεί στην ενίσχυση του άξονα Παρισιού -Βερολίνου.


Το περίγραμμα αυτού του άξονα σημαδεύτηκε μετά την υπογραφή από το Παρίσι και το Βερολίνο της συμφωνίας του    Άαχεν  στις 22 Ιανουαρίου αυτού του έτους, η οποία προβλέπει στενή συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών σε ορισμένους βασικούς τομείς-οικονομία, άμυνα, εξαγωγές όπλων, ενσωμάτωση το στρατιωτικοβιομηχανικού συγκροτήματος, γενική πολιτιστική και πολιτική ενημέρωση.
Η Ρώμη το θεώρησε αυτό ως απόπειρα του Βερολίνου και του Παρισιού να προσδώσουν στην Κεντρική Ευρώπη (όσον αφορά την Γερμανική γεωπολιτική τον πυρήνα της Ευρώπης - KernEuropa) με ειδικό γεωπολιτικό και γεωοικονομικό καθεστώς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Το κέντρο λήψης αποφάσεων σε αυτή την περίπτωση θα είναι στο τρίγωνο Βερολίνο-Παρίσι-Βρυξέλλες. Δεν υπάρχει χώρος για την Ιταλία.

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την επιθυμία της Ρώμης να μετατοπίσει το επίκεντρο της Ευρωπαϊκής πολιτικής στην περιοχή της Μεσογείου, η οποία έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία για την Ιταλία. Η Γαλλία είναι επίσης μια Μεσογειακή δύναμη, και λόγω της προσέγγισής της με τη Γερμανία είναι ένας γεωπολιτικός αντίπαλος για την Ιταλία. Η ένταση του ανταγωνισμού δεν μειώνει ακόμη και το γεγονός ότι η Γαλλία για την Ιταλία είναι ο δεύτερος σημαντικότερος οικονομικός εταίρος, ο όγκος των συναλλαγών της φθάνει τα €80.000.000.000.
Ταυτόχρονα, η Γαλλική οικονομία εξαρτάται όλο και περισσότερο από τη συνεργασία με τη Γερμανία ως οικονομική ατμομηχανή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το εμπορικό έλλειμμα της Γαλλίας στο εμπόριο με τη Γερμανία το 2017 ανήλθε σε €62,3 δισ. Η Γαλλία κατατάσσεται δεύτερη στον κατάλογο των βασικών εισαγωγέων Γερμανικών προϊόντων (€41.000.000.000, σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2017) και είναι ένας από τους κύριους επενδυτικούς προορισμούς για το Γερμανικό κεφάλαιο (€404.000.000.000).
Η Ιταλία εξαρτάται σε πολύ μικρότερο βαθμό από το Βερολίνο. Το εμπορικό της έλλειμμα είναι €9.600.000.000 με τη Γερμανία και €6,7 δισ. με τη Γαλλία. Αυτή τη στιγμή η Ιταλία είναι κατώτερη από τη Γαλλία και από την άποψη των αμυντικών δαπανών (1,5% του ΑΕγχΠ έναντι 2,3%).
Ως μέτρο αντίθεσης προς τον Γαλλο-Γερμανό διμερή άξονα , η Ρώμη υιοθέτησε την έννοια της «διευρυμένης Μεσογείου» (Il Mediterraneo Allargato), η οποία δεν θεωρεί πλέον τη Μεσόγειο ως γεωγραφικά κλειστή ή Πολιτισμικά περιορισμένη περιοχή.
Για τη Ρώμη, η "διευρυμένη Μεσόγειος" δεν έχει σαφώς καθορισμένα όρια, στα βόρεια φθάνει στις Άλπεις, στα δυτικά εκτείνεται πέρα από το Γιβραλτάρ στον Ατλαντικό, στο Νότο εκτείνεται προς την Αφρικανική Σαχέλ και προς τα ανατολικά προς τη μαύρη θάλασσα. Η Λευκή Βίβλος της Ιταλίας υπογραμμίζει: τον κεντρικό ρόλο της [Ρώμης] στην ευρωμεσογειακή περιοχή προβλέπεται σε ορισμένο βαθμό στον κόλπο της Γουινέας και στο Κέρας της Αφρικής.
Η διευρυμένη Μεσόγειος εισβάλλει επίσης στη γεωπολιτική επιρροή της Γαλλίας στην Αφρική. Η Ιταλική διπλωματία δραστηριοποιείται στην Τυνησία, το Τζιμπουτί, τη Μαυριτανία, την Μπουρκίνα Φάσο, το Τσαντ, τον Νίγηρα, το οποίο το Παρίσι θεωρεί σφαίρα επιρροής... Η παρουσία της Ρώμης στην Ανατολική Αφρική ενισχύεται με μια πρόβλεψη για την Μαδαγασκάρη και τον Ινδικό Ωκεανό.
Η Ιταλία σκοπεύει να επιτύχει τους στόχους που έχουν ενσωματωθεί στην έννοια της «διευρυμένης Μεσογείου» με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Εάν η Γαλλο-Γερμανική εταιρική σχέση με φόντο την επερχόμενη έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ απειλεί την Αγγλοσαξωνική επιρροή στην Ευρώπη, θα γίνει η μετατόπιση του κέντρου βαρύτητας της Ευρωπαϊκής πολιτικής προς το νότο, στη Μεσόγειο, με την περιθωριοποίηση της Γερμανίας και της Γαλλίας, ανταποκρινόμενη στα μακροχρόνια συμφέροντα των ΗΠΑ.
Για την Ουάσιγκτον, η συνεργασία με την Ιταλία είναι μία από τις πολλές περιφερειακές στρατηγικές. Για τη Ρώμη, η υποστήριξη της Αμερικανικής "διευρυμένης Μεσογείου" και η θέση της Ιταλίας σε αυτό είναι καίριας σημασίας, καθώς επιτρέπει την τοποθέτηση αυτής της περιοχής στο επίκεντρο της πολιτικής της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Η εμπλοκή της Ρώμης και  των Ηνωμένων Πολιτειών για την επίλυση των αμιγώς Ευρωπαϊκών εσωτερικών προβλημάτων μιλά για έλλειψη ενότητας στην Ευρώπη. Αυτό εκδηλώθηκε σαφώς στη σύνοδο κορυφής της Νότιας Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος, Ελλάδα, Μάλτα) τον Ιανουάριο του έτους 2019 στη Λευκωσία, όπου σχεδιάστηκε για να συζητήσει ένα κοινό όραμα για την οικονομική και πολιτική ασφάλειας των Μεσογειακών χωρών.
Η σύνοδος κορυφής είχε ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση μιας κοινής διακήρυξης που υπογραμμίζει τα κοινά συμφέροντα της Νότιας Ευρώπης, αλλά είναι απίθανο να λάβει πρακτικό περιεχόμενο λόγω των αντιφάσεων στο εσωτερικό της Μεσογείου των "επτά".
Η απουσία αναγνωρισμένου ηγέτη στους "επτά" είναι αξιοσημείωτη. Αυτή θα θα μπορούσε θεωρητικά να είναι η Γαλλία, η Ιταλία ή η Ισπανία. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών βρίσκονται σε επισφαλή θέση-οι εκλογικές υποσχέσεις δεν πληρούνται, δεν διασφαλίζεται η κοινωνική και οικονομική σταθερότητα. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕγχΠ στο τέλος της 2018 ήταν οι χειρότεροι τα τελευταία πέντε χρόνια.
Ωστόσο, η σοβαρότερη απόκλιση είναι το διαφορετικό όραμα αυτών των χωρών για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ισπανία και η Γαλλία αναμένουν από το Ηνωμένο Βασίλειο να εγκαταλείψει και, φυσικά, χαιρετίζει την αποδυνάμωση της αγγλοσαξονικής επιρροής στην Ευρώπη (Ισπανία - λόγω του αμφιλεγόμενου καθεστώτος του Γιβραλτάρ). Ταυτόχρονα, η Γαλλία κινείται προς το στρατόπεδο των οικονομικά πιο επιτυχημένων σκανδιναβικών χωρών, τις οποίες διαχειρίζεται το Βερολίνο, μέσω της προσέγγισής τους με τη Γερμανία.

Η Ιταλία θέλει να αντικαταστήσει το Λονδίνο με την Ουάσιγκτον. Η Ελλάδα, η Μάλτα και η Κύπρος δεν έχουν σαφή γνώμη σχετικά με αυτό το θέμα και ασχολούνται περισσότερο με την επίλυση των σημερινών προβλημάτων με τους μετανάστες. Ως αποτέλεσμα, το χάσμα μεταξύ Νότιας και Βόρειας Ευρώπης γίνεται ολοένα και πιο βαθύ.