Σπύρος Στάλιας, Οικονομολόγος ΜΑ, PhD
Θα έχετε παρακολουθήσει στην τηλεόραση ότι απαγορεύεται οποιαδήποτε αναφορά στην επιστροφή στο Εθνικό Νόμισμα. Αναφορά στο Εθνικό Νόμισμα θεωρείται ύβρις. Το Εθνικό Νόμισμα λοιδορείται. Κάθε συζήτηση επ' αυτού τους θέματος τερματίζεται εν τη γενέσει της. Στο κείμενο που ακολουθεί προσπαθώ να ερμηνεύσω αυτό το γεγονός.
Η επικυριαρχία ενός κράτους σηματοδοτείται με την έκδοση του νομίσματος του. Δεν μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητη κρατική οντότητα αν πρώτα δεν προηγηθεί η πράξη έκδοσης νομίσματος. Έτσι ένα κράτος, που εκδίδει το νόμισμα του, το όποιο στις διεθνείς αγορές ελευθέρα διακυμαίνεται μετά, γίνεται επικυρίαρχο, ασκεί δηλαδή ανεξάρτητη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική. Ένα κράτος που δεν εκδίδει το νόμισμα του είναι μη πλήρως επικυρίαρχο, δηλαδή δεν ασκεί ανεξάρτητη νομισματική πολιτική και αλλά ασκεί λίαν περιορισμένη δημοσιονομική πολιτική.
Η κρατική υπόσταση που εκδίδει το νόμισμα της έχει τις παρακάτω θεμελιώδεις υποχρεώσεις:
1. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να διατηρεί το επίπεδο της εθνικής δαπάνης-ζήτησης ανάλογα με το ύψος της απασχόλησης ανθρώπων και πόρων.
2. Η Κυβέρνηση πρέπει να διατηρεί τα επιτόκια σε αυτό το ύψος που να καθιστούν τις επενδύσεις εφικτές.
3. Κάνοντας αυτά η Κυβέρνηση θα πρέπει να αδιαφορεί για το αν ο προϋπολογισμός της είναι ελλειμματικός όσο και αν είναι μεγάλο το έλλειμμα. Αν πάλι χρειαστεί να είναι πλεονασματικός, αυτό πάλι μπορεί να το κάνει. Οι έννοιες ελλειμματικός ή πλεονασματικός προϋπολογισμός, δεν είναι καλές ή κακές, απλά είναι καταστάσεις για την επίτευξη των στόχων της πλήρους απασχόλησης ανθρώπων, πόρων, παροχής αξιοπρεπών αμοιβών, υψηλής παιδείας και υγείας.
Πάνω σε αυτό το πλαίσιο οικοδομείται η μορφή του Κράτους, με την επιθυμία του Λαού που εκφράζεται μέσω των πολιτικών κομμάτων.
Τους παραπάνω στόχους, αυτούς καθ εαυτούς, οι νεοφιλελεύθεροι τραπεζίτες του ευρώ και οι υπάλληλοι τους πολιτικοί των κρατών μελών της ΕΕ, δεν τους αμφισβητούν αμέσως, αλλά θεωρούν ότι όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν μέσα από την λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, μέσω της λιτότητας και όχι με την παρέμβαση του επικυρίαρχου κράτους.
Η ελεύθερη αγορά θεωρείται από αυτούς ως ένας φυσικός νόμος, πέραν πάση πολιτική επιθυμίας του Λαού, όχι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα, και κατά συνέπεια είναι αποτελεσματική στην επίτευξη αυτών των στόχων. Νομοτελειακά αυτά θα γίνουν.
Δεν θα κρίνω τους αναπόδεικτους αυτούς ισχυρισμούς, ούτε τις προϋποθέσεις που στηρίζουν αυτή την αντίληψη, που προφανώς εξυπηρετούν συμφέροντα ολίγων, που βασίζονται σε θρησκευτικές δοξασίες και που ουδέποτε στην πράξη απεδείχθησαν. Θα κρίνω ορισμένες θεμελιώδεις αιτιάσεις
που εγείρουν εναντίον στην ανάμειξη του κράτους στην επίτευξη αυτών των στόχων.
1) Επιδιώκοντας τον στόχο της πλήρους απασχόλησης η Κυβέρνηση, το Κράτος μπορεί να πτωχεύσει.
Φυσικά αυτός ο ισχυρισμός αποτελεί πελώριο ψεύδος. Κάθε επικυρίαρχο κράτος μπορεί να παράξει όσο χρήμα επιθυμεί, χωρίς κανένα περιορισμό, και να αποπληρώσει οποιαδήποτε δαπάνη επιθυμεί ή να αγοράσει την παραγωγή που δεν αγόρασαν τα νοικοκυριά ή να θέσει σε κίνηση πόρους, ανθρωπίνους και υλικούς, που αργούν. Αφού το κράτος εκδίδει το νόμισμα του, μπορεί να χρηματοδοτήσει απεριορίστως ότι αυτό επιθυμεί και είναι αδύνατον εξ ορισμού να πτωχεύσει (για τον πληθωρισμό παρακάτω, για να σας προλάβω).
Αντίθετα ένα κράτος που δεν εκδίδει το νόμισμα του, που είναι χρήστης ξένου νομίσματος, και άρα το αποκτά από εξαγωγές, δανεισμό και ξένες επενδύσεις, είναι δυνατόν να πτωχεύσει. Η Ελλάδα πτώχευσε επτά φόρες στην νεώτερη ιστορία της, τελευταία το 2010. Και τις επτά φόρες που πτώχευσε, ήταν χρήστης ξένου νομίσματος. Την τελευταία φορά χρειάστηκαν μόλις οκτώ χρόνια χρήσης ξένου νομίσματος, του ευρώ, για να πτωχεύσει.
2) Το Κράτος μπορεί να βρει χρήματα για να δαπανήσει μόνο φορολογώντας ή δανειζόμενο μέσω ομολόγων από τους πολίτες του.
Ο ισχυρισμός αυτός των νεοφιλελευθέρων δείχνει παντελή άγνοια για το πώς η οικονομία λειτουργεί. Φυσικά, ένα κράτος που είναι χρήστης ξένου νομίσματος, φορολογεί άγρια τους πολίτες του και δανείζεται να βρει το νόμισμα, όταν αυτό δεν επαρκεί από τις εξαγωγές και τις ξένες επενδύσεις. Αυτό γίνεται στη χώρα μας για επτά χρόνια, χωρίς αποτέλεσμα και χωρίς προβλέψιμο τέλος.
Ένα επικυρίαρχο κράτος μπορεί να δαπανά χωρίς να εισπράττει αφού εκδίδει το νόμισμα του. Δεν έχει ανάγκη από τα χρήματα των πολιτών του. Ένα κράτος επικυρίαρχο, φορολογεί και δανείζεται από τους πολίτες του για τον εξής απλό και σπουδαίο λόγο. Για να διατηρεί την αξία του νομίσματος σταθερή, και για να διατηρεί τα επιτόκια σε τέτοιο επίπεδο που θα καθίστα τις επενδύσεις εφικτές.
Με άλλα λόγια αν η οικονομία θερμανθεί (ο πληθωρισμός που σας έλεγα) το κράτος φορολογεί για να μειώσει τον πληθωρισμού, και αντίθετα, μειώνει την φορολογία και αυξάνει τις δαπάνες του όταν η οικονομία ψηχθεί. Τόσο απλά. Το ίδιο κάνει όταν δανείζεται ή πουλάει ομόλογα στους πολίτες του. Διατηρεί χαμηλά τα επιτόκια με αυτό τον τρόπο, για να είναι οι επενδύσεις εφικτές. Τελεία και παύλα.
3) Το χρέος μακροχρονίως, πάνω από ένα επίπεδο, είναι μη βιώσιμο και επικίνδυνο για όλη την οικονομία.
Φυσικά, όταν μια οικονομία είναι χρήστης ξένου νομίσματος, η υπερχρέωση του είναι επικίνδυνη, και υπεισέρχεται η οικονομία στο φαύλο κύκλο της λιτότητας για να βρει χρήματα η Κυβέρνηση, να πληρώσει τους ξένους πιστωτές. Ότι ακριβώς γίνεται σήμερα με το ευρώ.
Αντίθετα, το χρέος μιας επικυρίαρχης χώρας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά λογαριασμοί καταθέσεων των πολιτών του, και ξένων, στο κράτος απ’ όπου θα πάρουν ένα τόκο ετησίως. Κατά συνέπεια όσο και να αυξηθεί το χρέος, ή καλύτερα οι καταθέσεις στο κράτος, δεν δημιουργείται κάποιο πρόβλημα. Το ‘έλλειμμα’ του κράτους είναι ο πλούτος του ιδιωτικού τομέα. Δεν υπάρχει όριο στο χρέος.
4) Όσο το κράτος δανείζεται αυξάνει τα επιτόκια.
Όχι βέβαια. Το κράτος όταν αγοράζει ή πουλάει ομόλογα δεν κάνει τίποτα άλλο από το να διατηρεί τα επιτόκια σε ένα επιθυμητό επίπεδο. Κάνοντας αυτό το κράτος μπορεί να τα καταστήσει και μηδενικά. Κατά συνέπεια ο ισχυρισμός των νεοφιλελευθέρων είναι επικίνδυνα λανθασμένος έως ανόητος.
5) Αν διαρκώς αυξάνουμε το χρέος μας τότε υπάρχει κίνδυνος οι πιστωτές μας να αρνηθούν να μας δανείζουν και να οδηγηθούμε σε πτώχευση.
Φυσικά, αυτό είναι δυνατόν, όπως αυτό ακριβώς συνέβη το 2010, αφού είμαστε χρήστες ξένου νομίσματος.
Αντίθετα αν ήμασταν επικυρίαρχη χώρα, αυτό δεν θα μας συνέβαινε ποτέ. Πάντα θα αγόραζαν το χρέος μας, θα μας πίστωναν, γιατί πάντα θα μπορούμε να παράγουμε τόσο χρήμα όσο να αποπληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας κανονικά.
6) Τα παιδιά μας τα φορτώνουμε με ένα βαρύ χρέος που θα πρέπει να το αποπληρώσουν
Φυσικά με το ευρώ, τα παιδιά μας θα γίνουν δούλοι των ευρωπαϊκών τραπεζών και της Γερμανίας, όταν αυτή την στιγμή το χρέος μας απλώνετε έως το 2060. Θα αντέξουμε; Όχι βέβαια όπως πάμε.
Αντίθετα ένα επικυρίαρχο κράτος ποτέ δεν έχει ένα τέτοιο κίνδυνο να φορτώσει τις νέες γενιές με χρέος. Το χρέος μπορεί να καταστεί απεριόριστο και να αποπληρώνεται κανονικά σε επιτόκια που το κυρίαρχο κράτος ορίζει. Αυτό θα μπορούσε να γίνει, αν γινόμασταν πολύ τρελοί, και φορολογούσαμε πιο πολύ από ότι δαπανάμε και να περιπέσουμε σε ύφεση. Κάτι που τώρα κάνουμε.
7) Η Κυβέρνηση είναι όπως ένα νοικοκυριό. Όπως ένα νοικοκυριό κάνει οικονομία να τα βγάλει πέρα, έτσι πρέπει και το κράτος να κάνει.
Φυσικά όταν ένα κράτος δεν εκδίδει το νόμισμα του, και είναι χρήστης ξένου νομίσματος, θα πρέπει να κάνει οικονομίες (αποταμιεύσεις) όπως μια οικογένεια, με την διαφορά ότι κάτι τέτοιο έχει σοβαρή υφεσιακή επίπτωση στην οικονομία.
Ένα κράτος που εκδίδει το νόμισμα του δεν είναι σαν μια οικογένεια. Η οικογένεια, το νοικοκυριό, είναι χρήστης του νομίσματος, θα πρέπει να το βρει. Το κράτος όμως όχι, το εκδίδει. Κατά συνέπεια το κράτος δαπανά κατά βούληση και σύμφωνα με την απορρόφηση της ανεργίας και από την ύπαρξη ανενεργών πόρων.
8) Το ασφαλιστικό σύστημα είναι επισφαλές, πρέπει πλήρως να αναθεωρηθεί.
Φυσικά, άμα η χώρα κάνει χρήση ξένου νομίσματος ποτέ το ασφαλιστικό σύστημα και το σύστημα υγείας δεν θα είναι βιώσιμα. Μια χρονιά ύφεσης να πέσει, και τα πάντα αναθεωρούντα. Εξ ου και η απαίτηση της τρόικας για χαμηλές συντάξεις και ημερομίσθια.
Ας το δούμε κάπως αλλιώς το θέμα. Ας υποθέσουμε για μια στιγμή ότι έχουμε δημιουργήσει ένα τέτοιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και υγείας που είναι πλήρως χρηματοδοτημένο. Στο κάθε συνταξιούχο αντιστοιχεί ένα ικανό ποσό για την σύνταξη του και την ιατροφαρμακευτική του περίθαλψη. Ας υποθέσουμε επίσης ότι η συνολική δαπάνη στην οικονομία δεν είναι στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης και ακόμα η κυβέρνηση λαϊκίζει και έχει αφήσει τον πληθωρισμό να τραβάει προς τα πάνω. Ποιο νομίζετε θα είναι το αποτέλεσμα μια τέτοιας κατάστασης για το “εξασφαλισμένο” σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και υγείας; Είναι απλό, σε λίγο καιρό θα καταρρεύσει λόγω πληθωρισμού.
Άρα το πρόβλημα των συντάξεων και της υγείας δεν έχει να κάνει με την χρηματοδότηση του, σε μια χώρα που εκδίδει το δικό της νόμισμα, ή πόσοι εργαζόμενοι, πόσους συνταξιούχους, μπορούν να τρέφουν από τους τρεχούμενους μισθούς τους και εργασία τους και άλλα τέτοια παλαβά που μας ζαλίζουν.
Έχει να κάνει με το κατά πόσο η οικονομία δουλεύει στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης με ελάχιστες πληθωριστικές πιέσεις. Το πραγματικό ερώτημα λοιπόν, που επιλύεται πολιτικά, ανάλογα με τις επιλογές του Λαού, είναι πόσο από το ΑΕΠ θα προσφέρουμε στους απόμαχους της εργασίας με μορφή κατανάλωσης αγαθών και υγείας και οτιδήποτε άλλο. Αυτό είναι το πραγματικό κόστος για μας και όχι η χρηματοδότηση, που είναι απλή πληκτρολόγηση αριθμών στους λογαριασμούς των δικαιούχων.
Σήμερα, με το ευρώ, κάνουν μελέτες για το πόσο θα πρέπει να μειωθούν και άλλο οι συντάξεις, για να έχουμε πιο πολύ χρήμα στο μέλλον, με λιγότερες απολαβές, για πιο πολλούς συνταξιούχους, ενώ ταυτόχρονα λόγω των επιπρόσθετων αποταμιεύσεων, το ΑΕΠ μειώνεται, η χώρα έχει αποαγροτοποιηθεί και αποβιομηχανοποιηθεί και τα ελλείμματα αυξάνονται. Τι είναι αυτά, ο ένας δουλεύει τον άλλον;
9) Ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Πρέπει να επιβληθεί λιτότητα έτσι ώστε να εξάγουμε να έχουμε περίσσευμα σε ευρώ.
Το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών είναι όφελος με την έννοια ότι ένα πλήθος αγαθών εισέρχονται στη χώρα με αντάλλαγμα το εθνικό νόμισμα, που σημαίνει ότι η μεταφορά εθνικού νομίσματος σε ξένο κάτοχο, αποτελεί μελλοντική αξίωση δική του, επί της εθνικής παραγωγής. Όσο λοιπόν το νόμισμα είναι αποδεκτό, επιθυμεί κάποιος να το διακατέχει, το έλλειμμα δεν μπορεί να αποτελεί πρόβλημα! Όταν πάψουν να επιθυμούν να διακατέχουν το νόμισμα μας τότε δεν θα μπορούμε να εισάγουμε. Γιατί να πάψει ο υπόλοιπος κόσμος να επιθυμεί το νόμισμα μας; Δυο είναι οι αιτίες. Ο πρώτος είναι ότι η οικονομία δεν δουλεύει στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης και ο δεύτερος είναι οι εσωτερικές πληθωριστικές πιέσεις. Και οι δυο καταμαρτυρούν πολιτική αδυναμία και λαϊκισμό.
Κατά συνέπεια, σε μια μικρή ανοικτή οικονομία το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών είναι πάντα υποστηρίξιμο όταν η χώρα εκδίδει το δικό της νόμισμα, στοχεύει στην πλήρη απασχόληση και προστατεύει εσωτερικά την αξία του νομίσματός της. Ως προς την εξωτερική αξία του νομίσματος, με την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων σήμερα, το νόμισμα αφήνεται ελεύθερα να διακυμαίνεται.
Στην ΕΕ με την περισσή σοφία τους τα βλέπουν τα πράγματα ανάποδα. Μας επιβάλλουν μισθούς πείνας για να γίνουμε εξαγωγική χώρα χωρίς να μπορούμε λόγω μισθών μετά, να εισάγουμε τίποτα. Δεν έχουν αντιληφθεί
ότι το εμπόριο είναι επωφελές όταν τα συναλλασσόμενα μέρη έχουν επιτύχει την πλήρη απασχόληση πριν τις εμπορικές πράξεις.
10) Η λιτότητα και το περίσσευμα του κρατικού προϋπολογισμού δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας.
Εύγε, ναι όπως στις Βαλτικές Χώρες, στην Ιταλία, Πορτογαλία, Γάλλια, Ισπανία, Ιρλανδία, Αγγλία και στη χώρα μας και σε όλη την ευρωζώνη. Είδατε να δημιουργούνται θέσεις εργασίας τα τελευταία 7 χρόνια; Φυσικά δεν είδατε. Αλλά ας το αφήσουμε αυτό.
Από την ιστορία, οι θιασώτες νεοφιλελεύθεροι του ευρώ, ας μας δείξουν μια χώρα, όχι δυο, μια, που να είχε ανάπτυξη μέσω λιτότητας. Ας μην κάνουν τον κόπο, δεν θα βρουν καμία, αλλά παρά πολλές που από την λιτότητα και την εφαρμογή των ζόμπι νεοφιλελευθέρων οικονομικών καταστράφηκαν.
Οι χώρες αναπτύσσονται με δικό τους νόμισμα και με δίκες τους δαπάνες. Ανάπτυξη και απασχόληση σημαίνει δαπάνη και ο πρώτος που δαπανά είναι το κυρίαρχο κράτος. Ο εξευτελισμός του εργατικού μεροκάματου και του μισθού δεν φέρνει ανάπτυξη όπως ισχυρίζονται οι μέσα στην άγνοια και αγραμματοσύνη οπαδοί του ευρώ, αλλά καταστροφή.
Επειδή τα παραπάνω, σας διαβεβαιώ, αποτελούν την τρέχουσα επιστημονική αλήθεια, και όποιος έχει αντίρρηση εδώ θα ήμαστε να απαντήσουμε, ας στείλουμε τις επιστημονικές απόψεις της λιτότητας εκεί που ανήκουν, δηλαδή στα πανηγύρια.
Δεν υπάρχει, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, καμία επιστημονική, ιστορική ή φιλοσοφική μέθοδος πάνω στην οποία μπορούν να στηριχτούν προβλέψεις ότι η λιτότητα φέρνει πρόοδο.
Μαζί με αυτές τις απόψεις, ας στείλουμε στα πανηγύρια και αυτούς που εκφράζουν τις πολιτικές λιτότητας του ευρώ, σύριζα, νδ, πασόκ, ποτάμι, χα, δημαρ και κκε.
Είναι όλοι τους υπηρέτες της φιλοδοξίας τους και της απληστίας τους, δυνάμεις της παρακμής, άνθρωποι της άγνοιας, άνθρωποι ξένων συμφερόντων και εναντίον των συμφερόντων του Λαού μας.
Ας στηρίξουμε τα κόμματα του Εθνικού Νομίσματος.
spyridonstalias@hotmail.com
