Κύπρος και Ισραήλ παρακολουθούν τις εξελίξεις
Χωρίς κυρίως τη διαμεσολάβηση της Ουκρανίας, κάτι που η Ρωσία είχε αποφασίσει από καιρό και έθεσε και χρονοδιάγραμμα γι’ αυτό που τηρεί σχολαστικά - από το 2019 σταματά να διοχετεύει αέριο μέσω Ουκρανίας.
Με τον τρόπο αυτό, οικονομικά και γεωπολιτικά πετυχαίνει ταυτόχρονα μια σειρά στόχων, όπως την απομείωση του ρόλου της Ουκρανίας, την αντίδραση στον ψυχρό πόλεμο που δέχθηκε για τον Νότιο Αγωγό και τους περιορισμούς που επιβάλλονται στην Ρωσία μέσω του 3ου Ενεργειακού Πακέτου που εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν έμμεσα την Κύπρο, αφού ουσιαστικά η κυριότερη επίπτωση θα ήταν σε περίπτωση κατασκευής Τερματικού Υγροποίησης, σχεδιασμός που για την ώρα βρίσκεται στο ψυγείο.
Επίσης επηρεάζει έμμεσα τον σχεδιασμό για αγωγό φυσικού αερίου προς την Ελλάδα, κάτι που επίσης αν και τέθηκε υπό μελέτη, βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο.
Σε πολιτικό επίπεδο, επηρεάζει θετικά τις σχέσεις Ρωσίας - Τουρκίας - Ελλάδας, ευνοεί οικονομικά και τις τρεις χώρες, ενώ το κοινό σημείο και των τριών χωρών αυτή την περίοδο είναι η αρνητική πορεία των σχέσεών τους με την ΕΕ. Επιπρόσθετα, αυξάνει την εξάρτηση της Ελλάδας από την Τουρκία, κάτω όμως από την ευρύτερη εποπτεία της Ρωσίας, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει τον γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας.
Δεν ευνοεί όμως τις Βρυξέλλες, ενώ Κύπρος και περισσότερο το Ισραήλ, λόγω των μεγάλων αποθεμάτων φυσικού αερίου αλλά και της έντονης πολιτικής διάστασης με την Τουρκία, παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις. Μια άλλη πτυχή που εμφανίζεται είναι ότι η Ρωσία ενδυναμώνει τις εμπορικές της θέσεις προς την Ευρώπη, έναντι της ανερχόμενης δύναμης στον τομέα εφοδιασμού της ευρύτερης περιοχής με φυσικό αέριο, του Αζερμπαϊτζάν.
Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι η Τουρκία, μετά την αύξηση ποσοτήτων φυσικού αερίου μέσω του Γαλάζιου Αγωγού που πέτυχε στο τέλος του 2014, επιτυγχάνει νέα σημαντική αύξηση των ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα λαμβάνει από τη Ρωσία μέσω του Τουρκικού Αγωγού, κάτι που έχει ζωτική σημασία για τη χώρα.
Σήμερα η Gazprom καλύπτει περίπου το ένα τρίτο της ευρωπαϊκής κατανάλωσης αερίου που ισοδυναμεί με το 50% των συνολικών εισαγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ποσότητες αυτές εξάγονται μέσα από ένα πλέγμα επτά βασικών αγωγών (Nord Stream, Yamal - Europe 2, Soyuz, Minsk - Vilnius, Dzhubga - Lazarevskoye, Trans Balkan και Blue Stream).
Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε τον Νότιο Αγωγό, που περίπου μετά από 10 χρόνια σχεδιασμών ματαιώθηκε με απόφαση του Πούτιν, μετά τα τελευταία προσκόμματα που έφερε η Βουλγαρία, ωστόσο ο πραγματικός λόγος ήταν η έντονη αντίδραση για τον Νότιο Αγωγό από πλευράς ΕΕ και ΗΠΑ.
Δεν ήταν τυχαίο όμως το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Πούτιν, σχεδόν ταυτόχρονα με την ανακοίνωση της ακύρωσης του Νοτίου Αγωγού, ανακοίνωσε τον Τουρκικό Αγωγό. Εκτιμάται συγχρόνως ότι στην απόφαση για ακύρωση του Νοτίου Αγωγού είχε σημαντική επιρροή και το γεγονός της σημαντικής μείωσης των τιμών φυσικού αερίου, που άλλαξαν σημαντικά τα οικονομικά δεδομένα του Νότιου Αγωγού, που θα είχε κόστος 35 δισ. ευρώ.
Η μεγάλη διαφορά μεταξύ του Νότιου Αγωγού και του Τουρκικού και Ελληνικού Αγωγού είναι το ότι ο αγωγός αντί από τη Μαύρη Θάλασσα να φτάνει στη Βουλγαρία και από εκεί στην Ευρώπη, με δεύτερο παρακλάδι να πηγαίνει προς τα νότια, τώρα θα φτάνει απευθείας στην Τουρκία και από εκεί στην Ελλάδα, περνώντας από την Κωνσταντινούπολη, όπου και οι μεγάλες ανάγκες της Τουρκίας σε φυσικό αέριο, που σήμερα δεν καλύπτουν οι άλλοι αγωγοί.
Προπληρωμή €2 δισ. ευνοεί Ελλάδα – Ρωσία
Να σημειωθεί ότι η Τουρκία από τα 63 BCM χωρητικότητας του Turk Stream θα παραλαμβάνει 16-17 ή και περισσότερο BCM για κάλυψη των δικών της αναγκών. Τα υπόλοιπα 45-47 BCM θα περνούν μέσω της Βόρειας Ελλάδας σε σημείο κοντά στην Ηγουμενίτσα.
Το επόμενο αναμενόμενο στάδιο, είναι η εμπλοκή και της Ιταλίας –οι πολιτικές δηλώσεις κυβερνητικών εκπροσώπων της χώρας δείχνουν αυτή την κατεύθυνση, δεδομένου μάλιστα ότι η Ιταλία είναι ο 2ος μεγαλύτερος εξαρτώμενος από τη Ρωσία ενεργειακός καταναλωτής της Ε.Ε.
Η Ιταλία ενδιαφέρεται επίσης επειδή με τον νέο αγωγό, θα σταματήσουν να λειτουργούν δύο υφιστάμενοι παλιοί αγωγοί, ο Soyuz και ο Trans Balkan, με συνέπεια οι χώρες που τροφοδοτούνταν από αυτούς, να στραφούν στον νέο αγωγό μέσω Ιταλίας. Επίσης, αντί των 35 δισ. κόστους του Νότιου Αγωγού, ο νέος αγωγός έχει υπολογιζόμενο κόστος 10 δισ. ευρώ. Κάτι που επιτρέπει πολύ πιο άνετα στην Gazprom να αναλάβει μεγάλο μέρος του κόστους.
Οι πληροφορίες για τις αναφορές Πούτιν–Τσίπρα για προπληρωμή από τη Ρωσία προς την Ελλάδα, μιλούν για προκαταβολή της τάξης των 2 δισ. ευρώ, που θα προέλθουν άμεσα ή έμμεσα από την Gasprom.
Η προκαταβολή ευνοεί σημαντικά και τις δύο χώρες –την Ελλάδα λόγω της οικονομικής στενότητας και του ασφυκτικού κλοιού της Ε.Ε. Τη Ρωσία επειδή θα «κλειδώσει» τον αγωγό ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στις σχέσεις Ε.Ε.–Ελλάδας.
Επίσης, η εξόφληση δεν θα αργήσει αφού θα αρχίσει η αποπληρωμή μέσω των δικαιωμάτων της Ελλάδας από το 2019 που είναι προγραμματισμένο να ξεκινήσει να ρέει φυσικό αέριο μέσω του αγωγού.
Το ανάλογο ποσό προς την Κύπρο, υπενθυμίζεται – δανείστηκε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και με μικρό τόκο, οπότε δεν είναι θέμα ιδιαίτερα αισθητό για τη Ρωσία.
Η νέα χάραξη του αγωγού
Προσαιγιάλωση μερικά χιλιόμετρα βόρεια της Κωνσταντινούπολης, στον οικισμό Καγιάκεϊ επί της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, προβλέπει η νέα χάραξη του αγωγού.
Από εκεί θα παίρνει κατεύθυνση προς τα ελληνο-τουρκικά σύνορα, όπου λειτουργεί από το 2007 η υποδομή σύνδεσης (interconnector) Ελλάδας – Τουρκίας. Ένα εναλλακτικό σημείο διάβασης του αγωγού στο ελληνικό έδαφος που προτείνεται, είναι η τοποθεσία Έψιλα επί των ελληνοτουρκικών συνόρων στον Έβρο, το οποίο προβλέπεται να είναι έτοιμο μέχρι το 2018. -
Γράφει: Πέτρος Θεοχαρίδης
