«Γιατί αν επιβαλλόταν δια νόμου οι εκούσιες ιδιωτικές συναλλαγές να γίνονται ως επί το πλείστον επί ιδίω κινδύνω του δανειστή (τράπεζα) η οικονομική ζωή στην πόλη θα ήταν λιγότερη ξεδιάντροπη και αθλιότητες σαν αυτές τώρα...θα εμφανίζονταν σε αυτήν σπανιότερα» Πλάτωνος Πολιτεία 556 a-b
Όταν το 2008 κατέρρευσε στην Αμερική το τραπεζικό σύστημα, οι έξη μεγάλες τράπεζες ήσαν εκτεθειμένες στο ύψος του 61% του ΑΕΠ των ΗΠΑ.
Στην Ευρώπη η διαφθορά ήταν απόλυτη.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 2008 οι τρεις μεγάλες τράπεζες της Γαλλίας είχαν «ποικίλα ομόλογα που εκφράζουν χρέος» που αντιστοιχούσαν στο 316% του Γαλλικού ΑΕΠ.
Οι δυο μεγαλύτερες γερμανικές τράπεζες είχαν έκθεση σε τέτοια ομόλογα που αντιστοιχούσε στο 114% του Γερμανικού ΑΕΠ.
Μόνο η ΙΝG στην Ολλανδία είχε ομόλογα που αντιστοιχούσαν στο 211% του ΑΕΠ της Ολλανδίας.
Οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες στην Ιταλία είχαν εκτεθεί κατά το 115% του Ιταλικού ΑΕΠ.
Στην Αγγλία οι τέσσερες μεγαλύτερε τράπεζες είχαν ομόλογα που αντιστοιχούσαν στο 394% του ΑΕΠ της Αγγλίας, αλλά ευτυχώς γι αυτήν δεν είχε παραδώσει της εκτυπωτικές πρέσες της λίρας της στην Γερμανία.
Με άλλα λόγια με την είσοδο του ευρώ η τραπεζική κρίση ήταν θέμα χρόνου να εκδηλωθεί και πραγματοποιήθηκε μέσα από ένα γιγαντιαίων διαστάσεων ανήθικο εμπόριο χαρτιών εναντίον των Ευρωπαϊκών Λαών με τις ευλογιές Γερμανών και ΕΚΤ.
Και αφού η κατάρρευση του τραπεζικού τομέα επήλθε, το πρόβλημα των τραπεζών έγινε πρόβλημα των κρατών και των λαών. Φάνηκε σε όλη της την έκταση η ανικανότητα της EKT και της δομής του ευρώ να επιλύσουν ένα πρόβλημα κρίσης. H FED στις ΗΠΑ το επέλυσε σε χρόνο dt.
Το κατασκεύασμα που λέγεται ΕΚΤ, που υποτίθεται ότι είχε υπό την επίβλεψη του το τραπεζικό ευρωπαϊκό σύστημα, που υποτίθεται φύλαγε τα πρόβατα, απεδείχθη ότι ήταν μαϊμού κεντρική τράπεζα. Διανοητικά και θεσμικά δεν μπορούσε και δεν μπορεί να κάνει αυτά που έκανε παλιά μια Κεντρική Τράπεζα ή αυτό που κάνει και έκανε η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ και της Αγγλίας.
Δεν μπορεί να χρηματοποιήσει ή να αμοιβαιοποιήσει τα χρέη, δεν μπορεί να σώσει μια χώρα, δεν μπορεί να δανείσει απ’ ευθείας τις τράπεζες με επαρκή ποσότητα χρήματος. Αποδείχτηκε άχρηστη και ακόμα είναι άχρηστη. Έχουν περάσει έξη χρόνια από την εκδήλωση της κρίσης και ακόμα η ΕΕ είναι σε ύφεση. Κανείς δεν θέλει να δανειστεί και να δαπανήσει.
Το σφάλμα είναι ότι για να μπούμε στο ευρώ παραδώσαμε τις τυπογραφικές μας μηχανές και την δυνατότητα μας να ορίζουμε την συναλλαγματική μας ισοτιμία, που ήσαν μηχανισμοί αμορτισέρ των σοκ της οικονομίας, και έτσι η μόνη πολιτική που απομένει είναι οι λαοί να περάσουν σε άγρια λιτότητα για να σωθεί το ευρώ και οι τράπεζες Η ορθόδοξη απάντηση της ΕΕ και των Γερμανών στο ερώτημα «και τώρα τι κάνουμε» ήταν η λιτότης.
Η λιτότητα ως ενέργεια δεν είναι τίποτα άλλο από την περικοπή των κρατικών δαπανών για μισθούς, δαπάνες πρόνοιας, δημόσιες επενδύσεις και οπουδήποτε αλλού, έτσι ώστε το κράτος να συρρικνωθεί, και να αυξηθούν οι φόροι με σκοπό να μειωθούν τα ελλείμματα του προϋπολογισμού. Όλα αυτά ειπώθηκαν υπό τον λεξιλογικό μανδύα του δημοσιονομικού νοικοκυρέματος.
Με απλά λόγια ό,τι είναι σοφό για μια οικογένεια που θέλει να μαζέψει τα οικονομικά της, είναι σοφό και για ένα Βασίλειο όπως είπε και ο Άνταμ Σμίθ.
Το κακό με αυτό το επιχείρημα, που αφορά στην βελτίωση των δημοσίων οικονομικών, είναι ότι ένα κράτος δεν είναι οικογένεια ή νοικοκυριό. Δηλαδή στην συνολική οικονομία πολύ απλά, όταν ο Χ μειώνει τις δαπάνες του, αυτό μειώνει με την σειρά του το εισόδημα του Ψ, ο οποίος με την σειρά του μειώνει τις δαπάνες που είναι εισόδημα του Ζ και πάει λέγοντας.
Εν τω μεταξύ το ΑΕΠ συρρικνώνεται, μειώνεται, και τα ελλείμματα ως ποσοστό αυξάνουν με ταχύ ρυθμό.
Το άλλο ισχυρό επιχείρημα υπέρ της λιτότητας, είναι ότι μέσω αυτής δεν βελτιώνονται μόνο τα δημόσια οικονομικά αλλά βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Η σκέψη, πίσω από αυτό τον ισχυρισμό, είναι απλή.
Καθώς μειώνονται οι δαπάνες του κράτους, απελευθερώνονται πόροι, όπως επίσης και με τον περιορισμό των ιδιωτικών δαπανών μέσω της αύξησης των φόρων. Αυτό με την σειρά του μειώνει την ενεργό ζήτηση και αυξάνει την ανεργία.
Και εδώ προσοχή. Η αύξηση της ανεργίας αυξάνει την προσφορά εργασίας με κατώτερους φυσικά μισθούς και τιμές και έτσι αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Η αποθέωση του παραλόγου.
Αισίως πήγαμε στα χρόνια του 1930, που όλη αυτή την διαδικασία την ονομάζαμε αποπληθωρισμό, αλλά στην εποχή μας χαριτωμένα, λόγω του γνωστού γλωσσικού ιμπεριαλισμού των νεοφιλελευθέρων, την ονομάσαμε «εσωτερική υποτίμηση».
Αλλά αλλάζοντας το όνομα μιας σκέψης ή μιας ενέργειας δεν αλλάζουμε ντε και καλά ούτε την επιστήμη ούτε την οικονομική ιστορία, ούτε τα αποτελέσματά της.
Η δεκαετία του 1930 μας δίδαξε ότι η βάρβαρη αυτή σκέψη και η εφαρμογή της είναι μια συνταγή έσχατης φτώχειας και βιβλικής καταστροφής του ανθρώπινου και υλικού πλούτου της χώρας. Συνταράχτηκε όλη η ανθρωπότητα στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και αιτία ήταν η λιτότητα που επιβλήθηκε στους Λαούς.
Η λιτότητα δεν μπορεί να λύσει κανένα πρόβλημα γιατί το μυστικό της ανάπτυξης βρίσκετε απέναντι, στη ζήτηση.
Ποιος επιχειρηματίας θα επενδύσει όταν μια οικονομία δεν δαπανά και δεν δαπανά ακριβώς επειδή τα ημερομίσθια είναι σε επίπεδο πείνας και το κράτος δεν δαπανά επίσης. Αν κανείς δεν δαπανά ανάπτυξη δεν θα γίνει ποτέ.
Στο μεταξύ όμως λόγω του αποπληθωρισμού ή της εσωτερικής υποτίμησης, η σχέση χρέους προς ΑΕΠ χειροτερεύει. Καθώς μειώνονται τα ονομαστικά φορολογικά έσοδα και τα ονομαστικά εισοδήματα και το ΑΕΠ η αξία του χρέους παραμένει. Αυτό άλλωστε δεν έχει συμβεί στη χώρα μας από το 2009; Το χρέος από 110% έφτασε αισίως στο 175% σήμερα, και έχουμε δρόμο.
Και έτσι με όλα αυτά η χώρα βρίσκεται με δυο προβλήματα. Και με το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας άλυτο και με βαρύτερο χρέος.
Γιατί καθώς υποτίθεται ότι βελτιώνεις την ανταγωνιστικότητα μέσω της λιτότητας κάνεις χειρότερο το δεύτερο. Αν υποθέσουμε ότι έχει βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα το χρέος αυξάνεται όπως και η ανεργία που αισίως έφτασε στο 27%.
Φυσικά αυτή η κατάσταση θα γίνει ακόμα χειρότερη, καταστροφική, γιατί όλα αυτά ξεπηδάνε μέσα από το ευρώ που από την κατασκευή του έχει ισχυρή αποπληθωριστική κατεύθυνση όπως ακριβώς ο χρυσός.
Το τι έκανε ο κανόνας του χρυσού και επιστημονικά το γνωρίζουμε και ως ανθρωπότητα το ζήσαμε.
Σήμερα ζούμε την μοντέρνα του εκδοχή που λέγεται ευρώ, αλλά με αγνωσία, με ασθενή μνήμη για τους πολλούς, που αδιαφορούν μέσα από φόβο για τις κοινωνικές επιπτώσεις, που όπως και τότε, είναι ακριβώς οι ίδιες.
Οι κοινωνίες του ευρώ σήμερα βασανίζονται από την βία, τα ναρκωτικά, τον αλκοολισμό, την θλίψη, την διάλυση των οικογενειών, την φτώχεια, μετανάστευση, ενώ μέσω της μαζικής ανεργίας η οικονομία χάνει σταδιακά την γνώση της και την ικανότητα της να παράγει.
Οι κοινωνίες του ‘30 βρήκαν λύσεις στο φασισμό, στο ναζισμό, στις δικτατορίες και στον Πόλεμο.
Η ΕΕ σήμερα είναι μέσα σε μια τριπλή κρίση που η μια επιβαρύνει την άλλη:
Η κρίση του τραπεζικού συστήματος επιβαρύνει το πρόβλημα χρέους των κρατών, το οποίο με την σειρά του μέσω της λιτότητας, για την αύξηση δήθεν της ανταγωνιστικότητας παρεμποδίζει την ανάπτυξη, η οποία υπονομεύεται από τον αποπληθωρισμό.
Όταν τα παραπάνω ερωτήματα τα απευθύνεις στους απολογητές του ευρώ και της ΕΕ δεν απαντούν αλλά θεωρούν για λόγους δικούς τους που δεν αποδεικνύονται ότι η μόνη θεραπεία για ότι πάσχεις είναι η λιτότητα παρά την ιστορία, παρά την επιστήμη.
Αυτή η θρασύτατη διανοητική στάση που συνιστά πολιτική πρέπει να καταπολεμηθεί.
Και ο Τσίπρας έθεσε το θέμα στην ΕΕ. Την έβαλε την βραδυφλεγή βόμβα με τον Ομπάμα να μειδιά. Τώρα ή η βόμβα θα εκραγεί και ο καθένας θα πάρει τον δρόμο του ή ΕΕ θα αλλάξει.
Spyridonstalias@hotmail.com
photo:avgerinosx.com
