ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Περίληψη: Σε αυτό το βαρυσήμαντο άρθρο, εξετάζεται ―υπό το πρίσμα των αποφάσεων που ελήφθησαν στην τελευταία σύνοδο του G20 στο Brisbane― η παρούσα εγκληματική Νέα Διεθνής Τάξη (ΝΔΤ) της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, η οποία, μέσω της στρατιωτικής και οικονομικής βίας, έχει οδηγήσει σε απόγνωση την πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού προς όφελος μιας μικρής μειοψηφίας. Το άρθρο συμπεραίνει ότι οι χώρες του BRICS, οι οποίες προσυπέγραψαν το επίσημο ανακοινωθέν που σαφώς υιοθετεί την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και εκθειάζει τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες βασίζεται η ΝΔΤ, ουσιαστικά δεν έχουν δικαίωμα μετά από αυτό να μιλούν για έναν εναλλακτικό πόλο σε ένα νέο πολυπολικό κόσμο. Η μόνη πιθανή εξαίρεση είναι η Ρωσία, η οποία, ακριβώς λόγω της άνισης σχέσης της με αυτή την εγκληματική Διεθνή Τάξη, είναι σήμερα ο κύριος στόχος της Υπερεθνικής Ελίτ (Υ/Ε) που την διαχειρίζεται. Με αυτή την έννοια, η Ρωσία βρίσκεται, για μια ακόμη φορά μετά την επανάσταση του 1917, σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι, και από τις αποφάσεις που θα πάρει θα κριθεί όχι μόνο η δική της τύχη, αλλά επίσης, και η τύχη όλου του κόσμου. Δηλαδή, αν θα ανατείλει μια νέα μακρά σκοταδιστική περίοδος, ή αν, αντίθετα, θα τεθούν οι βάσεις για μια πραγματική κοινωνία αυτοκαθορισμού.
Η σύνοδος κορυφής του G20, που μόλις έληξε, αποκάλυψε πολλά, με τις πράξεις και τις παραλείψεις της, για τη Νέα Διεθνή Τάξη (ΝΔΤ) της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και, ακόμη πιο σημαντικό, για την άνιση σχέση της Ρωσίας με αυτή την εγκληματική Τάξη. Εγκληματική, με διπλή έννοια. Πρώτον, λόγω των εκατομμυρίων θυμάτων της, ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής βίας που χρησιμοποιεί η Υ/Ε (δηλαδή το δίκτυο των ελίτ που εδράζονται κυρίως στις χώρες του G7, το οποίο διαχειρίζεται τη ΝΔΤ)1 στη συστηματική της προσπάθεια να ενσωματώσει κάθε γωνιά της γης σε αυτή την Τάξη. Δηλαδή, τα θύματα των πολέμων που εξαπέλυσε η Υ/Ε κατά το τελευταίο περίπου τέταρτο του αιώνα με αυτό τον στόχο (Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη), καθώς και των πολέμων που εξαπέλυσε «διά αντιπροσώπου» (Συρία και Ουκρανία). Δεύτερον, λόγω του ακόμη μεγαλύτερου αριθμού θυμάτων ως αποτέλεσμα της οικονομικής βίας που θεσμοθέτησε σε όλο τον κόσμο η ΝΔΤ της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης.
Αυτό ήταν το άμεσο αποτέλεσμα του ανοίγματος ή/και της απελευθέρωσης των αγορών για τα εμπορεύματα, το κεφάλαιο και την εργασία, και της επακόλουθης καταστροφής των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας που επιβάλλεται μέσω των διαφόρων προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής από τους διεθνείς οργανισμούς (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα κ.λπ.) που ελέγχονται από αυτή την ελίτ, καθώς και από οικονομικές ενώσεις, όπως η ΕΕ. Αυτά τα προγράμματα εξανάγκαζαν τους ανθρώπους στον Νότο να προσπαθούν να μεταναστεύουν μαζικά στον Βορρά, όπου είχαν να ανταγωνιστούν ντόπιους εργαζόμενους για χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας κάτω από εξαντλητικές συνθήκες εργασίας, χάρις στην «ευελιξία» της νοίγματος ή/και απελευθέρωσης των αγορών εμπορευμάτων, κεφαλαίου και εργασίας, που η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση (η οποία προωθήθηκε από τις Υπερεθνικές/Πολυεθνικές Επιχειρήσεις) επέφερε την οικονομική ανάπτυξη που έχει επιτευχθεί κατά το τελευταίο περίπου τέταρτο του αιώνα. Η διαδικασία αυτή οδήγησε επίσης στη μαζική μετακίνηση κεφαλαίου σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες προσέφεραν φθηνή και ευέλικτη εργασία, δημιουργώντας τα σχετικά οικονομικά «θαύματα» σε αυτές τις χώρες, καθώς και μια αναπόφευκτη αποβιομηχάνιση στον Βορρά. Υποπροϊόντα της ίδιας διαδικασίας της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης είναι τα συμβόλαια «μηδενικών ωρών» εργασίας (“zerohours” contracts), η γενίκευση της μερικής/περιστασιακής απασχόλησης και το ουσιαστικό πάγωμα των πραγματικών εισοδημάτων στον Βορρά, καθώς και οι σχεδόν συνθήκες δουλείας σε τεράστιες περιοχές του Νότου, ιδίως στις περιπτώσεις των «οικονομικών θαυμάτων». Δεν είναι περίεργο, ως αποτέλεσμα αυτού του είδους της ανάπτυξης―που έχει ως συνέπεια την ευημερία για τους λίγους και την απόγνωση για τους πολλούς― ότι, σύμφωνα με τις τελευταίες στατιστικές, η συγκέντρωση του εισοδήματος και του πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια οδήγησε στην παρούσα απίστευτη κατάσταση, όπου το πλουσιότερο 1% του κόσμου (δηλαδή ο πληθυσμός π.χ. των δύο μεγαλύτερων πόλεων του κόσμου, του Τόκυο και της Σεούλ), μοιράζεται σχεδόν τον ίδιο πλούτο όσο και το υπόλοιπο του πλανήτη!2
Ωστόσο, το ανακοινωθέν της συνόδου του G20 για το 2014, που αναγγέλθηκε στις 16 Νοεμβρίου, ήταν ένας καθαρός πανηγυρισμός της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, με σχεδόν κάθε μία ρήτρα του να εκθειάζει τις βασικές αρχές στις οποίες θεμελιώνεται η ΝΔΤ. Απλώς ενδεικτικά3:
• Εφαρμόζουμε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της ανάπτυξης και της δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα, αναγνωρίζοντας ότι η καλή λειτουργία των αγορών ενισχύει την ευημερία. (ρήτρα 2)
• Το εμπόριο και ο ανταγωνισμός είναι ισχυρές κινητήριες δυνάμεις για ανάπτυξη, αυξανόμενα βιοτικά επίπεδα, και δημιουργία θέσεων εργασίας … Επιβεβαιώνουμε τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις μας να αντισταθούμε στον προστατευτισμό. (ρήτρα 8)
• Για να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να κάνουν την καλύτερη δυνατή χρήση των εμπορικών συμφωνιών, θα εργαστούμε ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι διμερείς, περιφερειακές και πολυμερείς συμφωνίες μας συμπληρώνουν η μία την άλλη, είναι διαφανείς και συμβάλλουν σε ένα ισχυρότερο πολυμερές εμπορικό σύστημα, σύμφωνα με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). (ρήτρα 16)
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε εδώ ότι αυτό το ανακοινωθέν υπεγράφη όχι μόνο από τις χώρες της Υ/Ε και τα συνεργαζόμενα και πελατειακά καθεστώτα τους, αλλά και από τις χώρες των «BRICS» (Βραζιλία-Ρωσία-Ινδία-Κίνα-Νότια Αφρική). Αυτό δεν είναι δυσεξήγητο δεδομένου ότι, εκτός από τη Ρωσία―η οποία υπό την προεδρία του Πούτιν πήρε μέτρα για την προστασία της παραγωγής της (κάτι που στην διαδικασία έχει οδηγήσει τη χώρα σε συχνές προστριβές με τον ΠΟΕ), καθώς και για τον έλεγχο των δραστηριοτήτων των Πολυεθνικών Εταιρειών― οι υπόλοιπες χώρες των BRICS, και ιδιαίτερα τα οικονομικά θαύματα της Ινδίας και της Κίνας, έχουν βασίσει ολόκληρη την οικονομική τους ανάπτυξη στην απόλυτη εκμετάλλευση του ντόπιου εργατικού δυναμικού από τις Πολυεθνικές και τους ντόπιους ολιγάρχες. Φυσικά, η Ρωσία υποφέρει επίσης από τις συνέπειες της τρομερής κληρονομιάς του Γιέλτσιν ―μιας περιόδου που δικαιολογημένα γιορτάζεται από την Υ/Ε― ο οποίος προήδρευσε της λεηλασίας του κοινωνικού πλούτου της χώρας και της πλήρους καταστροφής ενός συστήματος κοινωνικών υπηρεσιών που είχε πράγματι καταφέρει να ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες όλων των πολιτών της.4 Ωστόσο, είναι γνωστό ότι μολονότι οι ολιγάρχες συνεχίζουν να ασκούν σημαντική οικονομική δύναμη (καθώς και έμμεσα πολιτική, μέσω της «παγκοσμιοποιητικής φράξιας» εντός της ρωσικής ελίτ) έχουν δει την οικονομική τους δύναμη να περιορίζεται ως αποτέλεσμα της κοινωνικής νομοθεσίας, και την άμεση πολιτική τους εξουσία να ελέγχεται από το Κρεμλίνο. Με άλλα λόγια, η προεδρία του Πούτιν αποκατέστησε την οικονομική και εθνική κυριαρχία της Ρωσίας, σε αντίθεση με τις άλλες χώρεςBRICS, οι οποίες δεν απόλαυσαν ποτέ παρόμοιες μεγάλες περιόδους κυριαρχίας―εκτός από την Κίνα κατά την διάρκεια της Μαοϊκής περιόδου. Αυτό ήταν «ασυγχώρητο» έγκλημα για την Υ/Ε, καθώς η ΝΔΤ βασίζεται ακριβώς στην κατάργηση της οικονομικής κυριαρχίας κάθε χώρας που είναι ενσωματωμένη σε αυτή, και, κατ’ επέκταση, και της εθνικής κυριαρχίας της. Στη θέση της, μια υπερεθνική κυριαρχία έχει δημιουργηθεί, την οποία μοιράζονται (σε διάφορους βαθμούς) κυρίως οι ελίτ που αποτελούν την Υπερεθνική Ελίτ.
Ωστόσο, αν και το ανακοινωθέν των G20 ήταν λαλίστατο στην περιγραφή των πλεονεκτημάτων του ελεύθερου εμπορίου και των ανοιχτών, καθώς και «ευέλικτων», αγορών, δεν είχε ούτε μία λέξη να προφέρει για την μεγαλύτερη παραβίαση των αρχών αυτών της αγοράς σήμερα, δηλαδή, για τις αυστηρές κυρώσεις που επιβάλλονται από την Υ/Ε όχι μόνο ενάντια στους «συνήθεις υπόπτους» (Ιράν, Συρία, Κούβα κ.λπ.), αλλά ακόμη και στο πιο σημαντικό μέλος των χωρών BRICS: την ίδια την Ρωσία! Ωστόσο, τα άλλα μέλη στις BRICS, με τα οποία (σύμφωνα με την ρεφορμιστική «Αριστερά»5 η οποία δεν έχει αντίρρηση για την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση που εγκρίθηκε από τις BRICS αλλά απαιτεί απλώς μερικές «βελτιώσεις»), η Ρωσία υποτίθεται θα οικοδομήσει έναν εναλλακτικό πόλο, δεν τόλμησαν καν να εκφράσουν τις αντιρρήσεις τους και να απαιτήσουν την κατάργησή τους. Αυτό δεν ήταν, φυσικά, καθόλου τυχαίο, καθώς τα οικονομικά «θαύματα» που δήθεν εκπροσωπούν οι χώρες αυτές προέκυψαν κατ’ εξοχήν από την μετακίνηση σημαντικών δραστηριοτήτων των Πολυεθνικών εταιρειών σε αυτές τις χώρες, οι οποίες βέβαια θα μπορούσαν να μετακινήσουν εξίσου εύκολα τις δραστηριότητές τους και σε άλλους «παραδείσους». Κάθε χώρα άλλωστε που έχει ενσωματωθεί στη ΝΔΤ τις ικετεύει να επενδύσουν στο δικό της έδαφος, προκειμένου να δημιουργήσουν κάποιες ευκαιρίες ανάπτυξης και επενδύσεων. 6 Επιπλέον, μπορεί εύκολα να δειχθεί ότι ακόμη και αν η οικονομική «υπερδύναμη», η Κίνα, αποφάσιζε να ξεφορτωθεί τα τεράστια διαθέσιμα ξένων αποθεματικών για να «τιμωρήσει» τις ΗΠΑ, θα ήταν η ίδια που θα υπέφερε μια οικονομική καταστροφή, ενώ οι ΗΠΑ θα μπορούσαν εύκολα να βρουν άλλους αγοραστές, για όσο καιρό το αμερικανικό δολάριο συνέχιζε να είναι γενικά αποδεκτό ως αποθεματικό νόμισμα.7
Εντούτοις, οι οικονομικές κυρώσεις είναι μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μορφή πολέμου εναντίον μιας χώρας όπως η Ρωσία, της οποίας η προηγμένη τεχνολογία και το μέγεθος καθιστά μια στρατιωτική επίθεση εναντίον της αδιανόητη, αν όχι αυτοκτονική, ακόμη και για την Υ/Ε και τον παντοδύναμο στρατό των ΗΠΑ. Δεν ήταν άλλωστε περίεργο ότι ήταν ο οικονομικός πόλεμος που έδωσε τη «νίκη» στη Δύση κατά τον Ψυχρό Πόλεμο (αν και υπήρχαν επίσης και εσωτερικές αντιφάσεις στο σύστημα) και την ιδια ακριβώς επιτυχημένη μέθοδο επιχειρεί να επαναλάβει τώρα η Υ/Ε. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν οι πιθανότητες επιτυχίας ενός τέτοιου οικονομικού πολέμου εναντίον της Ρωσίας είναι πολύ υψηλότερες σήμερα από ό,τι στην δεκαετία του 1980, για δύο βασικούς λόγους.
Πρώτον, επειδή ένας οικονομικός πόλεμος κατά της Ρωσίας είναι πολύ πιο εύκολος από ό,τι ο παρόμοιος πόλεμος ενάντια στην ΕΣΣΔ, για μια σειρά λόγων που έχω δείξει αλλού 8, αλλά κυρίως επειδή η Ρωσία σήμερα είναι πολύ πιο ενσωματωμένη στη ΝΔΤ από ό,τι η ΕΣΣΔ (αν και όχι τόσο όσο οι άλλες χώρες BRICS). Παρά το γεγονός ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν τις συνέπειές τους και για τις χώρες της Υ/Ε, είναι σαφές ότι τα οφέλη που η τελευταία θα έχει στην περίπτωση που καταφέρει να ενσωματώσει τη Ρωσία στη ΝΔΤ ως ένα εξαρτημένο μέλος (έτσι ώστε η λεηλασία της εποχής Γιέλτσιν να μπορεί να συνεχιστεί αμείωτη), υπερκαλύπτουν οποιεσδήποτε παρενέργειες των σημερινών κυρώσεων στη Δύση. Επιπλέον, όπως προσπάθησα να δείξω σε άλλο άρθρο στην Πράβδα, η παρούσα δραματική πτώση στην τιμή του πετρελαίου είναι επίσης μέρος του ίδιου οικονομικού πολέμου εναντίον της Ρωσίας.9 Τα αποτελέσματα αυτού του οικονομικού πολέμου εναντίον της Ρωσίας φαίνονται ήδη καθαρά αν πάρουμε υπόψη την σημαντική πτώση της αξίας του ρουβλίου και των συνακόλουθων εγχώριων πληθωριστικών πιέσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποπληθωριστικές πολιτικές και, στη συνέχεια, σε κάποια ύφεση και ούτω καθεξής.
Δεύτερον, επειδή η Ρωσία είναι πολύ πιο ευάλωτη σε έναν οικονομικό πόλεμο από ό,τι η ΕΣΣΔ― εφόσον, όπως ένας αναλυτής των FT επεσήμανε πρόσφατα, η Ρωσία, σε αντίθεση με την ΕΣΣΔ, «δεν διαθέτει μια εναλλακτική ιδεολογία».10 Ομως, αυτός ο ισχυρισμός δεν θα ισχύει αν η Ρωσία υιοθετήσει την ιδεολογία της Ευρασιατικής Ένωσης (EEU) στην αρχική της σύλληψη, ως μία οικονομική ένωση κυρίαρχων εθνών (πολιτικά, οικονομικά, πολιτιστικά, και ούτω καθεξής), η οποία θα στοχεύει στην δημιουργία ενός εναλλακτικού πόλου στη σημερινή ΝΔΤ της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Εντούτοις, αυτό συνεπάγεται σαφως μία ρήξη με τους σημερινούς διεθνείς οργανισμούς που ελέγχονται από την Υ/Ε, οι οποίοι επιβάλλουν τους κανόνες της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (ΠΟΕ, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα κ.λπ.). Ωστόσο, ένας τέτοιος εναλλακτικός πόλος είναι σήμερα πιο επιτακτικός από ποτέ. Όχι μόνο για κοινωνικοοικονομικούς λόγους, δεδομένου ότι θα επέτρεπε στα κράτη μέλη ―αν είναι οργανωμένα στη βάση των παραπάνω αρχών― να επιβάλλουν κοινωνικούς ελέγχους επάνω στις αγορές και να δημιουργήσουν νέους θεσμούς κοινωνικής πρόνοιας και κοινωνικοποιημένες βιομηχανίες ελεγχόμενες από τους εργαζόμενους και τις συνελεύσεις των πολιτών. Αλλά, επίσης, για γεωπολιτικούς λόγους, καθώς είναι προφανές ότι η Ουκρανία είναι στην πραγματικότητα το πρόσχημα που χρησιμοποιείται από την Υ/Ε ώστε να υποτάξει τη Ρωσία.
Εναλλακτικά, εάν η Ρωσία συνεχίσει να παραμένει μέλος της ΝΔΤ, θα έχει μόνο δύο επιλογές: είτε την πλήρη υποταγή στην Υ/Ε, είτε αντίσταση δεμένη πισθάγκωνα. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν η αντίσταση υπό συνθήκες οικονομικού πολέμου θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει σε κοινωνική αναταραχή, με την αποφασιστική βοήθεια της Υ/Ε και των οργάνων της στην «πέμπτη φάλαγγα», δηλαδή την «παγκοσμιοποιητική φράξια» μέσα στη Ρωσική ελίτ. Σε αυτή την περίπτωση, η αντίσταση δεν θα ήταν καν δυνατόν να λάβει τη μορφή ενός νέου Πατριωτικού Πολέμου αλλά, αντίθετα, θα μπορούσε κάλλιστα να οδηγήσει σε μια «βελούδινη επανάσταση»!
Εν κατακλείδι, η Ρωσία είναι η μόνη χώρα, σήμερα, που μπορεί να ηγηθεί του αγώνα για την οικοδόμηση ενός πραγματικά εναλλακτικού πόλου στη ΝΔΤ, υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι αυτός ο πόλος θα αποτελείται από χώρες δεσμευμένες σε εναλλακτικές αρχές κοινωνικο-οικονομικής οργάνωσης, όπως αυτές που περιγράφηκαν παραπάνω. Τα κυρίαρχα έθνη που θα επιλέξουν να γίνουν μέλη του θα πρέπει να απορρίψουν τις αρχές στις οποίες βασίζεται η σημερινή Νέα Διεθνής Τάξη και θα πρέπει να δεσμευτούν αντίθετα στην αυτάρκεια (στο επίπεδο της οικονομικής ένωσης, κάτι που θα σήμαινε συμπληρωματικότητα των οικονομιών τους μέσα στην Ένωση). Φυσικά, αυτό δεν θα έπρεπε να αποκλείει τις διμερείς εμπορικές σχέσεις π.χ. με τις χώρεςBRICS που θα προτιμούσαν να μη διακόψουν σχέσεις με τη ΝΔΤ.
Η Ρωσία βρίσκεται για άλλη μια φορά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι και όχι μόνο η δικιά της τύχη, αλλά, επίσης, η τύχη ολόκληρου του κόσμου θα καθοριστεί από τις αποφάσεις που θα λάβει, δηλαδή, αν θα αναδυθεί μια νέα μακρά περίοδος Μεσαίωνα, ή αν, αντίθετα, θα τεθούν οι βάσεις για μια πραγματική κοινωνία αυτό-καθορισμού.
* Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στην ηλεκτρονική εφημερίδα Pravda.ru. Η μετάφραση είναι του Πάνου Λιβιτσάνου.
1 Βλ. για ανάλυση της έννοιας της Υ/Ε, “The Transnational Elite and the NWO as ‘conspiracies’”, Pravda.Ru (20/10/2014).
4 Βλ. Takis Fotopoulos, ‘The Catastrophe of Marketization’, DEMOCRACY & NATURE, Vol. 5, No. 2, (July 1999)
6 Βλ. επίσης “BRICS and the myth of the multipolar world”, Pravda.Ru (06/10/2014).
7 Martin Wolf and David Pilling, “China: On top of the world”, Financial Times (02/05/2014).
8 Βλ. UKRAINE: THE ATTACK ON RUSSIA AND THE EURASIAN UNION, The struggle against the World Order of Neoliberal Globalization (υπό έκδοση από το Progressive Press), κεφ.. 7.
10 Philip Stephens, “Gorbachev is wrong about a new cold war”, Financial Times (13/11/2014).