Υπάρχει μια σκηνή στην κοινή συνέντευξη Τύπου της Μέρκελ και του Σαμαρά στο Βερολίνο, που είναι «όλα τα λεφτά». Δημοσιογράφος απευθύνεται με ερώτηση πρώτα στον Σαμαρά και μετά στη Μέρκελ. Ρωτά για τα ζητήματα που έθεσε μια μέρα πριν ο γάλλος πρωθυπουργός. Πριν προλάβει να απαντήσει ο Σαμαράς, προς τον οποίο απευθύνθηκε η πρώτη ερώτηση, παίρνει το λόγο η Μέρκελ μ’ ένα κοφτό «επιτρέψτε μου να ξεκινήσω εγώ». Βγάζει ένα λογύδριο υπέρ του Συμφώνου Σταθερότητας, το οποίο πρέπει να σέβονται όλες οι χώρες (καρφί για τη Γαλλία) και μετά δίνει απάντηση… για λογαριασμό του Σαμαρά: «Ισως ο Πρωθυπουργός… δεν θα ήθελε να εκφράσει κάποια σύσταση προς τη Γαλλία, εάν αυτό ήταν κομμάτι της ερώτησής σας». Ο Σαμαράς γνέφει αρνητικά και συμμορφώνεται με την εντολή της Μέρκελ, λέγοντας: «Νομίζω ότι οι αρχαίοι Ελληνες είχαν το ρητό "παν μέτρον άριστον". Δεν ξέρω πώς θα το μεταφράσετε αυτό…». Οι αρχαίοι Ελληνες έλεγαν «μέτρον άριστον», αλλά το ζήτημα δεν είναι η ασχετοσύνη του –κατά τα άλλα εθνικόφρονα και αρχαιόπληκτου– Σαμαρά, αλλά ο τρόπος με τον οποίο η Μέρκελ τον πρόσταξε να μην απαντήσει στο ερώτημα (κρατώντας για τον εαυτό της αυτό το δικαίωμα) και η απόλυτη υποταγή του στη διαταγή της. Θα μπορούσε να πει κι αυτός δυο-τρεις παπάρες, αλλά η Μέρκελ δεν του το επέτρεψε, μη τυχόν και τα πει λιγότερο σκληρά απ’ όσο τα είπε εκείνη.
Ηταν η πιο άθλια εμφάνιση του Σαμαρά στο Βερολίνο, γεγονός που δείχνει ότι αισθάνεται τρομερά πιεσμένος. Το επιτελείο του δημιούργησε αρχικά μεγάλες προσδοκίες. Μέχρι και ότι «θα χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι» έγραφαν κάποια παπαγαλάκια. Ηθελε να πάρει πολιτική στήριξη, η οποία δε θα ήταν μόνο στα λόγια, αλλά θα αφορούσε και τη νέα αναδιάρθρωση του χρέους. Αν έπαιρνε μια τέτοια υπόσχεση, έστω και έμμεση, θα μπορούσε να την πουλήσει στο ελληνικό πολιτικό παζάρι και να αυξήσει τις ελπίδες του για συγκέντρωση των 180 βουλευτών που χρειάζονται για να εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας και να παραταθεί ο βίος της συγκυβέρνησης. Από το Βερολίνο, όμως, ήρθε διπλή ψυχρολουσία. Ο εκπρόσωπος Τύπου της καγκελαρίας Στέφαν Ζάιμπερτ δήλωσε ότι πρόκειται για μια συνάντηση στο πλαίσιο «εντατικών και συχνών επαφών» και τόνισε με έμφαση ότι «δεν πρόκειται να ληφθούν αποφάσεις για το ελληνικό χρέος». Και η κρατική Deutsche Welle δημοσίευσε ένα δηλητηριώδες άρθρο, σύμφωνα με το οποίο «η κατάσταση της Ελλάδας αντιμετωπίζεται πλέον διαφορετικά στο Βερολίνο», όπου η κυβέρνηση Μέρκελ ναι μεν «δε θα αντιμετώπιζε θετικά μια εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ», ωστόσο γι’ αυτήν «ο Τσίπρας δεν είναι πλέον ο μεγάλος μπαμπούλας»! Δόθηκε, λοιπόν, εντολή στη Βούλτεψη να κατεβάσει τον πήχη με μια δήλωση στο στιλ αυτής του Ζάιμπερτ. Τάχαμου ότι ο Σαμαράς θα πήγαινε στο Βερολίνο για μια επίσκεψη ρουτίνας, για να φωτογραφηθεί με τη Μέρκελ στο μπαλκόνι της καγκελαρίας μ’ ένα ποτήρι κρασί στο χέρι.
Βγαίνοντας με τον Σαμαρά μπροστά στους δημοσιογράφους, η Μέρκελ υπήρξε ιδιατερα σκληρή, παραπέμποντας την ελληνική κυβέρνηση στην τρόικα: «Συζητήσαμε επίσης και για τα επόμενα βήματα. Η Ελλάδα επεξεργάζεται τα επόμενα βήματα και η Ελλάδα βρίσκεται σε επαφή με την τρόικα και επ’ αυτού είναι σαφές ότι υπάρχουν διάφορες ευχάριστες εξελίξεις που πρέπει να επιβεβαιωθούν. Θα υπάρξουν σίγουρα τις επόμενες βδομάδες διαβουλεύσεις για τα επόμενα βήματα. Η Γερμανία επιδίωξε σε διμερές επίπεδο να βοηθήσει, π.χ. μέσω της στήριξης για την παροχή δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Καθαρά πράγματα: δείτε τι θα κάνετε με την τρόικα και μετά τα λέμε. Αλλωστε, ο Ζάιμπερτ είχε ήδη τοποθετήσει την έναρξη της συζήτησης για το χρέος «μετά το τέλος του παρόντος προγράμματος», δηλαδή στις αρχές του 2015, τότε που στην Ελλάδα θα έχει ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο, θα έχει φανεί αν Σαμαράς και Βενιζέλος σώζουν την παρτίδα (βρίσκουν τους 180) ή αναγκαστικά η χώρα πάει σε εκλογές. Στη δεύτερη περίπτωση, κανένας εχέφρων άνθρωπος δε θα πιστέψει ότι οι Γερμανοί και οι άλλοι ιμπεριαλιστές θα κλείσουν συμφωνία με μια κυβέρνηση που έχει ημερομηνία λήξης σύντομα.
Για να το πούμε διαφορετικά, η Μέρκελ αρνήθηκε να προσφέρει στον Σαμαρά ως δώρο μια νέα συμφωνία για το χρέος. Του είπε να ξεκαθαρίσει πρώτα το πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα κι αν παραμείνει ζωντανός, τότε συζητάνε και για το χρέος. Αλλιώς θα το συζητήσει με την επόμενη κυβέρνηση. Παρά την ψυχρολουσία, έκανε ένα δώρο στον Σαμαρά. Του επέτρεψε να ανακοινώσει παρουσία της τη δική του ατζέντα, επί της οποίας δεν έκανε κανένα σχόλιο (θυμίζουμε ότι σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι δηλώσεις είναι προσυνεννοημένες). Ετσι, ο Σαμαράς είπε αυτό που επί τόσες μέρες έλεγαν ο Χαρδούβελης και ο Βενιζέλος: ότι η Ελλάδα δε χρειάζεται νέο δάνειο και ότι θα ήθελε να ξεκινήσει η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους αμέσως μετά την ολοκλήρωση των stress tests των τραπεζών και της τελευταίας αξιολόγησης της τρόικας (τον Οκτώβρη, δηλαδή, και όχι το 2015). Φυσικά, δεν παρέλειψε να ζητήσει, κυριολεκτικά με ύφος ζητιάνου, «κάποιες στιγμές ανάσας», «ορισμένες ανακουφίσεις ιδιαίτερα στο επίπεδο των φοροελαφρύνσεων». Δεν παρέλειψε ακόμη να δεσμευτεί ότι οι «μεταρρυθμίσεις» θα συνεχιστούν και μετά τη λήξη του προγράμματος και βέβαια δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει κατ’ επανάληψη την Μέρκελ για τη βοήθειά της.
Απαντώντας στην πρώτη κιόλας ερώτηση, είπε ότι η κυβέρνησή του θέλει να απαλλαγεί από το ΔΝΤ πριν τη λήξη της περιόδου χρηματοδότησης. Οπως είπε, «η συνεργασία πιστεύω ότι θα ολοκληρωθεί πριν από την προγραμματισμένη στιγμή και εν πάση περιπτώσει αν ολοκληρωθεί πριν από την προγραμματισμένη στιγμή θα είναι ένα σημείο επιτυχίας, δηλαδή δεν είναι “διαζύγιο”». Είπε δηλαδή αυτό που επί μέρες έλεγαν ο Βενιζέλος με τον Χαρδούβελη, χωρίς η Μέρκελ να ενοχληθεί καθόλου. Γιατί ξέρει πολύ καλά πως άλλο τα λόγια και άλλο οι πράξεις. Αν σταματήσει το πρόγραμμα δανεισμού από το ΔΝΤ, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να δανειστεί την επόμενη χρονιά γύρω στα 30 δισ. ευρώ από τις «αγορές». Μπορεί; Οι «αγορές» πάντως έδειξαν ήδη τα δόντια τους. Την επομένη κιόλας της συνάντησης Σαμαρά-Μέρκελ τα spreads των ελληνικών ομολόγων έκαναν άλμα. Απολύτως λογικό. Οταν μια χώρα αναγγέλλει ότι εγκαταλείπει μια σίγουρη πηγή δανεισμού και θα αναζητήσει από τις «αγορές» τα λεφτά που χρειάζεται, οι σπεκουλάντες θ’ ανεβάσουν τα επιτόκια, περιμένοντας πότε ο «πελάτης» θα πέσει στα νύχια τους. Θα δούμε κι άλλα τέτοια άλματα στα spreads το επόμενο διάστημα, αν φανεί ότι πράγματι η συγκυβέρνηση προσανατολίζεται στην πρόωρη ολοκλήρωση του δανεισμού από το ΔΝΤ, για να μπορέσει να απαλλαγεί από την παρουσία της τρόικας και να έχει να κάνει μόνο με τον καθιερωμένο έλεγχο από τις Βρυξέλλες.
Είναι έτοιμη η συγκυβέρνηση να κάνει ένα τέτοιο βήμα; μας φαίνεται εξαιρετικά χλομό. Γι’ αυτό και κρίνουμε ότι η αναφορά του Σαμαρά και η σχετική φιλολογία που στηρίζουν οι Χαρδούβελης και Βενιζέλος εντάσσονται περισσότερο σε μια προεκλογική στρατηγική παρά σε μια στρατηγική δανεισμού. Η Μέρκελ επέτρεψε στον Σαμαρά να δώσει την εικόνα του ανθρώπου που διαπραγματεύεται τη διακοπή της συνεργασίας με το ΔΝΤ (άρα τον τερματισμό των επιθεωρήσεων από την τρόικα) και κάποιες «ανάσες» στη φορολογική πολιτική, τόσο απαραίτητες για την προπαγάνδα της συγκυβέρνησης. Μόνο που για διαπραγμάτευση τον παρέπεμψε στην τρόικα, αρνούμενη να μπει η ίδια σε οποιαδήποτε συζήτηση.
Κατά τη γνώμη μας όλα είναι ανοιχτά. Πολλά θα φανούν από τις διαθέσεις της τρόικας που έρχεται στις 30 Σεπτέμβρη για να κλείσει το προσχέδιο του προϋπολογισμού 2015 (πρέπει να κατατεθεί στις 6 Οκτώβρη), θα φύγει στις 8 Οκτώβρη (μεσολαβεί η γενική συνέλευση του ΔΝΤ, στην οποία θα παραστεί και ο Χαρδούβελης) και θα επιστρέψει για να κλείσει την επιθεώρηση. Θα την κλείσει σ’ αυτή τη δεύτερη επίσκεψη; Δύσκολο να το πει κανείς. Οχι γιατί θα υπάρξει πρόβλημα με τη μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κατά 10 λεπτά το λίτρο (η κυβέρνηση έσπευσε να καταθέσει αμέσως τη ρύθμιση στη Βουλή, για ν’ αλλάξει την ατζέντα και να μην αποτελεί κύριο θέμα συζήτησης η ψυχρολουσία που υπέστη ο Σαμαράς στο Βερολίνο), αλλά γιατί υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα και στον τομέα των λεγόμενων μεταρρυθμίσεων (ασφαλιστικό, απολύσεις, συνδικαλιστικός νόμος) και στον τομέα του χρηματοδοτικού κενού της επόμενης χρονιάς. Γιατί να εγκρίνουν έτσι εύκολα την εκταμίευση 7,1 δισ. (τόσο είναι η επόμενη δόση), αν η κυβέρνηση δεν ικανοποιήσει μια σειρά ζητήματα; Γιατί να διευκολύνουν τον Σαμαρά στην προεκλογική του τακτική, όταν αυτός δεν έχει εξασφαλίσει την παραμονή της κυβέρνησής του στην εξουσία; Γιατί να αβαντάρουν μια κυβέρνηση που καταρρέει και που δε θα υπάρχει με τη σημερινή της σύνθεση μετά τις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν αυτές γίνουν; Γιατί να μην φορτώσουν σ’ αυτή την κυβέρνηση όσα περισσότερα μπορούν να φορτώσουν, ώστε η επόμενη να τα βρει όλα «έτοιμα» και με τη θεωρία της «καμένης γης» απλά να συντηρήσει την κατάσταση που θα κληρονομήσει;
Γι’ αυτό σας λέμε ότι όλα είναι ανοιχτά. Και η συνέχιση της συνεργασίας με το ΔΝΤ, ακόμη και η παραμονή της τρόικας (ίσως με μια άλλη μορφή). Το μήνυμα της Μέρκελ προς την τρόικα,πάντως, ήταν να είναι σκληρή. Αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με τον φόβο να παρασπονδίσουν οι Σαμαράς και Βενιζέλος (μολονότι και αυτό είναι δυνατόν, αν τους αφήσουν λάσκα) όσο με το γενικότερο κλίμα που διαμορφώνεται στην Ευρωζώνη. Η Μέρκελ τα λέει στον Σαμαρά για να τ’ ακούσουν ο Βαλς και ο Ρέντσι (ιδιαίτερα ο πρώτος). Η απάντησή της στο ερώτημα για τα γαλλικά αιτήματα (τότε που δεν επέτρεψε στον Σαμαρά να απαντήσει) ήταν χαρακτηριστικότατη: «Χθες (σ.σ. στη συνάντηση με τον Βαλς) αναφερθήκαμε στο Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από προϋποθέσεις καθώς και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Είναι σαφές ότι παραμένουμε σταθεροί στο Σύμφωνο Σταθερότητας και είμαστε διατεθειμένοι να αξιοποιήσουμε τα περιθώρια ευελιξίας που αυτό εμπεριέχει. Και κατά τα άλλα αναφέρθηκα στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να προβεί σε αξιολόγηση των προϋπολογισμών όλων των κρατών-μελών και στη συνέχεια θα διατυπώσει μία σύσταση αναφορικά με τις διαδικασίες ελλειμμάτων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αλλά εν προκειμένω πρωταγωνιστές είναι η Επιτροπή και όχι τα κράτη-μέλη ή η Γερμανία που αξιολογείται όπως και όλα τα άλλα κράτη».
Κι ο Σαμαράς σε τι μπορεί να ελπίζει; Να κυλήσει ο χρόνος μέχρι τα τέλη του χρόνου και να κάνει την τελευταία προσπάθεια να μαζέψει 180 ψήφους για το πρόσωπο που μαζί με τον Βενιζέλο θα προτείνουν για πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, τότε θα ρίξει όλες τις δυνάμεις του στο να μείνει κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές που θα γίνουν (4-5 μονάδες) και μετά να πάει για «μεγάλο συνασπισμό». Για να βρεθεί σε μια τέτοια θέση θα πρέπει να κάνει μερικά «καουμποϊλίκια» με την τρόικα, ώστε να φανεί ότι κάνει σκληρή διαπραγμάτευση και τραβάει «κόκκινες γραμμές». Αν κάτι πρέπει να είναι καθαρό, όμως, είναι πως όλοι αυτοί οι χειρισμοί, των Σαμαρά-Βενιζέλου σήμερα, του Τσίπρα ενδεχομένως αύριο έχουν ως προϋπόθεση τη συνέχιση του μνημονιακού προγράμματος και τη διατήρηση της κινεζοποίησης αναλλοίωτης στην ουσία της.
Ηταν η πιο άθλια εμφάνιση του Σαμαρά στο Βερολίνο, γεγονός που δείχνει ότι αισθάνεται τρομερά πιεσμένος. Το επιτελείο του δημιούργησε αρχικά μεγάλες προσδοκίες. Μέχρι και ότι «θα χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι» έγραφαν κάποια παπαγαλάκια. Ηθελε να πάρει πολιτική στήριξη, η οποία δε θα ήταν μόνο στα λόγια, αλλά θα αφορούσε και τη νέα αναδιάρθρωση του χρέους. Αν έπαιρνε μια τέτοια υπόσχεση, έστω και έμμεση, θα μπορούσε να την πουλήσει στο ελληνικό πολιτικό παζάρι και να αυξήσει τις ελπίδες του για συγκέντρωση των 180 βουλευτών που χρειάζονται για να εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας και να παραταθεί ο βίος της συγκυβέρνησης. Από το Βερολίνο, όμως, ήρθε διπλή ψυχρολουσία. Ο εκπρόσωπος Τύπου της καγκελαρίας Στέφαν Ζάιμπερτ δήλωσε ότι πρόκειται για μια συνάντηση στο πλαίσιο «εντατικών και συχνών επαφών» και τόνισε με έμφαση ότι «δεν πρόκειται να ληφθούν αποφάσεις για το ελληνικό χρέος». Και η κρατική Deutsche Welle δημοσίευσε ένα δηλητηριώδες άρθρο, σύμφωνα με το οποίο «η κατάσταση της Ελλάδας αντιμετωπίζεται πλέον διαφορετικά στο Βερολίνο», όπου η κυβέρνηση Μέρκελ ναι μεν «δε θα αντιμετώπιζε θετικά μια εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ», ωστόσο γι’ αυτήν «ο Τσίπρας δεν είναι πλέον ο μεγάλος μπαμπούλας»! Δόθηκε, λοιπόν, εντολή στη Βούλτεψη να κατεβάσει τον πήχη με μια δήλωση στο στιλ αυτής του Ζάιμπερτ. Τάχαμου ότι ο Σαμαράς θα πήγαινε στο Βερολίνο για μια επίσκεψη ρουτίνας, για να φωτογραφηθεί με τη Μέρκελ στο μπαλκόνι της καγκελαρίας μ’ ένα ποτήρι κρασί στο χέρι.
Βγαίνοντας με τον Σαμαρά μπροστά στους δημοσιογράφους, η Μέρκελ υπήρξε ιδιατερα σκληρή, παραπέμποντας την ελληνική κυβέρνηση στην τρόικα: «Συζητήσαμε επίσης και για τα επόμενα βήματα. Η Ελλάδα επεξεργάζεται τα επόμενα βήματα και η Ελλάδα βρίσκεται σε επαφή με την τρόικα και επ’ αυτού είναι σαφές ότι υπάρχουν διάφορες ευχάριστες εξελίξεις που πρέπει να επιβεβαιωθούν. Θα υπάρξουν σίγουρα τις επόμενες βδομάδες διαβουλεύσεις για τα επόμενα βήματα. Η Γερμανία επιδίωξε σε διμερές επίπεδο να βοηθήσει, π.χ. μέσω της στήριξης για την παροχή δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Καθαρά πράγματα: δείτε τι θα κάνετε με την τρόικα και μετά τα λέμε. Αλλωστε, ο Ζάιμπερτ είχε ήδη τοποθετήσει την έναρξη της συζήτησης για το χρέος «μετά το τέλος του παρόντος προγράμματος», δηλαδή στις αρχές του 2015, τότε που στην Ελλάδα θα έχει ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο, θα έχει φανεί αν Σαμαράς και Βενιζέλος σώζουν την παρτίδα (βρίσκουν τους 180) ή αναγκαστικά η χώρα πάει σε εκλογές. Στη δεύτερη περίπτωση, κανένας εχέφρων άνθρωπος δε θα πιστέψει ότι οι Γερμανοί και οι άλλοι ιμπεριαλιστές θα κλείσουν συμφωνία με μια κυβέρνηση που έχει ημερομηνία λήξης σύντομα.
Για να το πούμε διαφορετικά, η Μέρκελ αρνήθηκε να προσφέρει στον Σαμαρά ως δώρο μια νέα συμφωνία για το χρέος. Του είπε να ξεκαθαρίσει πρώτα το πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα κι αν παραμείνει ζωντανός, τότε συζητάνε και για το χρέος. Αλλιώς θα το συζητήσει με την επόμενη κυβέρνηση. Παρά την ψυχρολουσία, έκανε ένα δώρο στον Σαμαρά. Του επέτρεψε να ανακοινώσει παρουσία της τη δική του ατζέντα, επί της οποίας δεν έκανε κανένα σχόλιο (θυμίζουμε ότι σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι δηλώσεις είναι προσυνεννοημένες). Ετσι, ο Σαμαράς είπε αυτό που επί τόσες μέρες έλεγαν ο Χαρδούβελης και ο Βενιζέλος: ότι η Ελλάδα δε χρειάζεται νέο δάνειο και ότι θα ήθελε να ξεκινήσει η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους αμέσως μετά την ολοκλήρωση των stress tests των τραπεζών και της τελευταίας αξιολόγησης της τρόικας (τον Οκτώβρη, δηλαδή, και όχι το 2015). Φυσικά, δεν παρέλειψε να ζητήσει, κυριολεκτικά με ύφος ζητιάνου, «κάποιες στιγμές ανάσας», «ορισμένες ανακουφίσεις ιδιαίτερα στο επίπεδο των φοροελαφρύνσεων». Δεν παρέλειψε ακόμη να δεσμευτεί ότι οι «μεταρρυθμίσεις» θα συνεχιστούν και μετά τη λήξη του προγράμματος και βέβαια δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει κατ’ επανάληψη την Μέρκελ για τη βοήθειά της.
Απαντώντας στην πρώτη κιόλας ερώτηση, είπε ότι η κυβέρνησή του θέλει να απαλλαγεί από το ΔΝΤ πριν τη λήξη της περιόδου χρηματοδότησης. Οπως είπε, «η συνεργασία πιστεύω ότι θα ολοκληρωθεί πριν από την προγραμματισμένη στιγμή και εν πάση περιπτώσει αν ολοκληρωθεί πριν από την προγραμματισμένη στιγμή θα είναι ένα σημείο επιτυχίας, δηλαδή δεν είναι “διαζύγιο”». Είπε δηλαδή αυτό που επί μέρες έλεγαν ο Βενιζέλος με τον Χαρδούβελη, χωρίς η Μέρκελ να ενοχληθεί καθόλου. Γιατί ξέρει πολύ καλά πως άλλο τα λόγια και άλλο οι πράξεις. Αν σταματήσει το πρόγραμμα δανεισμού από το ΔΝΤ, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να δανειστεί την επόμενη χρονιά γύρω στα 30 δισ. ευρώ από τις «αγορές». Μπορεί; Οι «αγορές» πάντως έδειξαν ήδη τα δόντια τους. Την επομένη κιόλας της συνάντησης Σαμαρά-Μέρκελ τα spreads των ελληνικών ομολόγων έκαναν άλμα. Απολύτως λογικό. Οταν μια χώρα αναγγέλλει ότι εγκαταλείπει μια σίγουρη πηγή δανεισμού και θα αναζητήσει από τις «αγορές» τα λεφτά που χρειάζεται, οι σπεκουλάντες θ’ ανεβάσουν τα επιτόκια, περιμένοντας πότε ο «πελάτης» θα πέσει στα νύχια τους. Θα δούμε κι άλλα τέτοια άλματα στα spreads το επόμενο διάστημα, αν φανεί ότι πράγματι η συγκυβέρνηση προσανατολίζεται στην πρόωρη ολοκλήρωση του δανεισμού από το ΔΝΤ, για να μπορέσει να απαλλαγεί από την παρουσία της τρόικας και να έχει να κάνει μόνο με τον καθιερωμένο έλεγχο από τις Βρυξέλλες.
Είναι έτοιμη η συγκυβέρνηση να κάνει ένα τέτοιο βήμα; μας φαίνεται εξαιρετικά χλομό. Γι’ αυτό και κρίνουμε ότι η αναφορά του Σαμαρά και η σχετική φιλολογία που στηρίζουν οι Χαρδούβελης και Βενιζέλος εντάσσονται περισσότερο σε μια προεκλογική στρατηγική παρά σε μια στρατηγική δανεισμού. Η Μέρκελ επέτρεψε στον Σαμαρά να δώσει την εικόνα του ανθρώπου που διαπραγματεύεται τη διακοπή της συνεργασίας με το ΔΝΤ (άρα τον τερματισμό των επιθεωρήσεων από την τρόικα) και κάποιες «ανάσες» στη φορολογική πολιτική, τόσο απαραίτητες για την προπαγάνδα της συγκυβέρνησης. Μόνο που για διαπραγμάτευση τον παρέπεμψε στην τρόικα, αρνούμενη να μπει η ίδια σε οποιαδήποτε συζήτηση.
Κατά τη γνώμη μας όλα είναι ανοιχτά. Πολλά θα φανούν από τις διαθέσεις της τρόικας που έρχεται στις 30 Σεπτέμβρη για να κλείσει το προσχέδιο του προϋπολογισμού 2015 (πρέπει να κατατεθεί στις 6 Οκτώβρη), θα φύγει στις 8 Οκτώβρη (μεσολαβεί η γενική συνέλευση του ΔΝΤ, στην οποία θα παραστεί και ο Χαρδούβελης) και θα επιστρέψει για να κλείσει την επιθεώρηση. Θα την κλείσει σ’ αυτή τη δεύτερη επίσκεψη; Δύσκολο να το πει κανείς. Οχι γιατί θα υπάρξει πρόβλημα με τη μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κατά 10 λεπτά το λίτρο (η κυβέρνηση έσπευσε να καταθέσει αμέσως τη ρύθμιση στη Βουλή, για ν’ αλλάξει την ατζέντα και να μην αποτελεί κύριο θέμα συζήτησης η ψυχρολουσία που υπέστη ο Σαμαράς στο Βερολίνο), αλλά γιατί υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα και στον τομέα των λεγόμενων μεταρρυθμίσεων (ασφαλιστικό, απολύσεις, συνδικαλιστικός νόμος) και στον τομέα του χρηματοδοτικού κενού της επόμενης χρονιάς. Γιατί να εγκρίνουν έτσι εύκολα την εκταμίευση 7,1 δισ. (τόσο είναι η επόμενη δόση), αν η κυβέρνηση δεν ικανοποιήσει μια σειρά ζητήματα; Γιατί να διευκολύνουν τον Σαμαρά στην προεκλογική του τακτική, όταν αυτός δεν έχει εξασφαλίσει την παραμονή της κυβέρνησής του στην εξουσία; Γιατί να αβαντάρουν μια κυβέρνηση που καταρρέει και που δε θα υπάρχει με τη σημερινή της σύνθεση μετά τις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν αυτές γίνουν; Γιατί να μην φορτώσουν σ’ αυτή την κυβέρνηση όσα περισσότερα μπορούν να φορτώσουν, ώστε η επόμενη να τα βρει όλα «έτοιμα» και με τη θεωρία της «καμένης γης» απλά να συντηρήσει την κατάσταση που θα κληρονομήσει;
Γι’ αυτό σας λέμε ότι όλα είναι ανοιχτά. Και η συνέχιση της συνεργασίας με το ΔΝΤ, ακόμη και η παραμονή της τρόικας (ίσως με μια άλλη μορφή). Το μήνυμα της Μέρκελ προς την τρόικα,πάντως, ήταν να είναι σκληρή. Αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με τον φόβο να παρασπονδίσουν οι Σαμαράς και Βενιζέλος (μολονότι και αυτό είναι δυνατόν, αν τους αφήσουν λάσκα) όσο με το γενικότερο κλίμα που διαμορφώνεται στην Ευρωζώνη. Η Μέρκελ τα λέει στον Σαμαρά για να τ’ ακούσουν ο Βαλς και ο Ρέντσι (ιδιαίτερα ο πρώτος). Η απάντησή της στο ερώτημα για τα γαλλικά αιτήματα (τότε που δεν επέτρεψε στον Σαμαρά να απαντήσει) ήταν χαρακτηριστικότατη: «Χθες (σ.σ. στη συνάντηση με τον Βαλς) αναφερθήκαμε στο Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από προϋποθέσεις καθώς και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Είναι σαφές ότι παραμένουμε σταθεροί στο Σύμφωνο Σταθερότητας και είμαστε διατεθειμένοι να αξιοποιήσουμε τα περιθώρια ευελιξίας που αυτό εμπεριέχει. Και κατά τα άλλα αναφέρθηκα στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να προβεί σε αξιολόγηση των προϋπολογισμών όλων των κρατών-μελών και στη συνέχεια θα διατυπώσει μία σύσταση αναφορικά με τις διαδικασίες ελλειμμάτων βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αλλά εν προκειμένω πρωταγωνιστές είναι η Επιτροπή και όχι τα κράτη-μέλη ή η Γερμανία που αξιολογείται όπως και όλα τα άλλα κράτη».
Κι ο Σαμαράς σε τι μπορεί να ελπίζει; Να κυλήσει ο χρόνος μέχρι τα τέλη του χρόνου και να κάνει την τελευταία προσπάθεια να μαζέψει 180 ψήφους για το πρόσωπο που μαζί με τον Βενιζέλο θα προτείνουν για πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, τότε θα ρίξει όλες τις δυνάμεις του στο να μείνει κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές που θα γίνουν (4-5 μονάδες) και μετά να πάει για «μεγάλο συνασπισμό». Για να βρεθεί σε μια τέτοια θέση θα πρέπει να κάνει μερικά «καουμποϊλίκια» με την τρόικα, ώστε να φανεί ότι κάνει σκληρή διαπραγμάτευση και τραβάει «κόκκινες γραμμές». Αν κάτι πρέπει να είναι καθαρό, όμως, είναι πως όλοι αυτοί οι χειρισμοί, των Σαμαρά-Βενιζέλου σήμερα, του Τσίπρα ενδεχομένως αύριο έχουν ως προϋπόθεση τη συνέχιση του μνημονιακού προγράμματος και τη διατήρηση της κινεζοποίησης αναλλοίωτης στην ουσία της.
φωτο αρχειου now24.gr
