Με ωμή και απροκάλυπτη πίεση σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη ισοδυναμούσε η πρωτοβουλία της Γερμανίας να παρουσιάσει στις 10 Σεπτεμβρίου τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, πολύ νωρίτερα δηλαδή από την ημερομηνία που είχε υποχρέωση να το κάνει, εξαίροντας το βασικότερο του χαρακτηριστικό: ότι για πρώτη φορά από το 1969 εμφανίζεται ισοσκελισμένος. Δηλαδή οι δημόσιες δαπάνες, αντίθετα με ότι συνέβαινε επί δεκαετίες, δεν ξεπερνούν τα δημόσια έσοδα. Έτσι, η Γερμανία μπορεί να επαίρεται ότι το νέο έτος δεν θα δημιουργήσει ούτε ένα ευρώ νέου δημόσιου χρέους, δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι το δικό της παράδειγμα μπορούν να ακολουθήσουν κι όλες οι άλλες χώρες που υπέγραψαν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και τυπικά δεσμεύονται από την υποχρέωση των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.
ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ
Ωστόσο, μια δεύτερη ματιά πείθει πως το γερμανικό «επίτευγμα» κάθε άλλο παρά ελκτικό είναι στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης προφανώς και της Ελλάδας, που μετέρχεται κάθε μέσου για να δείξει ότι κι η ίδια τείνει σε αυτό το στόχο, είναι δηλαδή θέμα χρόνου η εμφάνιση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.
Συνεχής λιτότητα
Η ταύτιση των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών με την λιτότητα, ακόμη και στην Γερμανία, φάνηκε πεντακάθαρα πολύ πριν κατατεθεί ο προϋπολογισμός του 2015. Τον Ιούνιο του 2014 η κυβέρνηση της Μέρκελ ψήφισε στη Βουλή νόμο με τον οποίο ακυρώθηκαν προϋπολογισμένες δαπάνες για την εκπαίδευση και την άμυνα ύψους 500 και 400 εκ. ευρώ, αντίστοιχα, έτσι ώστε να αποφευχθεί η αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Κατά συνέπεια οι κοινωνικές δαπάνες είναι ήδη ο μεγάλος χαμένος της μακράς περιόδου προσαρμογής στην δημοσιονομική πειθαρχία που διανύει το Τέταρτο Ράιχ. Στον βωμό της λιτότητας και των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών έχει θυσιάσει προ πολλού η Γερμανία τα πρωτεία που διέθετε στην κοινωνική πολιτική. Είναι ενδεικτικό ότι διαθέτει μόνο το 5,3% του ΑΕΠ της για σχολεία και πανεπιστήμια, όταν ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ διαθέτει το 6,3% του προϋπολογισμού του. Αποτέλεσμα αυτών των περικοπών είναι «η γερμανική βιομηχανία να πουλάει αυτοκίνητα και μηχανολογικό εξοπλισμό υψηλής ποιότητας σε όλο τον κόσμο, αλλά όταν οι σοβάδες αρχίζουν να πέφτουν σε ένα δημοτικό σχολείο, τότε οι γονείς αρχίζουν να μαζεύουν χρήματα μεταξύ τους για να προσλάβουν ένα τεχνίτη. Εταιρείες και ιδιωτικά νοικοκυριά κάθονται πάνω σε ενεργητικό αξίας τρισ. ευρώ, αλλά οι μισές γέφυρες των αυτοκινητοδρόμων χρειάζονται κατεπειγόντως επιδιόρθωση». Οι επισημάνσεις προέρχονται από τον Μαρσέλ Φράτσερ, επικεφαλή του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας, όπως δημοσιεύτηκαν στο γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ στις 18 Σεπτεμβρίου, μία δηλαδή εβδομάδα μετά την κατάθεση του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού και τις σχετικές δηλώσεις των Μέρκελ – Σόιμπλε που καλούσαν και τις άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γερμανίας.
Το γερμανικό περιοδικό προσέφερε πλήθος παραδειγμάτων και στοιχείων για την δραματική κατάσταση στην οποία βρίσκονται πλέον οι αξιοζήλευτες στο παρελθόν υποδομές της Γερμανίας, που συγκροτούν την άλλη την σκοτεινή όψη του «θαύματος» των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Πολλά μάλιστα απ’ αυτά τα παραδείγματα προέρχονται από το νέο βιβλίο του Φράτσερ, με τίτλο Η γερμανική ψευδαίσθηση που το έγραψε μαζί με τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, προερχόμενο από το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, Σίγκμαρ Γκάμπριελ. «Είναι δύσκολο να βρεθεί άλλο βιομηχανικό κράτος που να επιδεικνύει τόση αδιαφορία και τσιγγουνιά για το μέλλον του. Ενώ στις αρχές του ’90 η κυβέρνηση κι η οικονομία επένδυαν 25% του συνολικού προϊόντος σε νέους δρόμους, τηλεφωνικές γραμμές, πανεπιστημιακά κτίρια και βιομηχανίες, το 2013 το ποσοστό μειώθηκε στο 19,7% σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ομοσπονδιακού Στατιστικού Γραφείου. Πρόκειται για κάτι περισσότερο από στατιστική κοινοτοπία. Το μέλλον μιας χώρας και οι καθημερινές ζωές των πολιτών της εξαρτώνται από το πώς χρησιμοποιείται κάθε ευρώ σήμερα. Αν ένα ευρώ ξοδεύεται αμέσως, δεν έχει καμία χρησιμότητα για το μέλλον. Μπορεί επίσης να αποταμιεύεται για μελλοντική κατανάλωση. Ή μπορεί να επενδύεται σε εταιρείες, την εκπαίδευση και υποδομές, ώστε να γίνει η βάση για την μελλοντική ευημερία, την τεχνική πρόοδο και επιπλέον θέσεις εργασίας. Το πρόβλημα στη Γερμανία είναι ότι το χρήμα χρησιμοποιείται κυρίως για τους δύο πρώτους σκοπούς. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας το επενδυτικό έλλειμμα μεταξύ 1999 και 2012 υπολογίζεται σε περίπου 3% του ΑΕΠ, το μεγαλύτερο «επενδυτικό κενό» απ’ οποιαδήποτε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα. Μόνο για να διατηρήσουν το επίπεδο και να πετύχουν μια λογική μεγέθυνση η κυβέρνηση κι ο ιδιωτικός τομέας θα έπρεπε να δαπανούν 103 δις. ευρώ επιπλέον κάθε χρόνο απ’ ότι δαπανούν σήμερα».
Κατάρρευση υποδομών
Να σημειωθεί ότι ο κατεπείγων χαρακτήρας των εργασιών συντήρησης στις υποδομές και κυρίως στους αυτοκινητοδρόμους της Γερμανίας, επιβάλλεται λόγω του ότι κατασκευάστηκαν πολλές δεκαετίες πριν. Μια εποχή που το μέγιστο επιτρεπόμενο βάρος ενός φορτηγού ήταν 24 τόνοι, σήμερα όμως έχει φτάσει τους 44! Αποτέλεσμα της απαρχαίωσης των υποδομών της Γερμανίας όπως αναφέρει το γερμανικό περιοδικό είναι πως «το 2008, η Γερμανία βρισκόταν στην τρίτη θέση μιας λίστας – που φτιάχνεται κάθε χρόνο από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός – χωρών με τις καλύτερες υποδομές. Τώρα όμως η Γερμανία έχει πέσει στην έβδομη. Για δεκαετίες, ο κόσμος ζήλευε την Γερμανία για το δίκτυο των δρόμων και των σιδηροδρόμων της. Σήμερα αυτό το κεφάλαιο καταρρέει»!
Επομένως μόνο διθύραμβοι δεν χρειάζονται για τον ισοσκελισμένο προϋπολογισμό της Γερμανίας, καθώς το τίμημα είναι η μετακύλιση στις πλάτες των πολιτών της των εξόδων συντήρησης των σχολείων και η κατάρρευση των δημόσιων υποδομών της. Ωστόσο, το κόστος που θα κληθούν να πληρώσουν οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης και δη της ευρωζώνης, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, όσο θα συμπιέζουν τις δημόσιες δαπάνες και θα αυξάνουν την φορολογία για να φτάσουν στην ισοσκέλιση του προϋπολογισμού θα είναι πολύ πιο βαρύ. Κι αυτό γιατί στα ελληνικά σχολεία ανέκαθεν οι γονείς πλήρωναν από την τσέπη του τα απορρυπαντικά, τα σπασμένα τζάμια κι εργασίες συντήρησης ή καλλωπισμού. Οι δε υποδομές, που ουδέποτε ήταν συγκρίσιμες με της Γερμανίας, τώρα καταδικάζονται στην παρακμή σε βάρος όχι μόνο των καθημερινών αναγκών των πολιτών (πχ μετακίνηση), αλλά και των επιχειρήσεων που θα βλέπουν να πληρώνουν πχ ένα δυσανάλογα υψηλό κόστος μεταφορών, το οποίο με την σειρά του θα μετακυλίεται στην τελική τιμή. Επίσης, σχεδόν καμία άλλη χώρα της Ευρώπης και σίγουρα καμία περιφερειακή δεν έχει τα πλεονεκτήματα που έχει η Γερμανία από το πλεονασματικό της ισοζύγιο. Εν κατακλείδι οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, που στο εξής θα αποτελούν κανόνα για όλη την ΕΕ, ισοδυναμούν με ωρολογιακή βόμβα όχι μόνο για την ευημερία των πολιτών και την κοινωνική συνοχή, αλλά και για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς το μικρότερο κράτος σημαίνει απόσυρση του δημοσίου ακόμη κι από εκείνες τις συχνά πολυδάπανες δραστηριότητες που επέτρεπαν την ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας.
Κι όλα τα παραπάνω ισχύουν αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι τα στοιχεία που παρουσίασε ο Σόιμπλε είναι αληθινά. Γιατί η Γερμανία έχει ήδη επικριθεί ότι βάσισε την μαγική εικόνα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού σε εξωραϊσμένες παραδοχές. Για παράδειγμα στην εκτίμηση ότι φέτος θα αυξηθεί η οικονομία κατά 1,8%, όταν το πέρασμα στην ύφεση το δεύτερο τρίμηνο κάνει αδύνατη κάθε τέτοια προοπτική. Ή, στην υποτίμηση των αρνητικών συνεπειών από το εμπάργκο κατά της Ρωσίας… Η δημιουργική λογιστική, κοινώς, ταιριάζει στην λιτότητα…
