Ζάνα Λοκοτκόβα
Οι Δυτικές κυρώσεις και η απαράδεκτη κατάσταση στους επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου στη Ρωσία, οδήγησαν στη χρεωκοπία μεγάλους, ρωσικούς tour operators. Ο κύκλος της κρίσης δεν έκλεισε. Κάτι που, φυσικά, πρέπει να προκαλεί ανησυχία και στην Ελλάδα.
Οι Δυτικές κυρώσεις και η απαράδεκτη κατάσταση στους επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου στη Ρωσία, οδήγησαν στη χρεωκοπία μεγάλους, ρωσικούς tour operators. Ο κύκλος της κρίσης δεν έκλεισε. Κάτι που, φυσικά, πρέπει να προκαλεί ανησυχία και στην Ελλάδα.
 |
| Πηγή: Alexei Danichev / RIA Novosti |
Η ρωσική «τουριστική βιομηχανία» χτυπήθηκε από μια κρίση - αστραπή. Σε τρεις εβδομάδες, χρεωκόπησαν οκτώ tour operators, με αποτέλεσμα να υποστούν πρωτοφανή ταλαιπωρία περίπου 100 χιλιάδες ρώσοι τουρίστες. Μερικοί απ’ αυτούς, δεν μπορούν ακόμη να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Οι κύριες αιτίες της κρίσης αποδίδονται σε οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες, καθώς και στις επιπτώσεις των κυρώσεων που επέβαλαν στη Ρωσία οι ΗΠΑ και η ΕΕ.
Σύμφωνα με τον Ομοσπονδιακό Οργανισμό Τουρισμού της Ρωσίας «Rostourism» (ρωσικός ΕΟΤ), σήμερα, εξαιτίας του «λουκέτου» ορισμένων τουριστικών πρακτορείων, βρίσκονται μετέωροι στο εξωτερικό περίπου έξι χιλιάδες τουρίστες (στην αρχή της κρίσης, ήταν 25.000). Η κατάρρευση της τουριστικής αγοράς είναι συγκρίσιμη σε μέγεθος με την αντίστοιχη κρίση που «χτύπησε» τον κλάδο το 2009 (ένα χρόνο μετά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε και τη Ρωσία), που ήταν μια από τις πιο αποτυχημένες σεζόν στην ιστορία της ρωσικής τουριστικής βιομηχανίας.
«Λαβύρινθος» στα ελληνικά νησιά
Φέτος, το κύμα των πτωχεύσεων άρχισε στο μέσον Ιουλίου, όταν ανακοινώθηκε η αναστολή λειτουργίας ενός από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους tour operators στη Ρωσία, της εταιρείας «Neva». Το τουριστικό πρακτορείο, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του, εξυπηρετούσε περισσότερους από 720 χιλιάδες τουρίστες ετησίως με δικές του πτήσεις charter, στους περισσότερους από τους πιο δημοφιλείς παγκόσμιους τουριστικούς προορισμούς. Κατά την κήρυξη της πτώχευσής της, η εταιρεία είχε στείλει σε διακοπές στο εξωτερικό, 7.000 άτομα. Η κρίση κορυφώθηκε όταν κατέρρευσε η εταιρεία «Labirint», που επηρέασε άμεσα περίπου 60.000 τουρίστες, αρκετοί από τους οποίους βρίσκονταν σε διακοπές στα ελληνικά νησιά.
Η Ιρίνα Τιούρινα, εκπρόσωπος Τύπου του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων της Ρωσίας (Russian Union of Travel Industry - PCT) είχε επανειλημμένα προεδιοποιήσει ότι η τρέχουσα τουριστική σεζόν θα αποδειχθεί ακόμη πιο δύσκολη απ’ ό,τι η τουριστική περίοδος του 2009. Κατά την ίδια, ο κύριος λόγος για το νέο κύμα πτωχεύσεων στη τουριστική αγορά, είναι πρωτίστως η ασταθής πολιτική συγκυρία. Επίσης, την κατάσταση επιδείνωσαν η απότομη αύξηση του κόστους για την αγορά συναλλάγματος και οι Δυτικές κυρώσεις, τις οποίες πολλοί Ρώσοι πήραν τόσο σοβαρά υπόψη που φοβήθηκαν ότι η Ευρώπη θα περιορίσει την έκδοση θεωρήσεων εισόδου. Κάτι τέτοιο, βέβαια, επουδενί έγινε.
Τα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης δεν άργησαν να φανούν και οι αφίξεις ρώσων τουριστών στα περισσότερα ευρωπαϊκά και ασιατικά θέρετρα άρχισαν να μειώνονται. Σύμφωνα με την εκπρόσωπο της «Rostourism», Ιρίνα Στσεγκόλκοβα, η ζήτηση για ταξίδια σε τουριστικά θέρετρα στο εξωτερικό μειώθηκε κατά 20%-25%. Αυτή η τάση επηρέασε ιδιαίτερα τους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Επιπλέον, οι Ρώσοι άρχισαν να φοβούνται ότι θα ξεμείνουν στο εξωτερικό από χρήματα, είτε λόγω του κινδύνου πτώχευσης του τουριστικού τους γραφείου, είτε επειδή οι Δυτικές κυρώσεις θα πλήξουν την Τράπεζα τους, κατά συνέπεια και τη δυνατότητα χρήσης της πιστωτικής τους κάρτας. Ως γνωστόν, οι αμερικανικές κυρώσεις δημιούργησαν πολλά προβλήματα στις Visa και Master που είχαν εκδώσει οι ρωσικές Τράπεζες.
Τα πραγματικά μεγάλα προβλήματα
Το κύριο όμως πρόβλημα στον κλάδο, είναι οικονομικό. Στη ρωσική τουριστική βιομηχανία το περιθώριο κέρδους είναι χαμηλό, κατά μέσο όρο 3,5%. «Ο τουρισμός είναι μια επιχειρηματική δραστηριότητα που προϋποθέτει λόγω της φύσης του κλάδου, μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και ορθολογιστική διαχείριση των κινδύνων», λέει ο γενικός διευθυντής της εταιρείας «Multitour» Αλεξέι Βισοκάνοφ.
Στην πραγματικότητα, πολλά τουριστικά γραφεία προαγοράζουν μπλοκ θέσεων σε πτήσεις τσάρτερ και κλείνουν μεγάλο αριθμό δωματίων στα ξενοδοχεία, υπερεκτιμώντας τον όγκο της τουριστικής κίνησης. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο στην αγορά εμφανίζονται «σούπερ προσφορές» ταξιδιωτικών πακέτων της τελευταίας στιγμής, που όμως είναι οικονομικά ασύμφορες για τα τουριστικά γραφεία. Εάν το ποσοστό των «καυτών» προσφορών αποτελεί το 15%-20% του όγκου των προτάσεων των τουριστικών επιχειρήσεων, τότε τα γραφεία αυτά μπορεί να κρατηθούν στη ζωή. Αλλά τώρα, οι «καυτές» προσφορές καλύπτουν ήδη περί το 50% του καταλόγου των ταξιδιωτικών προτάσεων των τουριστικών πρακτορείων, που είναι οριακός δείκτης για τη βιωσιμότητά τους.
Επιπλέον, ειδικά αυτό το χρόνο, οι ρώσοι τουρίστες άρχισαν ολοένα περισσότερο να εγκαταλείπουν την πρακτική της έγκαιρης κράτησης, προτιμώντας να αγοράζουν τα εκδρομικά πακέτα διακοπών, μόλις λίγες ημέρες πριν από την πτήση. Πολύ περισσότερο, κλείνουν μόνοι τους ξενοδοχεία, θεωρούν τα διαβατήρια τους όπου χρειάζεται βίζα και αγοράζουν τα εισιτήριά τους διαδικτυακά. Οι «ανεξάρτητοι» τουρίστες, εκτιμάται ότι αποτελούν περίπου το ένα τρίτο όσων μεταβαίνουν στο εξωτερικό για διακοπές. Πάντως, δεν είναι όλοι οι επαγγελματίες της αγοράς που θεωρούν κάτι τέτοιο ως απειλή. «Αυτοί οι τουρίστες, είναι μια σταγόνα στον ωκεανό», λένε. «Επίσης, στους καλούς παραλιακούς προορισμούς, στους τουρίστες έρχεται πιο οικονομικά να αγοράσουν το προσφερόμενο «πακέτο διακοπών», από το να οργανώσουν μόνοι τους το ταξίδι τους», λέει ο Αλεξέι Βισοκάνοφ. Κατά μέσο όρο, το τουριστικό πακέτο με προορισμό σε παραθαλάσσιο θέρετρο, θα κοστίσει κατά 30% λιγότερο. Κυρίως, λόγω των φθηνότερων αεροπορικών εισιτηρίων στις πτήσεις charter.
Υποπτα «κανόνια»
Ωστόσο, υπάρχει μια ακόμη εκδοχή για τα «κανόνια» που βάρεσαν οι tour operators: Ότι οι πτωχεύσεις ήταν σκόπιμα «κατασκευασμένες» και ότι ένας αριθμός από τους επιχειρηματίες που πτώχευσαν, πολύ απλά, ήθελε να βγει έξω από μια μη κερδοφόρα επιχειρηματική δραστηριότητα. Η Ανακριτική Επιτροπή της Ρωσίας, έχει ξεκινήσει τη διερεύνηση πέντε ποινικών υποθέσεων που αφορούν στη δραστηριότητα τουριστικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των πρακτορείων «Neva» και «Labirint». Ήδη, διενεργούνται οι σχετικοί έλεγχοι σε αυτές τις επιχειρήσεις.
Όπως και να’ χει, μετά από το μπαράζ των πτωχεύσεων, νομοτελειακά έχει τεθεί επί τάπητος η ανάγκη μεταρρυθμίσεων στον τουριστικό κλάδο. Για να προχωρήσουν γρήγορα, έχει ήδη δημιουργηθεί η αρμόδια κυβερνητική ομάδα εργασίας. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τουρισμού προτείνει να μειωθεί ο αριθμός των παικτών στην αγορά. Γνωρίζουμε, ακόμα, ότι θα εξεταστούν προτάσεις που αφορούν στην αύξηση του αναγκαίου μετοχικού κεφαλαίου για την είσοδο νέων επιχειρήσεων στον κλάδο. Επιπλέον, η πρόταση που προβλέπει αύξηση στους πόρους (μέσω των αυξημένων εισφορών) του οργανισμού «Turpomosch» (Σύνδεσμος των Tour Operators της Ρωσίας, που παρέχει επείγουσα βοήθεια στους εξερχόμενους τουρίστες), καθώς και η εισαγωγή διαφόρων τύπων αδειών για τις επιχειρήσεις. Αντίθετα, έως τώρα αρκούσε μόνο μία άδεια για την άσκηση τουριστικών δραστηριοτήτων.
