ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ
Συχνά τα περιβαλλοντικά εγκλήματα έχουν τόσους πολλούς ενόχους που στην πράξη δεν έχουν κανέναν. Έτσι, η ευθύνη διαχέεται και το αίτημα λογοδοσίας των ενόχων παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που ο ένοχος είναι γνωστός, έχει …όνομα και επίθετο, όπως ακριβώς συμβαίνει με την περίπτωση της Chevron-Texaco, που ευθύνεται για μια από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές καταστροφές στον κόσμο: Την μόλυνση 2 εκατ. εκταρίων της ζούγκλας του Αμαζόνιου στον Ισημερινό με 71 εκατ. λίτρα τοξικών πετρελαϊκών αποβλήτων και 64 εκατ. λίτρα αργού πετρελαίου! Πρόκειται για μια από τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις ασυδοσίας των βορειοαμερικάνικων πολυεθνικών εταιρειών και καταλήστευσης των φυσικών πόρων του πλανήτη.
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟΝ ΙΣΗΜΕΡΙΝΟ, ΖΟΥΓΚΛΑ ΤΟΥ ΑΜΑΖΟΝΙΟΥ: ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ
Το έγκλημα της Chevron-Texacoεμφανίζεται ακόμη πιο προκλητικό αν λάβουμε υπ’ όψη μας τις τεράστιες προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση του Ισημερινού, στο πλαίσιο της Επανάστασης των Πολιτών που ξεκίνησε το 2006 υπό τον πρόεδρο Ραφαέλ Κορέα, να προστατεύσει και να αναδείξει τον μοναδικό φυσικό πλούτο που διαθέτει η χώρα.
Μαύρη κηλίδα σε ένα πράσινο εργαστήρι
Ο Ισημερινός αποτελεί ίσως το σημαντικότερο στον κόσμο εκθετήριο βιοποικιλότητας. Στο ανατολικό τμήμα της χώρας, που
βρίσκεται ο Αμαζόνιος και συνορεύει με την Κολομβία και το Περού, έχουν μέχρι στιγμής καταγραφεί 1.600 είδη πουλιών (αριθμός διπλάσιος των όσων έχουν εν
τοπιστεί σε Ευρώπη και Βόεια Αμερική μαζί), 25.000 είδη δένδρων (σε ολόκληρες τις ΗΠΑ μόνο 17.000), 300 θηλαστικά, 460 διαφορετικά αμφίβια, 4.500 είδη πεταλούδας, κλπ. Για να συνεχίζουν να υπάρχουν όλα αυτά η κυβέρνηση του Ισημερινού καταβάλει ένα τεράστιο κόστος, που ως ανταμοιβή έχει όχι μόνο την διατήρηση της περιβαλλοντικής ισορροπίας αλλά και τις ομαλές σχέσεις με τις κοινότητες των ιθαγενών που ζουν σε αυτά τα εύθραυστα οικοσυστήματα. Είναι πραγματικά δύσκολο να φανταστεί κανείς αν δεν δει από κοντά την προσοχή της κυβέρνησης και τους πόρους που διαθέτει ώστε να προστατευθεί και να αναδειχθεί το φυσικό περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν η απροθυμία τηςChevron-Texaco να αναλάβει το κόστος των καταστροφικών επιλογών της συνιστά ακραίο δείγμα επιχειρηματικής επιθετικότητας, νεκρανάσταση εν έτει 2014 των επιχειρηματικών ηθών που ανθούσαν την εποχή της αποικιοκρατίας.
βρίσκεται ο Αμαζόνιος και συνορεύει με την Κολομβία και το Περού, έχουν μέχρι στιγμής καταγραφεί 1.600 είδη πουλιών (αριθμός διπλάσιος των όσων έχουν εν
τοπιστεί σε Ευρώπη και Βόεια Αμερική μαζί), 25.000 είδη δένδρων (σε ολόκληρες τις ΗΠΑ μόνο 17.000), 300 θηλαστικά, 460 διαφορετικά αμφίβια, 4.500 είδη πεταλούδας, κλπ. Για να συνεχίζουν να υπάρχουν όλα αυτά η κυβέρνηση του Ισημερινού καταβάλει ένα τεράστιο κόστος, που ως ανταμοιβή έχει όχι μόνο την διατήρηση της περιβαλλοντικής ισορροπίας αλλά και τις ομαλές σχέσεις με τις κοινότητες των ιθαγενών που ζουν σε αυτά τα εύθραυστα οικοσυστήματα. Είναι πραγματικά δύσκολο να φανταστεί κανείς αν δεν δει από κοντά την προσοχή της κυβέρνησης και τους πόρους που διαθέτει ώστε να προστατευθεί και να αναδειχθεί το φυσικό περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν η απροθυμία τηςChevron-Texaco να αναλάβει το κόστος των καταστροφικών επιλογών της συνιστά ακραίο δείγμα επιχειρηματικής επιθετικότητας, νεκρανάσταση εν έτει 2014 των επιχειρηματικών ηθών που ανθούσαν την εποχή της αποικιοκρατίας.
Το έγκλημα της Chevron-Texacoείναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού. Σε μιάμιση ώρα απόσταση από την πόλη Λάγκο Άγκριο του Ισημερινού (οκτώ ώρες από το Κίτο) βρίσκονται οι πισίνες άντλησης Πότζο Αγκουάρικο 4, τις οποίες επισκεφθήκαμε. Τα πειστήρια του εγκλήματος είναι ακόμη εκεί: μαζούτ που αναβλύζει από τη γη, παρότι έχουν περάσει 22 χρόνια από το 1992 που η αμερικάνικη πολυεθνική εγκατέλειψε τον Ισημερινό. Στη συνέχεια αυτό το παχύρευστο κολλώδες μαζούτ μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα. Στο επικλινές έδαφος της περιοχής, όπου απαιτείται τεράστια προσπάθεια να μείνει κάποιος όρθιος, λίγα μέτρα πιο κάτω από την πισίνα με το μαζούτ εμφανίζονται πηγές που αναβλύζουν νερό η διαδρομή των οποίων διέρχεται πρώτα από την πισίνα! Έτσι, η μόλυνση μεταδίδεται και εξαπλώνεται. Μέχρι στιγμής οι πισίνες που έχουν εντοπιστεί ξεπερνούν τις 1.000 κι όλοι ομολογούν πως είναι πολύ περισσότερες. Συχνά για παράδειγμα εντοπίζονται νέες με 
αφορμή την οικοδόμηση ενός σπιτιού, όταν σκάβοντας οι εργάτες πέφτουν σε μια ακόμη πισίνα τηςChevron σκεπασμένη πρόχειρα. Τεχνικοί της AmazoniaVive, θυγατρικής τη κρατικής πετρελαϊκής εταιρείαςPetroamazonas που έχουν την ευθύνη της διαχείρισης της καταστροφής τηςChevron, μας είπαν πως χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση θα απαιτηθούν πάνω από 100 χρόνια ώστε η φύση να απορροφήσει και να επιδιορθώσει την καταστροφή που έχει συντελεστεί. Μέχρι τότε ωστόσο η συνεχής βροχή θα επεκτείνει την μόλυνση.
αφορμή την οικοδόμηση ενός σπιτιού, όταν σκάβοντας οι εργάτες πέφτουν σε μια ακόμη πισίνα τηςChevron σκεπασμένη πρόχειρα. Τεχνικοί της AmazoniaVive, θυγατρικής τη κρατικής πετρελαϊκής εταιρείαςPetroamazonas που έχουν την ευθύνη της διαχείρισης της καταστροφής τηςChevron, μας είπαν πως χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση θα απαιτηθούν πάνω από 100 χρόνια ώστε η φύση να απορροφήσει και να επιδιορθώσει την καταστροφή που έχει συντελεστεί. Μέχρι τότε ωστόσο η συνεχής βροχή θα επεκτείνει την μόλυνση.
Για λόγους κόστους
Η Chevron-Texaco ακόμη και την εποχή που εκμεταλλευόταν το υπέδαφος του Ισημερινού διέθετε εναλλακτικές λύσεις για να μη φτάσουμε σήμερα η ζούγκλα του Ισημερινού να είναι κατάστικτη από αυτές τις μαύρες χαίνουσες πληγές. Στο άρθρο 46 της συμφωνίας που είχε υπογράψει με την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία του Ισημερινού δεσμευόταν να χρησιμοποιήσει ασφαλείς τεχνολογίες για τα τοξικά της απόβλητα, τις οποίες ήδη χρησιμοποιούσε στις ΗΠΑ. Στον Ισημερινό ωστόσο επέλεξε, για λόγους κόστους, να μην τις αξιοποιήσει ποτέ κι επίσης να μην στεγανοποιήσει καν τις πισίνες τοποθετώντας απορροφητικές μεμβράνες ή ρίχνοντας μπετόν. Η αμερικανική εταιρεία μάλιστα διασκέδαζε τις ανησυχίες των κατοίκων όσο καιρό δρούσε στον Ισημερινό (1964-1992) λέγοντάς τους ότι η επιμόλυνση του νερού με το πετρέλαιο το έκανε πιο πλούσιο σε βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία! Ήταν δηλαδή για το καλό τους!!!
Από το 1993, ένα χρόνο μετά αφότου η αμερικανική πολυεθνική εγκατέλειψε τον Ισημερινό, οι κάτοικοι αυτο-οργανώθηκαν, δημιουργώντας το Μέτωπο για την Υπεράσπιση του Αμαζονίου και μήνυσαν την εταιρεία. Τότε συγκεκριμένα την Texaco, καθώς το 2001 εξαγοράσθηκε από τηνChevron, η οποία φυσικά ανέλαβε κι όλες της τις υποχρεώσεις. Η εταιρεία δεν ήθελε την εκδίκαση των μηνύσεων στις ΗΠΑ (υπό τον φόβο, πιθανά, της αυστηρότερης αμερικανικής νομοθεσίας) και επί 10 ολόκληρα χρόνια επέμενε για την διεξαγωγή της δίκης στον Ισημερινό. Η αμερικάνικη δικαιοσύνη δέχτηκε τελικά το 2002 ότι αρμόδια δικαστήρια είναι αυτά του Ισημερινού, ενώ ηChevronTexaco συμφώνησε να σεβαστεί τις αποφάσεις της δικαιοσύνης του Ισημερινού. Το 2011 δικαστήριο του Ισημερινού καταδίκασε την Chevron να πληρώσει 9,6 δισ. δολ. ως αποζημίωση και επίσης τις δύο επόμενες εβδομάδες να ζητήσει δημόσια συγγνώμη. Με βάση την απόφαση, τυχόν άρνηση της εταιρείας να συμμορφωθεί επέσειε τον διπλασιασμό του προστίμου. Όπως κι έγινε, καθώς η Chevron μετά την απόφαση έγινε …καπνός, κι αρνήθηκε να συμμορφωθεί με την απόφαση του δικαστηρίου, αθετώντας όσα είχε αρχικά δηλώσει.
Εκδίκηση κατά του Ισημερινού
Η ChevronTexaco, ωστόσο δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Περνώντας στην αντεπίθεση και θέλοντας να εκδικηθεί την 
κυβέρνηση του Ισημερινού επιδόθηκε σε έναν αγώνα δυσφήμισης του κράτους. Με βάση δηλώσεις ανθρώπων που ασχολούνται συστηματικά με το θέμα, η Chevron(που να θυμίσουμε ότι είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία κι η έβδομη στον κόσμο) απασχολεί οκτώ εταιρείες λόμπι με αποκλειστικό έργο την άσκηση πιέσεων στα μέλη του Κογκρέσου ώστε να πληγούν τα εμπορικά συμφέροντα του Ισημερινού. Για παράδειγμα πιέζουν ώστε να αυξηθούν οι φόροι που πληρώνουν οι εξαγωγείς του Ισημερινού. Επίσης ένα καλά οργανωμένο δίκτυο ιστοσελίδων και μέσων κοινωνικής δικτύωσης δυσφημούν συστηματικά το κράτος δικαίου του Ισημερινού, εμφανίζοντας την δικαιοσύνη και τους επίσημους θεσμούς του κράτους ως ανυπόληπτους.
κυβέρνηση του Ισημερινού επιδόθηκε σε έναν αγώνα δυσφήμισης του κράτους. Με βάση δηλώσεις ανθρώπων που ασχολούνται συστηματικά με το θέμα, η Chevron(που να θυμίσουμε ότι είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία κι η έβδομη στον κόσμο) απασχολεί οκτώ εταιρείες λόμπι με αποκλειστικό έργο την άσκηση πιέσεων στα μέλη του Κογκρέσου ώστε να πληγούν τα εμπορικά συμφέροντα του Ισημερινού. Για παράδειγμα πιέζουν ώστε να αυξηθούν οι φόροι που πληρώνουν οι εξαγωγείς του Ισημερινού. Επίσης ένα καλά οργανωμένο δίκτυο ιστοσελίδων και μέσων κοινωνικής δικτύωσης δυσφημούν συστηματικά το κράτος δικαίου του Ισημερινού, εμφανίζοντας την δικαιοσύνη και τους επίσημους θεσμούς του κράτους ως ανυπόληπτους.
Το θράσος της Chevron-Texacoγίνεται καλύτερα αντιληπτό αν αντιπαραβάλουμε την καταστροφή που προκάλεσε στον Ισημερινό με την πολυσυζητημένη καταστροφή που προκάλεσε η βρετανική πολυεθνική ΒΡ στον κόλπο του Μεξικού τον Σεπτέμβριο του 2010. Η διαρροή της ΒΡ αφορούσε 780.000 κυβικά μέτρα αργού πετρελαίου, ενώ της Chevron-Texaco 68.140.000 κυβικά μέτρα. Η καταστροφή στον Ισημερινό επομένως ήταν 87 φορές μεγαλύτερη! Ήδη η ΒΡ έχει συμφωνήσει να πληρώσει 37 δισ. δολ. σε πρόστιμα, κυρώσεις, αποζημιώσεις και κάθε λογής διευθετήσεις, ενώ εκκρεμούν 2.200 επιπλέον μηνύσεις από πολίτες κι επιχειρηματίες που θίχτηκαν όπως και η απόφαση για την επιβολή ενός προστίμου ύψους 16 δισ. δολ. Η Chevron αντίθετα αρνείται, κατά παράβαση του νόμου να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του δικαστηρίου κι εμφανίζεται ως θύμα του Μετώπου πολιτών για την Υπεράσπιση του Αμαζονίου, τους οποίους κατηγορεί ότι επιδιώκουν με δόλια μέσα να κερδοσκοπήσουν σε βάρος της.
Δυστυχώς όμως για την Chevron τα αποτελέσματα που άφησαν πίσω τους οι αποικιοκρατικές πρακτικές καταλήστευσης του Ισημερινού αποδεικνύονται πολύ πιο πειστικά από τις επικοινωνιακές πρακτικές που χρησιμοποιεί στο πλαίσιο των δημοσίων σχέσεων. Είναι το μαζούτ που κολλάει στα παπούτσια, τα ρούχα και τα χέρια όποιου είχε την τύχη να δει από κοντά αυτό το χωρίς όμοιο περιβαλλοντικό έγκλημα.
