Η ανατομία της ουκρανικής «έκρηξης»
Αποκλειστικά στο HIT & Run: Ένα συγκλονιστικό οδοιπορικό στην Ουκρανία, στην οποία τίποτα δεν έχει τελειώσει και τώρα αρχίζουν όλα
του Αργύρη Μέζαπου
Στην Ουκρανία τίποτε δεν έχει τελειώσει. Τώρα μόλις αρχίζουν όλα.
Τον Δεκέμβριο του 1996, πέντε χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ο Ντιμίτρι Γιούρικοφ, ένας σύμβουλος του τότε προέδρου της Ρωσίας, Γιέλτσιν, ο οποίος κάθε άλλο παρά φημιζόταν για την «αντιδυτική» πολιτική του, έγραφε: «Στο ορατό μέλλον, τα γεγονότα στην Ανατολική Ουκρανία μπορεί να φέρουν τη Ρωσία αντιμέτωπη με ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα. Μαζικές διαδηλώσεις δυσαρέσκειας θα συνοδευτούν από εκκλήσεις προς τη Μόσχα ή ακόμη και απαιτήσεις για να καταλάβει την περιοχή. Αρκετοί στη Μόσχα θα είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τέτοια σχέδια».
Σήμερα, 24 χρόνια μετά, αυτό ακριβώς συμβαίνει.
Ρωσικά στρατεύματα χωρίς διακριτικά εθνόσημα στα «σύνορα» Κριμαίας-Ουκρανίας.
Μόλις την Πέμπτη, στη μεγάλη βιομηχανική πόλη της Ανατολικής Ουκρανίας, Ντονέτσκ, συγκρούστηκαν «φιλορώσοι» και «αντιρώσοι», με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός εκ των δεύτερων, του Ντμίτρι Τσερνιάβσκι, ο οποίος ήταν μέλος του ουκρανικού ακροδεξιού-νεοφασιστικού κόμματος, «Σβόμποντα». Λίγο μετά, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, εξέδωσε ανακοίνωση, όπου ανάμεσα στα άλλα αναφέρει ότι η Ρωσία «διατηρεί το δικαίωμα να σπεύσει, προκειμένου να υπερασπιστεί τους συμπατριώτες μας στην Ουκρανία». Κάτι τέτοιο ήχησε ως σαφής προειδοποίηση για επέμβαση στην Α.Ουκρανία. Αργότερα, μετά το πέρας των συνομιλιών ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Ρωσίας, Κέρρυ και Λαβρώφ, οι οποίες κατέληξαν σε αδιέξοδο, ο ρώσος ΥΠΕΞ, δήλωσε ότι η Ρωσία «δεν σχεδιάζει στρατιωτική επέμβαση στην Α.Ουκρανία». Οποιος όμως, ξέρει να διαβάζει τις δηλώσεις των πολιτικών, και αυτές συχνά πρέπει να διαβάζονται ανάποδα, καταλαβαίνει ότι τίποτε δεν αποκλείεται, εφόσον κλιμακωθεί η κρίση στην Ουκρανία.
Το ερώτημα εάν η Ανατολική Ουκρανία ακολουθήσει το δρόμο της Κριμαίας, που αυτή την Κυριακή κάνει δημοψήφισμα για την ένωσή της με τη Ρωσία, θα απαντηθεί στο αμέσως επόμενο διάστημα. Προφανώς, πάντως, η Α.Ουκρανία έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από τη μικρή και «ενοχλητική» για το Κίεβο χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας, την Κριμαία. Μια περιοχή με στρατηγική σημασία μεν, αλλά με μικρό πληθυσμό (δύο εκατομμύρια), στη συντριπτική του πλειοψηφία ρωσικό (80%), που, ακόμα κι’ αν ενωθεί με τη Ρωσία, ίσως το Κίεβο να κάνει τα «στραβά μάτια». Εξάλλου, σήμερα, και για πολύ καιρό ακόμα, στο Κίεβο υπάρχει απόλυτο πολιτικό, κρατικό και στρατιωτικό κενό, και οι δυνατότητες αντίδρασής του στις οποιεσδήποτε κινήσεις της Μόσχας, είναι μηδαμινές. Κάτι που φάνηκε στην περίπτωση της Κριμαίας.
Οι οικονομικές ανισότητες στην Ουκρανία είναι τεράστιες.
Η Κριμαία «τελείωσε»
Η Κριμαία πλέον, έχει αποκοπεί πλήρως από την Ουκρανία. Στρατιωτικά, πολιτικά, και σε κρατικό επίπεδο. Ρωσικά τακτικά στρατεύματα χωρίς διακριτικά εθνόσημα, Τσετσένοι και Κοζάκοι «εθελοντές» από τη Ρωσία, ντόπιοι -νυν και σε αποστρατεία- στρατιωτικοί, και αστυνομικές δυνάμεις, έχουν «οχυρώσει» την χερσόνησο, και έχουν αποκλείσει όλες τις οδικές προσβάσεις από την Ουκρανία προς την Κριμαία. Την ίδια στιγμή τόσο οι ρωσικές ναυτικές δυνάμεις που έχουν τον ναύσταθμό τους στην Σεβαστούπολη, όσο και αυτοκινούμενες αντιαεροπορικές δυνάμεις, έχουν «θωρακίσει» τον εναέριο χώρο της περιοχής. Τέλος, τα περισσότερα στρατόπεδα με ουκρανούς στρατιώτες, είτε έχουν καταληφθεί, είτε είναι αποκλεισμένα και πρακτικά οι Ουκρανοί δεν μπορούν να αντιδράσουν. Στο μεταξύ, έχει αναδειχθεί νέα τοπική «κυβέρνηση», η οποία ελέγχει τον τοπικό κρατικό μηχανισμό, την αστυνομία, τη Δικαιοσύνη, τις οικονομικές και φορολογικές υπηρεσίες, κ.ο.κ.
Ετσι, το δημοψήφισμα της Κυριακής αποτελεί μάλλον μια τυπική διαδικασία. Αρχικά, ως γνωστόν, το ερώτημα ήταν: «Είστε υπέρ της κρατικής οντότητας της αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας, στο πλαίσιο της Ουκρανίας;» Δηλαδή, υπέρ της επιστροφής στο καθεστώς του 1992, το οποίο το 1998 καταργήθηκε, και η Κριμαία μετετράπη απλώς σε ένα από τα πολλά τμήματα της Ουκρανίας, με άμεσο έλεγχο από το Κίεβο. Στη συνέχεια όμως, προσετέθη το εξής ερώτημα: «Είστε υπέρ της ένωσης με τη Ρωσία;» Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά ερωτήματα. Το δεύτερο, προφανώς προσετέθη με οδηγίες της Μόσχας, η οποία, βλέποντας ότι το αντιρωσικό πολιτικό σκηνικό στο Κίεβο, που στηρίζεται από ΗΠΑ και ΕΕ, δεν αλλάζει, θέλει να «σφραγίσει» τα τετελεσμένα τουλάχιστον στην Κριμαία. Η νέα «κυβέρνηση» της Κριμαίας υποστηρίζει ότι το ποσοστό υπέρ του δεύτερου ερωτήματος, θα κυμανθεί στο 70%. Να σημειωθεί πως η Κριμαία αποτελεί ιστορικό σύμβολο για τη Ρωσία, τόσο από την εποχή των ρωσοτουρκικών πολέμων, όσο και στον Β” Παγκόσμιο πόλεμο.
Οι τουρκόφωνοι Τάταροι της Κριμαίας
Το μόνο εμπόδιο που υπάρχει για την αποχώρηση της Κριμαίας από την Ουκρανία, ήταν η μειονότητα των τουρκόφωνων Τατάρων της Κριμαίας. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι είναι πάνω από 200 χιλιάδες, περίπου το 10%-12% του τοπικού πληθυσμού.
Τάταροι της Κριμαίας σε παλαιότερες συγκεντρώσεις τους.
Πρόκειται για συμπαγή και πολύ καλά οργανωμένη κοινότητα, που διαθέτει ακόμα και πολύ καλά εξοπλισμένο, και αποτελεσματικό τηλεοπτικό σταθμό, τον ATR, ο οποίος μάλιστα όλο αυτό το διάστημα παίζει ιδιαίτερα σημαντικό επικοινωνιακό ρόλο, κριτικάροντας έντονα τα σχέδια για την απόσχιση της περιοχής. Αν και όλους τους υπόλοιπους τηλεοπτικούς σταθμούς της περιοχής, η τοπική «κυβέρνηση» τους έθεσε υπό τον έλεγχο της, και παράλληλα έχει «μπλοκάρει» τα όποια ενοχλητικά ουκρανικά κανάλια να εκπέμπουν στην περιοχή, το ταταρικό κανάλι συνεχίζει τη λειτουργία του. Το κανάλι ανήκει σε έναν Τάταρο μεγαλοεπιχειρηματια, ο οποίος ως λέγεται δραστηριοποιείται στη Ρωσία, ενώ μικρό ποσοστό διαθέτει η Ομοσπονδία των Τατάρων της Κριμαίας, «Μέτζλις».
Χέρι – χέρι η ουνιτική (καθολική) Εκκλησία με τον ουκρανικό εθνικισμό, που έπαιξε μεγάλο ρόλοι στα γεγονότα της Μαϊντάν.
Η «Μέτζλις», και ο πρόεδρός της, Τσουμπάρωφ, έχουν ταχθεί ανοικτά υπέρ της παραμονής στην Ουκρανία, ενώ ο ίδιος συχνότατα αυτή την περίοδο, όπως άλλωστε έχει δηλώσει, επικοινωνεί με τον αμερικανό πρέσβη στο Κίεβο και με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Νταβούτογλου. Κάτι τέτοιο βέβαια, δεν προξενεί εντύπωση, δεδομένου ότι οι Τάταροι της Κριμαίας χρηματοδοτούνται αδρά από την Τουρκία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ενώ θεωρούνται ως το «μακρύ χέρι» της Αγκυρας στην Κριμαία. Πάντως, έως τώρα η μειονότητα, παρά τις μικρές σχετικά διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, εξακολουθεί να είναι ήσυχη, και, σύμφωνα με εκτιμήσεις κύκλων στη Μόσχα, θα συνεχίσει να είναι, αφού και τα δικαιώματά της θα διασφαλιστούν την «επόμενη ημέρα», και ικανοποιητικής χρηματοδότησης θα τύχει από τη Ρωσία (!). Σε αυτό έχουν παίξει μεγάλο ρόλο οι Τάταροι της Ρωσίας (Αυτόνομη Δημοκρατία του Ταταρστάν), και άλλοι μουσουλμανικοί παράγοντες από τη Ρωσία.
Σταυρουλάκια παντού, μαυροκόκκινες σημαίες του YΠΑ (εθνικιστικό κίνημα ανεξαρτησίας στο παρελθόν), και συνθήματα στη Μαϊντάν για white power, δείχνουν την έξαρση των ακροδεξιών τάσεων.
Οι ιδιαιτερότητες της Ανατολικής Ουκρανίας
Η Ανατολική και η Νότια Ουκρανία όμως, διαφέρουν από την Κριμαία σε πολλά σημεία.
1. Η απόσχισή τους σημαίνει διχοτόμηση της Ουκρανίας και ουσιαστικά διάλυση της χώρας.
2. Εκεί κτυπάει η οικονομική καρδιά ολόκληρης της χώρας, και η αποχώρησή τους σημαίνει πλήρη οικονομική κατάρρευση της Ουκρανίας, που ήδη είναι σε κατάσταση άτακτης χρεωκοπίας. Να σημειωθεί ότι πάρα πολύ μεγάλο τμήμα της παραγωγής της Α.Ουκρανίας, πωλείται στη Ρωσία.
3. Στις περιοχές αυτές έχουν τη «βάση» τους οι περισσότεροι από τους 7-8 Ουκρανούς «Ολιγάρχες». Οι Κροίσοι-μεγαλοεπιχειρηματίες δηλαδή, που από πολιτικά και οικονομικά στελέχη την σοβιετική περίοδο, ή συχνά ακόμα και «γκάγκστερ» στη μετασοβιετική εποχή, με ληστρικούς τρόπους, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, κατέκλεψαν τον δημόσιο πλούτο και έγιναν καθοριστικοί παράγοντες των εξελίξεων. Αυτοί σήμερα επηρεάζουν πολύ μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, και σίγουρα, στις σημερινές συνθήκες θα παίξουν καθοριστικό ρόλο. Κάποιοι από αυτούς ερωτοτροπούν με την Ευρωπαϊκή Ενωση, γιατί φοβούνται ότι θα τους «καταπιούν» οι κατά πολύ ισχυρότεροι Ρώσοι «Ολιγάρχες». Αλλοι όμως, είναι φιλορώσοι. Απαντες, αρχικά στήριξαν τον πρώην πρόεδρο της Ουκρανίας, τον ανατραπέντα Γιανουκόβιτς, αλλά εξαιτίας της απληστίας του ιδίου και της «φαμίλιας» του (μέσα σε δύο χρόνια κατέστησε τον ένα γιό του σε πάμπλουτο μεγαλοεπιχειρηματία), τον εγκατέλειψαν.
Τα οδοφράγματα στη Μαϊντάν με φόντο την κυριλάτη, γερμανική, Μερτσέντες. Η Δυτική Ουκρανία θέλει να ζεί με το όνειρο -ή ψευδαίσθηση- της «πλούσιας» Ευρώπης
Οσο νόμιμη είναι η σημερινή «κυβέρνηση» του Κιέβου, άλλο τόσο νόμιμη είναι και η «κυβέρνηση» της Κριμαίας. Φώτο από το ουκρανικό κοινοβούλιο (Βερχόβνα Ράντα).
4. Μπορεί ο πληθυσμός στην πλειοψηφία του να είναι ρωσόφωνος, αλλά υπάρχει και ισχυρή παρουσία ουκρανόφωνων (βλέπε χάρτες με την εθνική και γλωσσική σύνθεση της Ουκρανίας). Συνολικά, εκτιμάται ότι οι ρωσόφωνοι στην Ουκρανία αποτελούν το 60%-65% (ο πληθυσμός της χώρας ανέρχεται στα 50-52 εκατομμύρια), με κυριαρχία στις ανατολικές και νότιες περιοχές. Το εντυπωσιακό είναι ότι στην πρωτεύουσα, Κίεβο, ως επί το πλείστον ομιλούνται τα ρωσικά. Τα ουκρανικά και τα ρωσικά είναι σλαβικές γλώσσες. Η ουκρανική κινείται ανάμεσα στα πολωνικά και στα ρωσικά. Ωστόσο, άπαντες, είτε από την ανατολική είτε από τη δυτική πλευρά, γνωρίζουν πολύ καλά και τις δύο γλώσσες, και συνεννοούνται τέλεια μεταξύ τους, ανεξαρτήτως βέβαια, αν ιδιαιτέρως οι δυτικοί Ουκρανοί δεν θέλουν για «εθνικιστικούς» λόγους να μιλάνε τα ρωσικά.
Ολέθρια «λάθη»
Πάντως, οι πολιτικές συνθήκες για την διάσπαση της Ουκρανίας, είναι ιδανικές. Στο Κίεβο έχουν κυριαρχήσει τα κόμματα της ονομαζόμενης «φιλοευρωπαϊκής» ουκρανικής αντιπολίτευσης-νυν «κυβέρνησης». Αυτά έχουν σαφώς αντιρωσικό προσανατολισμό και διακατέχονται από εθνικισμό. Οι εθνικιστικές τους κορώνες μάλιστα, υψώνονται ολοένα περισσότερο, εξαιτίας της συμμαχίας τους με τις δυνάμεις της ακροδεξιάς και του νεοφασισμού.
Το μέτωπο των τελευταίων συνθέτουν το κόμμα «Σβόμποντα» (Ελευθερία) που έχει εκλεγμένους βουλευτές στο Κοινοβούλιο από τις προηγούμενες εκλογές, και η νεοναζιστική οργάνωση «Δεξιός Τομέας» (Πράβι Σέκτορ). Αυτή κερδίζει ολοένα περισσότερο έδαφος το τελευταίο διάστημα, χάρις στη δυναμική στάση της στις διαδηλώσεις στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, και αποσπά δυνάμεις από το «Σβόμποντα». Και οι δύο σχηματισμοί προέρχονται από την Δυτική Ουκρανία που φημίζεται για τον αντιρωσισμό της.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η νέα «κυβέρνηση» του Κιέβου, είναι μονομερής. Κι’ αυτό διότι έχουν αποκλειστεί από αυτήν οι εκπρόσωποι της Ανατολικής Ουκρανίας. Στην θέση τους, αντίθετα, τοποθετήθηκαν στελέχη των ακροδεξιών, «Σβόμποντα» και «Πράβι Σέκτορ». Ο Γιάρος, μάλιστα, ο αρχηγός του «Δεξιού Τομέα», μπήκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας της Ουκρανίας, που έχει αρμοδιότητα και στις μυστικές υπηρεσίες της χώρας. Κάτι δηλαδή, σαν να έβγαζαν τον Μιχαλολιάκο από τη φυλακή, και του έδιναν την αρμοδιότητα της ΕΥΠ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των νεκρών στην Μαϊντάν, ήταν από τη Δυτική Ουκρανία.
Υπό αυτές τις συνθήκες, πολιτική διχοτόμηση της χώρας ήδη υπάρχει. Να σημειωθεί ότι και με αφορμή την πλατεία Μαϊντάν, ανατολική και δυτική Ουκρανία διχάστηκαν. Και μόνο τα στατιστικά στοιχεία των εκατό νεκρών, δείχνουν ότι στην απόλυτη πλειοψηφία τους προέρχονταν από την Δυτική Ουκρανία. Αντίθετα, η Ανατολική είτε επέλεξε τον ρόλο του παρατηρητή που απείχε, είτε του πολέμιου σε αυτές τις διαδηλώσεις. Στους νεκρούς πρέπει να προστεθούν και έντεκα μέλη των ουκρανικών ΜΑΤ («Μπέρκουτ»), τα οποία για τους ανατολικούς είναι «ήρωες» και για τους δυτικούς «δολοφόνοι».
Αν δεν έχει υπάρχει ακόμα η εδαφική διχοτόμηση, είναι γιατί η ουκρανική κοινωνία -και από τις δύο πλευρές- δεν θέλει τη διάλυση της χώρας. Αλλωστε, μπορεί η Ουκρανία να είναι ένα νεαρό κράτος, αλλά οι ρωσόφωνοι και οι ουκρανόφωνοι συμβιούν αιώνες στην περιοχή, ενώ ειδικά επί ΕΣΣΔ, αναμίχθηκαν μεταξύ τους, μέσω μικτών γάμων, κ.ο.κ. Εάν όμως, συνεχιστεί αυτή η πολιτική ανισορροπία, είναι θέμα χρόνου η ρήξη. Κι” όμως, αυτή τη μονόπλευρη «κυβέρνηση» αβαντάρουν οι ΗΠΑ και η ΕΕ, προσπαθώντας έτσι να δημιουργήσουν τετελεσμένα εις βάρος της Ρωσίας. Και η τελευταία, επίσης αντιδρά με αντίστοιχο τρόπο (βλέπε: Το μεγάλο βάρος της Ουκρανίας στη «γεωπολιτική σκακιέρα»http://www.hitandrun.gr/megalo-varos-tis-oukranias-stin-geopolitiki-skakiera/).
Να απαγορευτεί το κομμουνιστικό κόμμα και το κόμμα των Περιφερειών (του Γιανουκόβιτς) γράφουν πλακάτ στο Κίεβο. Τα δύο κόμματα συνεργάζονταν.
Από τη μεριά της, η Μόσχα διαρρέει ότι δεν επιθυμεί την διάλυση της Ουκρανίας για λόγους μεγάλου οικονομικού και στρατιωτικού κόστους. Ακούγεται λογικό. Αραγε, από τη μεριά της η Δύση -που έχει κατηγορηθεί από τη Ρωσία για πακτωλό χρημάτων προς την ουκρανική αντιπολίτευση, ακόμα και προς τους νεοφασίστες- σκέφτεται το ίδιο ή θα συνεχίσει να «τραβάει το σκοινί»;
Τα φαντάσματα του παρελθόντος
Η αιματηρή κατάληξη της Μαϊντάν, με τις οποιεσδήποτε προβοκάτσιες εκατέρωθεν (εκ μέρους του πρώην προέδρου, Γιανουκόβιτς, και πιθανώς από την ουκρανική αντιπολίτευση), απελευθέρωσαν ακραίες εθνικιστικές δυνάμεις, οι οποίες έφεραν τα φαντάσματα του παρελθόντος στην καρδιά του Κιέβου. Ακρως ενδιαφέρον είναι ότι ο «Πράβι Σέκτορ» έχει μεγάλη «διείσδυση» στη νεολαία, ιδιαίτερα της εθνικιστικής Δυτικής Ουκρανίας, η οποία, αν και δεν δηλώνει οπαδός του εθνικοσοσιαλισμού, θεωρεί τα μέλη της οργάνωσης «ήρωες», επειδή έδωσαν αποτελεσματικές μάχες με τις αστυνομικές δυνάμεις στη Μαϊντάν.
Πράγματι, ο «Δεξιός Τομέας» (πλέον είναι εξοπλισμένος με όπλα που άρπαξε τις τελευταίες εβδομάδες από αποθήκες της αστυνομίας στη Δ.Ουκρανία), χάρις στην παραστρατιωτική εκπαίδευση που είχε στην εικοσαετή ύπαρξή του, συγκρούστηκε με επιτυχία με τα «Μπέρκουτ», ενώ είχε και αρκετούς νεκρούς. Η οργάνωση αυτή θεωρείται συγγενής της Χρυσής Αυγής. Είχε κάνει μάλιστα, αρκετές συγκεντρώσεις συμπαράστασης όταν πέρυσι μέρος της ηγεσίας της ΧΑ φυλακίστηκε. Εξίσου ενδιαφέρον είναι ότι η οργάνωση, όπως και κάθε νεοφασιστικό μόρφωμα, αν και είναι αντι-ευρωπαϊκό, εμφανίζεται προς το παρόν να «ανέχεται» τη σύνδεση με την ΕΕ. Τουλάχιστον να μην είναι αρνητική. Ο λόγος είναι ένας: Οπως όλη η ουκρανική αντιπολίτευση («κυβέρνηση» πιά) δηλώνει υπέρ της ΕΕ, έτσι και ο «Πράβι Σέκτορ» βλέπει ότι η απομάκρυνση από τη Ρωσία, περνάει μέσω της Ευρώπης.
Βασικός μισθός στους βουλευτές, γράφει το σύνθημα στο Κίεβο.
Αλλά και πριν τη Μαϊντάν, οι μεγάλοι κομματικοί σχηματισμοί της αντιπολίτευσης που ξαναβρέθηκαν το 2004 στην κυβέρνηση μετά την «Πορτοκαλί επανάσταση», είχαν ανοίξει τον ασκό του δυτικο-ουκρανικού εθνικισμού. Μάλιστα, με την αλλαγή των βιβλίων στα σχολεία, ενισχύθηκε αυτή η τάση, που ήδη είχε αρχίσει να εκδηλώνεται από την αρχή κιόλας της δεκαετίας του 1990, οπότε, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Ουκρανία έγινε ανεξάρτητο κράτος. Στο δημοψήφισμα, τότε, υπέρ της ανεξαρτησίας ψήφισε το 65% (στην Κριμαία, το 54%). Τώρα όμως, ο ουκρανικός εθνικισμός ξαναβγήκε με ιδιαίτερη ένταση στην επιφάνεια, έχει ισχυροποιηθεί θεαματικά, κι’ αν δεν συγκρατηθεί, απλά θα οδηγήσει σε βίαιο διαζύγιο τους δύο πληθυσμούς. Γενικότερα, η Δυτική Ουκρανία σήμερα αφήνει εντονότατη την αίσθηση ότι θέλει να πάρει την ιστορική εκδίκησή της.
Στις διαλυτικές τάσεις, εκτός από τα εθνικά, συμβάλλουν και τα οικονομικά κίνητρα. Η Ανατολική Ουκρανία, με τους πλούσιους πλουτοπαραγωγικούς πόρους, που πουλάει κυρίως στη Ρωσία, δεν θέλει την Ευρωπαϊκή Ενωση, γιατί πιστεύει ότι οι Βρυξέλλες θα καταστρέψουν τις οικονομικές δομές της. Αντίθετα, η Δυτική, που ως επί το πλείστον ζει από τους μετανάστες της στη Δυτική Ευρώπη, την παροχή υπηρεσιών και το εμπόριο, θέλει την ΕΕ.
Τεχνητό κράτος;
Η Ουκρανία, λέγεται πως ανέκαθεν ήταν εν πολλοίς ένα «τεχνητό κράτος». Η Δυτική Ουκρανία άλλωστε, προσαρτήστηκε οριστικά στην ΕΣΣΔ μόλις λίγο πριν τον Β” Παγκόσμιο πόλεμο. Η Ουκρανία όμως, είναι η κοιτίδα της Ρωσίας, αφού εκεί τουλάχιστον δέκα αιώνες πριν δημιουργήθηκε η «Ρωσία του Κιέβου». Βέβαια, επί αιώνες και η Ανατολική και η Δυτική άλλαζαν συνεχώς χέρια. Στους Πολωνούς, τους Λιθουανούς, την Αυστρο-Ουγγαρία, για να καταλήγει στο τέλος, πάντα στη Ρωσία. Προφανώς, πολλά άλλαξαν αυτούς τους αιώνες. Ωστόσο, το κύριο στίγμα της Ουκρανίας παραμένει ρωσικό. Εννοείται, ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις παρουσιάζονται στη Δυτική Ουκρανία.
Στην Ουκρανία, μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, σημειώθηκαν ίσως οι πιο σκληρές στρατιωτικές αναμετρήσεις. Στον Α” Παγκόσμιο πόλεμο, στις λόγχες των Γερμανών στηρίχθηκε η κυβέρνηση της ανεξάρτητης Ουκρανίας, με επικεφαλής τον Πετλιούρα. Και στον Β” Παγκόσμιο πόλεμο, ένα κομμάτι, ειδικά της Δ.Ουκρανίας, συνεργάστηκε με τους ναζί κατακτητές, φτιάχνοντας την διαβόητη «Ταξιαρχία Γκαλίτσινα SS». Μάλιστα, το σήμα της, φέρει συχνά στις σημαίες του το κόμμα, «Σβόμποντα». Αλλα κομμάτια όμως, πολέμησαν και τους Γερμανούς και τους σοβιετικούς, αλλά και τους Πολωνούς προηγουμένως. Μεταπολεμικά, ξέσπασε και πάλι αιματηρή αντιπαράθεση με την σοβιετική εξουσία, η οποία τελικώς κυριάρχησε. Ο πιο γνωστός ηγέτης-εκπρόσωπος της ουκρανικής ανεξαρτησίας τότε ήταν ο Μπαντέρα, ο οποίος φυλακίστηκε και από τους Πολωνούς και από τους Γερμανούς. Δολοφονήθηκε πολύ αργότερα από σοβιετικό πράκτορα στη Δυτική Ευρώπη.
Το 1954, τέλος, ο τότε γραμματέας του ΚΚΣΕ, ουκρανικής καταγωγής, Χρουτσόφ, ενσωμάτωσε την Κριμαία στην Ουκρανία. Η χώρα λοιπόν, σαν ένα ενιαίο σύνολο δύο πληθυσμών (ρωσόφωνων-ουκρανόφωνων) είχε μικρή ιστορία. Μόλις πενήντα χρόνια, μέχρι την αρχή της δεκαετίας του 1990 οπότε διαλύθηκε η ΕΣΣΔ, και από αυτά τα «τεχνητά σύνορα» που είχαν σχηματιστεί στο πλαίσιο της πολυεθνικής υπερδύναμης, προέκυψε ένα νέο «ανεξάρτητο κράτος». Αυτές, λοιπόν, οι δύο τόσο διαφορετικές «χώρες» (ανατολική και δυτική), συγκατοίκησαν σε ένα κράτος που ως ανεξάρτητο έχει ιστορία μόλις 23 ετών.
Ετσι όπως εξελίχθηκε η ιστορία, η Ουκρανία ήταν πάντα ένα «μαξιλάρι» ανάμεσα στη Ρωσία και την Δύση, μια χώρα που πατούσε με τα δύο πόδια σε δύο βάρκες: Στη Δύση και στην Ανατολή. Θα συνεχίσει να είναι το ίδιο, ή η εποχή αυτή θα κλείσει οριστικά τώρα;
Αντεπαναστική οπισθοδρόμηση
Ανεξαρτήτως των οποιωνδήποτε εξελίξεων, ένα είναι σίγουρο: Η Ουκρανία δείχνει να χάνει το στοίχημα για την ανατροπή της πολιτικο-οικονομικής «κλεπτοκρατίας» και διαπλοκής, που ήταν εδώ και χρόνια πάνδημο αίτημα και στην ανατολική και στη δυτική πλευρά. Η ανατροπή του Γιανουκόβιτς ήταν μια αρχή, αλλά χωρίς συνέχεια. Αντί, λοιπόν, για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας με τα ιδιαίτερα ουκρανικά χαρακτηριστικά, μιας δικαιότερης κοινωνίας, όπου θα κλείσει το τεράστιο άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στον απίστευτο πλούτο, και στη φτώχεια (μόλις 300 ευρώ ο μισθός), η χώρα εισήλθε στην περιπέτεια της εθνικής αντιπαράθεσης.
Σεβαστούπολη-Κριμαία: «Η μητέρα πατρίδα σε καλεί να υπερασπιστείς την πόλη σου»,
Να σημειωθεί πως απαξιωμένο στην κοινωνία δεν είναι μόνο το σύστημα της πλουτοκρατίας και της διαπλοκής των «Ολιγαρχών» και του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος της πρώην κυβέρνησης Γιανουκόβιτς, αλλά και της ίδιας της αντιπολίτευσης και σημερινής «κυβέρνησης», η οποία θεωρείται εξίσου διεφθαρμένη.
Εν κατακλείδι, η Ουκρανία προσφέρεται ως το πλέον αρνητικό παράδειγμα προς αποφυγήν στις σημερινές παγκόσμιες συνθήκες, για το πως μια «εξέγερση» ανατροπής της κλεπτοκρατίας μπορεί να μετατραπεί σε οπισθοδρόμηση, όταν μπλέκεται στα γρανάζια των εθνικιστικών αδιεξόδων και βρεθεί ανάμεσα στις μυλόπετρες των γεωπολιτικών συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων. Και βέβαια, όταν οι εγχώριες πολιτικές δυνάμεις είναι κατώτερες των περιστάσεων, και είναι πλήρως υπόδουλες στις απαιτήσεις -και στις χρηματοδοτήσεις- των ξένων αφεντικών, όπως η ονομαζόμενη ουκρανική αντιπολίτευση στη Δύση, τότε είναι φυσικό να απελευθερωθεί το έκτρωμα του νεοφασισμού.
