Μάλλον όμως δεν έγινε αντιληπτή η... χαρμόσυνη είδηση. Κανένας πανηγυρισμός για το γεγονός ότι «ένα πολύ μεγάλο ποσό θα επιστραφεί φέτος στην κοινωνία, όπως για παράδειγμα σε χαμηλοσυνταξιούχους και ένστολους».
Γιατί τέτοια αδιαφορία από την πλευρά του εκλογικού σώματος για τις γεμάτες αισιοδοξία τοποθετήσεις του πρωθυπουργού; Ενάμισι δισεκατομμύριο είναι αυτό (μπορεί να είναι και περισσότερο, καθώς από το υπουργείο Οικονομικών εξακολουθούν να κλείνουν το μάτι για πάνω από 2 δισ., αν πιστέψουμε τους αρμόδιους... παπαγάλους).
• Χώρια οι εξαγγελίες: Θα πέσουν οι φόροι, και για τις επιχειρήσεις και για τα φυσικά πρόσωπα, αλλά και ο ΦΠΑ.
• Αλλά και οι διαρροές, ουκ ολίγες. Οι χαμηλοσυνταξιούχοι θα πάρουν κάτι σαν δώρο Πάσχα. Ένα ποσό της τάξεως των 300 ευρώ, που θα διανεμηθεί σε όσους έχουν αποδοχές από συντάξεις κάτω των 1.000 ευρώ.
Συνέπεσαν οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες με άλλες ανακοινώσεις, όπως αυτές της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων ή ακόμη και τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος. Όσο και αν θέλουμε να αφήνουμε το θέμα εκτός δημοσίου διαλόγου εν όψει της κάλπης του Μαΐου, τα ζητήματα είναι υπαρκτά και πιεστικά:
1 Οι άνεργοι έφτασαν στο τέλος Νοεμβρίου στα 1,4 εκατομμύρια άτομα, ένα εκατομμύριο περισσότερα σε σχέση με το 2009. Για τον Δεκέμβριο προβλέπεται περαιτέρω αύξηση της στατιστικής ανεργίας.
2 Σε λίγες ημέρες, όταν θα ανακοινωθούν τα οικονομικά στοιχεία των τραπεζών για το 2013, θα φανεί ότι τα κόκκινα δάνεια ανέρχονται πλέον στα δύο εκατομμύρια, με το ύψος τους να προσεγγίζει τα 80 δισεκατομμύρια ευρώ.
3 Η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων θα ανακοινώσει ότι τα ληξιπρόθεσμα χρέη ξεπέρασαν στο τέλος Ιανουαρίου του 2014 τα 64 δισεκατομμύρια ευρώ.
Και την ίδια ώρα ένας κόσμος ολόκληρος περιμένει να εισπράξει:
• Οι επιχειρήσεις τον ΦΠΑ ύψους 800 εκατ. ευρώ.
• Οι συνταξιούχοι που κατέθεσαν τα χαρτιά τους πριν από δύο χρόνια και δεν έχουν δει ακόμη το χρώμα του χρήματος.
• Οι 25.000 που περιμένουν να βάλουν στην τσέπη τους ό,τι έχει απομείνει από το εφάπαξ τους.
Oι... επιδόσεις
Την αντίθεση θα τη δούμε να γίνεται ολοένα και εντονότερη όσο θα πλησιάζει η ώρα της κάλπης. Η κυβέρνηση θα περιχαρακώνεται ολοένα και περισσότερο γύρω από τις δημοσιονομικές επιδόσεις του 2013 προσπαθώντας να πείσει εκατομμύρια πολίτες ότι αυτό που τους συμβαίνει (ανεργία, χρέη, απειλές πλειστηριασμού, ειδοποιητήρια κατασχέσεων, πολύμηνες αναμονές ακόμη και για την είσπραξη αυτών που δικαιούνται, κλειστά πολυϊατρεία, υπερφορολόγηση) δεν είναι αυτό που... νομίζουν.
Η επιχείρηση μεταστροφής του κλίματος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, κάτι που σημαίνει ότι το επόμενο διάστημα θα δούμε να ανακοινώνονται... πράματα και θάματα. Αν όμως δεν πιστεύεις στα θαύματα, απλώς βάζεις κάτω τους αριθμούς και τα γεγονότα.
Οι ένστολοι
1. «Ένα πολύ μεγάλο ποσό θα επιστραφεί φέτος στην κοινωνία. Για παράδειγμα, σε χαμηλοσυνταξιούχους και ένστολους», σύμφωνα με τον πρωθυπουργό.
Στην περίπτωση που το πρωτογενές πλεόνασμα κλείσει στο 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορέσει να «μοιράσει» 1 δισ. ευρώ.
Περίπου 500 εκατ. ευρώ χρειάζονται για να συμμορφωθεί το Δημόσιο με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους ένστολους, αν και το τελικό ποσό θα υπολογιστεί μόλις καθαρογραφεί η σχετική απόφαση.
Απομένουν λοιπόν 500 εκατ. ευρώ για τους συνταξιούχους και τις λοιπές κοινωνικές ομάδες. Το ’πε και το σύστημα «Ήλιος» του υπουργείου Εργασίας. Οι συνταξιούχοι με αποδοχές κάτω των 1.000 ευρώ είναι στην Ελλάδα 1.751.161, αριθμός που αναλύεται ως εξής:
• 1.216.935 συνταξιούχοι γήρατος.
• 333.755 χήροι και χήρες.
• 200.471 δικαιούχοι αναπηρικής σύνταξης.
Αν μοιράσεις 500 εκατ. ευρώ σε αυτούς, προκύπτει ένα μέσο ποσό της τάξεως των 285 ευρώ ή 23,8 ευρώ τον μήνα. Και άντε και τους το έδωσες για να τους κάνεις να ξεχάσουν ότι από πέρυσι τους έχεις καταργήσει δύο συντάξεις (Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, αλλά και επίδομα αδείας). Τον Ιούλιο τι θα τους πεις;
Διότι τότε θα πρέπει να ενεργοποιήσεις την αυξημένη παρακράτηση φόρου (που σημαίνει ότι η καθαρή σύνταξη θα μειωθεί για όσους εισπράττουν άθροισμα κύριας και επικουρικής άνω των 766 ευρώ μηνιαίως) και να μειώσεις (πάλι) τις επικουρικές συντάξεις για να προσαρμοστείς στις επιταγές του μνημονίου.
Αν πάλι το πλεόνασμα ξεπεράσει το 1,5 δισ. ευρώ, θα αρχίσει η διανομή και σε άλλες κοινωνικές ομάδες: αναπήρους, πολυτέκνους (ενδεχομένως) κ.λπ. Όσο θα πλησιάζει η ώρα της κάλπης, τόσο θα μεγαλώνει το πλεόνασμα και τόσο θα πολλαπλασιάζονται οι παροχές.
Οι φόροι
2. «Ο συντελεστής φορολόγησης των επιχειρήσεων θα μειωθεί στο 15%» επανέλαβε ο Αντώνης Σαμαράς.
Πριν φτάσουμε στο σημείο να μειωθεί ο συντελεστής φορολόγησης των επιχειρήσεων, θα έρθουμε αντιμέτωποι με την... αύξησή του. Το τι θα κληθούν να πληρώσουν οι επιχειρήσεις, το λέει ο προϋπολογισμός του 2014: περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ευρώ επιπλέον σε σχέση με το 2013. Η ποσοστιαία αύξηση των φόρων που θα πληρώσουν τα νομικά πρόσωπα το 2014 σε σχέση με το 2013 θα φτάσει στο 137%! Πολύ απλά διότι:
• Ο φόρος για τις ομόρρυθμες και τις ετερόρρυθμες εταιρείες θα αυξηθεί στο 26%, ενώ θα καταργηθεί η επιχειρηματική αμοιβή, που σημαίνει ότι οι μικρομεσαίοι δεν πρόκειται να έχουν ούτε ένα ευρώ αφορολόγητο.
• Για τα μη διανεμόμενα κέρδη των επιχειρήσεων (αυτά που υποτίθεται ότι προορίζονται για αναπτυξιακούς σκοπούς) ο φορολογικός συντελεστής ανεβαίνει κατά 30%: στο 26% από 20% που ήταν πέρυσι. Μειώνεται βέβαια ο συντελεστής για τα διανεμόμενα κέρδη (δηλαδή για τα κέρδη που βάζουν στις τσέπες τους οι επιχειρηματίες και οι μέτοχοι υπό μορφή μερίσματος), αλλά ο κύριος όγκος των κερδών δεν διανέμεται, άρα το τελικό αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό και για τις μεγάλες επιχειρήσεις.
Η παγίδα
3. «Η ταμιακή μείωση του φόρου για τα ακίνητα από το 2013 έως το 2016 θα φτάσει στο 38% έως το 2016» δήλωσε ο Αντώνης Σαμαράς.
Η παγίδα βρίσκεται στη λέξη «ταμιακή». Τι συγκρίνει ο πρωθυπουργός; Τα χρήματα που μπήκαν στο ταμείο το 2013 με αυτά που θα μπουν το 2016. Το 2016 θα μπουν όντως λιγότερα.
Για ποιο λόγο; Διότι η σύγκριση γίνεται με ένα έτος κατά το οποίο εισπράχθηκαν πέντε διαφορετικοί φόροι ακινήτων: το χαράτσι της ΔΕΗ του 2012 (ένα μέρος του), το χαράτσι της ΔΕΗ του 2013 (το μεγαλύτερο μέρος του), ο ΦΑΠ του 2010, ο ΦΑΠ του 2011 και ο ΦΑΠ του 2012.
Το 2014 οι φόροι θα είναι ακόμη περισσότεροι. Και μετά το Δημόσιο θα αρχίσει να εισπράττει λιγότερα, όχι επειδή θα έχει μειωθεί η επιβάρυνση για τους ιδιοκτήτες ακινήτων (ο ΕΝΦΙΑ ήρθε για να μείνει), αλλά επειδή οι ιδιοκτήτες θα σταματήσουν να πληρώνουν τους φόρους τριών και τεσσάρων ετών μαζεμένους.
Οι στόχοι του... πρωτογενούς πλεονάσματος
Ο πρωθυπουργός ήταν πολύ προσεκτικός στον τρόπο με τον οποίο διατύπωσε την υπόσχεση για μειώσεις στους φορολογικούς συντελεστές. «Να μειώσουμε τους φόρους λογιστικά σημαίνει να αρχίσουμε να χαμηλώνουμε τους φορολογικούς συντελεστές παντού. Και στον ΦΠΑ (όπως κάναμε στην εστίαση) και στη φορολόγηση φυσικών προσώπων και στη φορολόγηση κερδών στο 15%. Αυτό όμως θα προχωρήσει μόνο σταδιακά και μόνο εφόσον πιάνουμε τα πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια».
Ουσιαστικά ο πρωθυπουργός έθεσε τα προαπαιτούμενα που θέτει και το μνημόνιο:
• «Η μείωση των φορολογικών συντελεστών θα προχωρήσει μόνο σταδιακά και μόνο εφόσον πιάνουμε τα πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια».
• Χρειάζεται προσοχή για να μην επιστρέψουμε στα ελλείμματα.
• «Φτάνει βέβαια να συνεχιστεί η μάχη κατά της φοροδιαφυγής, που έχει ήδη αρχίσει να αποδίδει. Και φτάνει ακόμη να ξεκινήσει η ανάκαμψη, που ήδη θεωρείται βέβαιη».
Ποιοι είναι όμως οι στόχοι όσον αφορά την πορεία του πρωτογενούς πλεονάσματος; Τα κείμενα του μνημονίου, που έχουν ήδη υπογραφεί, θέτουν τους στόχους με μεγάλη σαφήνεια:
1 Για το 2013 είχε γίνει πρόβλεψη για μηδενικό πρωτογενές πλεόνασμα και καταφέραμε να εμφανίσουμε 1,5 δισ. ευρώ (ή και περισσότερο: θα φανεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες).
2 Για το 2014 το μνημόνιο κάνει λόγο για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 1,5% του ΑΕΠ, ποσοστό που μεταφράζεται σε περίπου 2,75 δισ. ευρώ.
3 Για το 2015 ο στόχος ανεβαίνει στα 5,7 δισ. ευρώ ή στο 3% του ΑΕΠ.
4 Για το 2016 ο πήχης για το πρωτογενές πλεόνασμα ανεβαίνει στα 8,975 δισ. ευρώ.
Μία μόνο αναφορά αρκεί για να φανεί το μέγεθος των αριθμών.
• Ακόμη και αν επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη για επιστροφή στην ανάκαμψη μέσα στο 2014.
• Ακόμη και αν υποτεθεί ότι θα επιτύχουμε τον στόχο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,6%, αυτό σημαίνει ότι, σε απόλυτους αριθμούς, το ΑΕΠ θα αυξηθεί το πολύ κατά 1 δισ. ευρώ.
Πώς λοιπόν θα προκύψει πρωτογενές πλεόνασμα 2,75 δισ. ευρώ; Προφανώς από την περαιτέρω αύξηση των φορολογικών εσόδων (που θα γίνει πάλι με αύξηση των φορολογικών συντελεστών και τα ήδη ψηφισμένα μέτρα το αποδεικνύουν) και τη συρρίκνωση των δαπανών.
Συμπέρασμα; Και το 2014 θα είναι μια ακόμη ασφυκτική χρονιά.
• Για τους ιδιοκτήτες ακινήτων, επειδή θα πληρώσουν (και) τον ΕΝΦΙΑ.
• Για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους επειδή τους κόβουν τις φορολογικές απαλλαγές.
• Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, επειδή τους φορολογούν από το πρώτο ευρώ.
• Για τις επιχειρήσεις, επειδή τους αυξάνουν τους φορολογικούς συντελεστές.
Και την ίδια στιγμή που θα πιέζει το κράτος για την είσπραξη των φόρων, θα αρχίσουν εντατικά να πιέζουν και οι τράπεζες για τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων. Θα πιέζουν και τα ασφαλιστικά ταμεία, θα πιέζει και η εφορία.
Ποια θα είναι η επίπτωση στην πραγματική οικονομία από τόση πίεση; Θα αντέξουν εργαζόμενοι και επιχειρήσεις να φτάσουν στο 2015 για να υποστούν ακόμη περισσότερη πίεση προκειμένου ο προϋπολογισμός να εμφανίσει ακόμη υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα;
Η πρωθυπουργική υπόσχεση για μείωση των φορολογικών βαρών δόθηκε. Είχε όμως ψιλά γράμματα. Γι’ αυτό, το πιο πιθανό είναι ότι θα μείνει στα χαρτιά...
