Υπάρχει περίπτωση, σε μια περίοδο που οι κοινωνικές δαπάνες πετσοκόβονται ανελέητα, η κυβέρνηση να επιδιώκει την αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας; Υπάρχει περίπτωση να βρήκε ο Μπουμπούκος κάποια μεγαλοφυή ιδέα, απλή σαν το αυγό του Κολόμβου, ώστε να λύσει προς όφελος των αναγκών περίθαλψης του ελληνικού λαού ένα πρόβλημα που παρέμενε άλυτο από την εποχή ακόμη που δημιουργήθηκε το ΕΣΥ; Υπάρχει περίπτωση το ΠΕΔΥ (Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας) να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από ένα σχέδιο παραπέρα περικοπών των δωρεάν παροχών Υγείας;Το νομοσχέδιο για το ΠΕΔΥ δεν είναι παρά ένας συγκαλυμμένος τρόπος για να καταργηθεί ο ΕΟΠΥΥ ως ασφαλιστικός φορέας που με δικές του δομές παρέχει υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στους ασφαλισμένους του και να μετατραπεί σε μια ασφαλιστική εταιρία, η οποία θα διαχειρίζεται τα κεφάλαια που θα σχηματίζονται από τις ασφαλιστικές εισφορές κλάδου υγείας των εργαζόμενων. Η δημιουργία του ΠΕΔΥ είναι ένας φερετζές για να καλύψει την αντιδραστική μεταρρύθμιση του ΕΟΠΥΥ, που είναι το ζητούμενο.
Στην πραγματικότητα, κανένα ΠΕΔΥ δεν δημιουργείται με το νομοσχέδιο. Το μόνο που υπάρχει σ’ αυτό είναι μια βροντώδης έκθεση ιδεών, για να ρίξει στάχτη στα μάτια του ελληνικού λαού. Η Βουλή θα ψηφίσει αυτή την έκθεση ιδεών, η υλοποίηση της οποίας αφήνεται στην κυβέρνηση και στον υπουργό Υγείας, που θα είναι ο πραγματικός νομοθέτης. Ούτε μία, ούτε δύο, ούτε τρεις, αλλά 25 Υπουργικές Αποφάσεις (ΥΑ) και Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ), συν ένα Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) προβλέπει το νομοσχέδιο. Οχι για δευτερεύοντα ζητήματα, αλλά για όλα τα βασικά ζητήματα που αφορούν τη συγκρότηση και λειτουργία του ΠΕΔΥ και τη σχέση του με τον ΕΟΠΥΥ.
Με ΚΥΑ θα καθοριστεί η ίδρυση και λειτουργία των Κέντρων Υγείας. Με ΥΑ η διασύνδεσή τους με τα νοσοκομεία. Με άλλη ΥΑ ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας των Κέντρων Υγείας. Με ΚΥΑ το ωράριο λειτουργίας τους και οι τυχόν εφημερίες. Με ΥΑ θα καθοριστεί ο συνολικός αριθμός των οικογενειακών γιατρών και ο μέγιστος αριθμός ασθενών ανά γιατρό. Με ΚΥΑ οι έννομες σχέσεις των γιατρών με τις Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών (ΔΥΠε). Με ΥΑ θα καθοριστεί η χωροταξική κατανομή των μονάδων και του προσωπικού (μ’ άλλα λόγια, παραμένει ανοιχτό το ζήτημα να κλείσουν μονάδες). Με ΚΥΑ θα καθοριστούν τα σχετικά με διορισμούς γιατρών, με ΥΑ θα συγκροτηθούν τα συμβούλια προσλήψεων-κρίσεων και με άλλη ΥΑ τα Συμβούλια Εξέλιξης. Με ΚΥΑ θα αποφασιστεί αν θα δημιουργηθούν Κινητές Μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και με ΥΑ ο τρόπος λειτουργίας τους. Σε μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις ανατίθεται και η δημιουργία διάφορων μεγαλεπήβολων σχεδίων, όπως το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Ελέγχου Νεογνών, τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος, τα Κέντρα Ιαματικού Τουρισμού.
Μπορεί να γίνει βελτίωση των υπηρεσιών Υγείας χωρίς λεφτά; Οχι βέβαια. Γι’ αυτό και το νομοσχέδιο για το ΠΕΔΥ δεν περιλαμβάνει τίποτα επί της ουσίας, αλλά μόνο ηχηρές λέξεις και ακόμα πιο ηχηρές υποσχέσεις. Η υλοποίηση ανατίθεται στον υπουργό Υγείας και τον υπουργό Οικονομικών, που με τις αποφάσεις τους θα καθορίσουν τα πάντα. Τι θα καθορίσει το περιεχόμενο αυτών των μελλοντικών αποφάσεων; Τα κονδύλια που θα είναι διαθέσιμα. Επειδή, λοιπόν, όλοι μας γνωρίζουμε πολύ καλά τι γίνεται με τις κοινωνικές δαπάνες, μπορούμε να καταλάβουμε ότι εκείνο που θα γίνει θα είναι η παραπέρα εξαθλίωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Ο ασφαλισμένος θα είναι αναγκασμένος να βάζει πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη απ’ όσο το βάζει σήμερα.
Διαλύουν τελείως τον ΕΟΠΥΥ
Μετατρέποντας τον ΕΟΠΥΥ σε ασφαλιστική εταιρία το κράτος (δηλαδή ο ΕΟΠΥΥ) θα αγοράζει υπηρεσίες από τον εαυτό του (δημόσια νοσοκομεία του ΕΣΥ και κέντρα υγείας του ΠΕΔΥ) και από τον ιδιωτικό τομέα. Στόχος είναι να ανοίξει ένα τεράστιο πεδίο κερδοφορίας στους ιδιώτες καπιταλιστές, σε πρώτη φάση στον τομέα των διάφορων εξετάσεων, οι οποίες συνοδεύονται από την επίσκεψη στο γιατρό, που διαθέτουν τα μαγαζιά των καπιταλιστών. Γιατί να πάει ο ασθενής στο κέντρο υγείας, όταν στο ιδιωτικό μαγαζί υπάρχει και ο γιατρός που θα του γράψει την εξέταση; Τα ιδιωτικά μαγαζιά θα παίρνουν όλο το «πακέτο», όπως σε σημαντικό βαθμό συμβαίνει και σήμερα. Απλά, στο μέλλον θα πάρουν και τη δουλειά που έως σήμερα γινόταν στα πολυϊατρεία και τα διαγνωστικά εργαστήρια του ΕΟΠΥΥ.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι μετατρέπει τον ΕΟΠΥΥ σε ασφαλιστική εταιρία, η οποία απαγορεύεται να παράγει υπηρεσίες Υγείας, προκειμένου να δημιουργήσει ένα τέλειο πρωτοβάθμιο σύστημα υγείας, στο οποίο θα έχουν πρόσβαση και οι ασφαλισμένοι του ΕΟΠΥΥ.
Μόνο που ανάμεσα στον ΕΟΠΥΥ και τα κέντρα υγείας του ΠΕΔΥ θα υπάρχουν σχέσεις πωλητή-αγοραστή. Τα κέντρα υγείας θα κοστολογούν τις υπηρεσίες τους και ο ΕΟΠΥΥ θα πρέπει να τις αγοράσει. Το πιο προκλητικό είναι ότι θα του πουλάνε υπηρεσίες Υγείας μέσω των δικών του υποδομών, τις οποίες αρπάζει το κράτος. Το νομοσχέδιο (άρθρο 22 παρ. 6) προβλέπει ότι όλες οι υποδομές του ΕΟΠΥΥ παραχωρούνται άνευ ανταλλάγματος στις ΔΥΠε, οι οποίες θα τις χρησιμοποιούν ως κέντρα υγείας του ΠΕΔΥ. Δηλαδή, τα πολυϊατρεία του ΙΚΑ (κατά κύριο λόγο) και του άλλοτε ανεξάρτητου ασφαλιστικού φορέα της ΔΕΗ, που αποτελούν ασφαλιστική περιουσία που δημιουργήθηκε με τα λεφτά των εργαζόμενων, απαλλοτριώνονται από το κράτος!
Δεν είναι, όμως, μόνον αυτό. Οι υπηρεσίες που παρείχαν αυτά τα πολυϊατρεία θα εξαθλιωθούν, ενώ θα σμικρύνουν και ως προς το μέγεθός τους. Στόχος της κυβέρνησης είναι να υπηρετούν στα κέντρα υγείας του ΠΕΔΥ λιγότεροι από τους μισούς γιατρούς απ’ αυτούς που υπηρετούν σήμερα στα πολυϊατρεία του ΕΟΠΥΥ. Το άρθρο 26 παρ. 1 του νομοσχεδίου προβλέπει ότι οι τυχόν θέσεις γιατρών και οδοντιάτρων που θα μείνουν κενές καταργούνται αυτοδικαίως. Δεν προβλέπει, δηλαδή, άμεση προκήρυξη θέσεων γιατρών, ώστε ο αριθμός τους να είναι ίσος τουλάχιστον με τον αριθμό όσων υπηρετούν σήμερα στον ΕΟΠΥΥ.
Στην Ειδική Εκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο έμμεσα ομολογείται αυτός ο στόχος. Οπως αναφέρει, αν ενταχθούν και οι περίπου 5.000 γιατροί και οδοντίατροι που υπηρετούν σήμερα στον ΕΟΠΥΥ, θα προκύψει ένα ετήσιο κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό ύψους περίπου 63 εκατ. ευρώ. Αν ενταχθούν 3.300, το οικονομικό αποτέλεσμα θα είναι ουδέτερο, ενώ αν ενταχθούν λιγότεροι, θα προκύψει εξοικονόμηση. Εχουν κάνει τους υπολογισμούς τους και έχουν δει ότι η πλειοψηφία των γιατρών του ΕΟΠΥΥ διατηρεί ιδιωτικά ιατρεία για πολλά χρόνια και θα προτιμήσει να κρατήσει τα ιδιωτικά ιατρεία. Ετσι, υπολογίζουν ότι θα ξεφορτωθούν άμεσα ένα σημαντικό μέρος των υπηρετούντων γιατρών. Γι’ αυτό τους βάζουν το μαχαίρι στο λαιμό να απαντήσουν εντός επτά ημερών αν δέχονται να ενταχθούν ως πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και μέσα σ’ ένα μήνα να έχουν καταθέσει χαρτί που θα δείχνει ότι έκλεισαν το ατομικό τους ιατρείο.
Σ’ αυτούς θα προστεθούν αμέσως και όλοι οι γιατροί που δεν είναι μόνιμοι ή με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου. Οι συμβάσεις αυτής της κατηγορίας των γιατρών καταγγέλλονται αμέσως, χωρίς καμιά υποχρέωση αποζημίωσης (άρθρο 20 του νομοσχεδίου).
Είναι δυνατόν να υπάρξει καλύτερη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας με λιγότερους γιατρούς και περισσότερους ασθενείς, δεδομένου ότι τα κέντρα υγείας του ΠΕΔΥ θα απευθύνονται σε όλο τον πληθυσμό και όχι μόνο στους ασφαλισμένους;
Από την τσέπη των ασφαλισμένων
Με τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας αυτόματα θα μεγαλώσει η πίτα για τους εμπόρους της υγείας.Αυτοί, όμως, κυνηγούν το μέγιστο κέρδος και όχι ένα μέσο κέρδος. Οταν μονοπωλήσουν την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, θα ζητήσουν περισσότερα και δε θα αρκεστούν στα τιμολόγια που θα καθορίσει ο ΕΟΠΥΥ. Και τότε θα κληθούν οι ασθενείς να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη.
Ο ΕΟΠΥΥ έχει και σήμερα τιμολόγια για τις διάφορες ιατρικές πράξεις και εξετάσεις που γίνονται από τους ιδιώτες. Στο νομοσχέδιο δεν προβλέπεται ότι αυτά θα διατηρηθούν αμετάβλητα. Προβλέπεται η έκδοση υπουργικής απόφασης για ό,τι έχει σχέση με την αγορά υπηρεσιών υγείας από τον ΕΟΠΥΥ και έκδοση ΚΥΑ για τις αμοιβές των συμβεβλημένων γιατρών. Επειδή ο ΕΟΠΥΥ είναι καταχρεωμένος και το κράτος δε θέλει να καλύπτονται τα ελλείμματά του από τον κρατικό προϋπολογισμό, θα κληθούν οι ασφαλισμένοι να βάλουν ακόμα πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη. Αυτός είναι ο τελικός σκοπός.
Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια
Ο Πίνακας που δημοσιεύουμε αποτυπώνει την πορεία των εσόδων και των δαπανών του Κλάδου Υγείας (σε είδος) του ΙΚΑ και δημοσιεύτηκε στο πλαίσιο παλαιότερης έρευνας που έκανε η «Κόντρα». Το ΙΚΑ είναι το μεγαλύτερο από τα Ταμεία των οποίων οι Κλάδοι Υγείας συγχωνεύτηκαν στον ΕΟΠΥΥ, οπότε η πορεία των οικονομικών του καθρεφτίζει σε σημαντικό βαθμό και την πορεία του ΕΟΠΥΥ.
Γιατί έφτασε ο Κλάδος Υγείας του ΙΚΑ να έχει ελλείμματα; Γιατί μολονότι με τον αντιασφαλιστικό νόμο 2084/1992 (νόμος Σιούφα της κυβέρνησης Μητσοτάκη), προβλεπόταν κρατική χρηματοδότηση για τον Κλάδο Υγείας, από το 2004 μέχρι και το 2012, οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ αρνήθηκαν να εφαρμόσουν το νόμο Σιούφα και έτσι στέρησαν από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 1.350 εκατ. ευρώ!
Επί κυβέρνησης Παπαδήμου, από τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ για το 2012 κόπηκαν τεράστια κονδύλια της φαρμακευτικής δαπάνης. Η κυβέρνηση έκοψε περισσότερα απ’ αυτά που πρόβλεψε δυο μήνες μετά το δεύτερο Μνημόνιο (Φλεβάρης του 2012). Το Μνημόνιο-2 προέβλεπε η φαρμακευτική δαπάνη το 2012 να κατέβει στο 1,33% του ΑΕΠ, δηλαδή στα 2,7 δισ. ευρώ περίπου, αλλά η συγκυβέρνηση Παπαδήμου την είχε ήδη μειώσει στα 2,25 δισ. ευρώ. Από τον ίδιο προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ πληροφορούμασταν ότι η δαπάνη για νοσοκομειακή περίθαλψη στα νοσοκομεία του ΕΣΥ ήταν το 2011 περίπου 1,9 δισ. ευρώ και το 2012 θα έπεφτε στο 1,05 δισ. ευρώ. Δηλαδή, θα μειωνόταν κατά 44%.
Αντίθετη πορεία ακολουθούσαν οι δαπάνες για περίθαλψη σε ιδιωτικές κλινικές. Το 2011 ο ΕΟΠΥΥ πλήρωσε στις ιδιωτικές κλινικές για περίθαλψη 239,44 εκατ. ευρώ, ενώ το 2012 προϋπολογιζόταν να πληρώσει 585 εκατ. ευρώ, αυξάνοντας έτσι τα έσοδα των κλινικαρχών κατά 2,44 φορές σε σχέση με το 2011!
Αυτά τα λίγα στοιχεία από το παρελθόν δείχνουν καθαρά τι πρόκειται να γίνει και με τη μεταρρύθμιση στην παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Το σύστημα θα είναι πιο άθλιο από το υπάρχον (πολυϊατρεία ΕΟΠΥΥ και κέντρα υγείας του ΕΣΥ), υποστελεχωμένο σε γιατρούς και προσωπικό. Είναι σίγουρο ότι με χωροταξικά κριτήρια θα κλείσουν αρκετές από τις υπάρχουσες μονάδες, κυρίως στις μεγάλες πόλεις, ενώ θα υπάρξουν συγχωνεύσεις και σε κέντρα υγείας της επαρχίας. Οι γιατροί των περισσότερων ειδικοτήτων θα λείπουν, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να καταφεύγουν στα ιδιωτικά μαγαζιά. Οι οικογενειακοί γιατροί (ειδικότητας μόνο γενικού γιατρού, παθολόγου και παιδίατρου) θα παίζουν κυρίως το ρόλο του τροχονόμου προς τα ιδιωτικά μαγαζιά, ενώ θα αναπτυχθούν στο έπακρο οι γνωστές υπόγειες διαδρομές. Και επειδή στόχος είναι να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός του χρεοκοπημένου ΕΟΠΥΥ (στον οποίο μπαίνουν ολοένα και λιγότερα λεφτά, λόγω έκρηξης της ανεργίας, της υποαπασχόλησης και της εισφοροαποφυγής και εισφοροδιαφυγής), ο ΕΟΠΥΥ θα καλύπτει ένα ολοένα και μικρότερο ποσοστό της δαπάνης περίθαλψης και το υπόλοιπο θα το πληρώνει ο ασθενής.