«Υπόγεια» ή «υποβρύχια» η στοά Μαντέμ Λάκκου-Ολυμπιάδας;

ΑΝΑΦΟΡΑ

ΠΡΟΣ:

1. Την Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος ΕΥΠΕ/ΥΠΕΚΑ

2. Τη Δ/ση Μεταλλευτικών και Βιομηχανικών Ορυκτών Tμήμα Α” / ΥΠΕΚΑ

Ιερισσός, 5 Φεβρουαρίου 2014

ΘΕΜΑ: “Η στοά Μαντέμ Λάκκου-Ολυμπιάδας και η αποστράγγιση του Στρατονικού Όρους”

Στο υποέργο “Ολυμπιάδα” του Επενδυτικού Σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός / Eldorado Gold / ΑΚΤΩΡ στη Χαλκιδική εντάσσεται η κατασκευή της κύριας στοάς προσπέλασης-μεταφοράς Μαντέμ Λάκκου – Ολυμπιάδας. Η στοά θα έχει μήκος 8,8 χλμ και καθαρή διατομή 6μ Χ 6μ. Η είσοδός της είναι σε υψόμετρο +240 στο Μαντέμ Λάκκο και το τυφλό πέρας της θα είναι στο -663 στην Ολυμπιάδα. Η μέση κλίση της είναι 11% με κατά θέσεις διακύμανση από 8,8 έως 15%. Για σύγκριση αναφέρουμε πως το μήκος της σήραγγας αυτής είναι περίπου ίδιο με τη δίδυμη σιδηροδρομική σήραγγα του Καλλίδρομου όρους που όταν ολοκληρωθεί θα έχει μήκος 9 χλμ και θα είναι η μεγαλύτερη της χώρας.

Η στοά Μαντέμ Λάκκου -Ολυμπιάδας εμφανίζεται ότι κατασκευάζεται για να πραγματοποιούνται υπόγεια οι μεταφορές προσωπικού, μεταλλεύματος και απορριμμάτων (στείρων και τελμάτων εμπλουτισμού) από το μεταλλείο Ολυμπιάδας στο εργοστάσιο εμπλουτισμού και τη μεταλλουργία χαλκού-χρυσού του Μαντέμ Λάκκου (αν ποτέ κατασκευαστεί). Όχι όμως μόνον αυτό, γιατί η στοά θα αποτελέσει ταυτόχρονα και την “πλατφόρμα” έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων “Ζέπκο”, “Βίνα”, “Καραντώνα”, “Άσπρα Χώματα”, “Αρά”, “Στρεμπενίκος”, “Μπαχτσίνα” κ.λ.π. τα οποία θα προσεγγίσει ή θα διασχίσει. Όμως, όπως φαίνεται στον χάρτη (Σχετ. ε) της Eldorado Gold, τα περισσότερα από αυτά εμπίπτουν στο δημόσιο μεταλλείο της Βίνας και η σημερινή εταιρεία δεν έχει κανένα δικαίωμα έρευνας ή εκμετάλλευσης επ αυτών, αφού η μίσθωση δεν περιλαμβάνεται στα μεταβιβασθέντα στοιχεία ενεργητικού της TVX.

Κατά τη ΜΠΕ της Ελληνικός Χρυσός, σελ. 5.5-45:

“Στους βραχώδεις σχηματισμούς του υποβάθρου αναπτύσσονται τρεις (3) κύριοι υδροφόροι ορίζοντες […] Εξ’αυτών ο υδροφορέας ενδιαφέροντος (υπόβαθρο της περιοχής μελέτης) είναι αυτός που φιλοξενείται στον βιοτιτικό γνεύσιο και υπόκειται των μαρμάρων και είναι ένας υπό πίεση υδροφορέας με πολύ περιορισμένο δευτερογενές πορώδες”. Να σημειώσουμε ιδιαιτέρως επ’αυτού τους χαρακτηρισμούς του υδροφορέα ως “υπό πίεση” και ως έχοντα “πολύ περιορισμένο δευτερογενές πορώδες”.

Στις 8-11-2013, στο δελτίο τύπου (εδώ) για τα οικονομικά αποτελέσματα του 3ου τριμήνου (Σχετ. δ), η Eldorado Gold ανακοίνωσε ότι:

“Η κεκλιμένη στοά Στρατώνι-Ολυμπιάδας μήκους 8 χλμ προχώρησε 55 μέτρα κατά το διάστημα Ιουλίου-Σεπτεμβρίου (Q3), με μέτωπο στα 1242 μέτρα από την είσοδό της. Η εισροή υδάτων αυξήθηκε αυτό το διάστημα επηρεάζοντας το βαθμό προχώρησης, απαιτώντας ταυτόχρονα επικάλυψη στεγανότητας για ελάττωση της εισροής”.

Σύμφωνα με δικές μας διασταυρωμένες πληροφορίες, ήδη από τα τέλη Μαΐου 2013 έχουν διακοπεί οι εργασίες διάνοιξης της κεκλιμένης στοάς λόγω εισροής εξαιρετικά μεγάλων ποσοτήτων υδάτων. Επειδή η Eldorado και ο υπεργολάβος του έργου ΑΚΤΩΡ δεν κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, κλήθηκαν αρχικά Γερμανοί και στη συνέχεια Αυστριακοί ειδικοί οι οποίοι όμως εγκατέλειψαν την προσπάθεια επειδή οι εισροές νερού αυξάνονταν σταδιακά και ανεξέλεγκτα. Μέχρι πριν από λίγες μέρες σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, η κατάσταση δεν είχε τεθεί υπό έλεγχο.

Στο παρατιθέμενο Σχήμα 1 (Σχετ. α) εικονίζεται η κατάκλυση των τελευταίων 55 μέτρων της διάνοιξης που ανακοινώθηκε από την Eldorado Gold, όπως πιθανολογείται με δεδομένη μέση κλίση της στοάς 11% στο τμήμα αυτό (ΜΠΕ σελ. 5.5-3).

ΣΧΗΜΑ 1

Το γεγονός ότι παρά τις προσπάθειες οκτώ μηνών από ομάδες δικών μας και ξένων ειδικών το πρόβλημα της εισροής υδάτων φαίνεται ότι δεν αντιμετωπίζεται, σημαίνει ότι η στοά κατά την σε βάθος προχώρησή της συνάντησε τον υπό πίεση υδροφορέα εντός των βιοτιτικών γνευσίων του υποβάθρου. Η πλούσια κατά τα φαινόμενα υδροφορία των βιοτιτικών αυτών γνευσίων υποδεικύει ότι το δευτερογενές πορώδες τους μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο από ότι είχε εκτιμηθεί στη ΜΠΕ. Ας σημειωθεί ότι οι βιοτιτικοί αυτοί γνεύσιοι είναι σε σημαντικό βαθμό εξαλλοιωμένοι και κατακερματισμένοι. Αν, σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, έτσι έχουν τα πράγματα, τότε η προοπτική της συνέχισης διάνοιξης της στοάς εμφανίζεται να έχει να αντιμετωπίσει πολύ μεγάλες δυσκολίες. Η στοά αυτή, όντας σχεδόν “υποβρύχια” αφού η συνέχιση διάνοιξής της στα επόμενα 7.600 μέτρα θα γίνεται εντός ενός υπό πίεση πλούσιου υδροφορέα, θα απαιτεί τη διαρκή και όλο και ταχύτερη στεγανοποίηση των τοιχωμάτων και των όποιων παράπλευρων υποβοηθητικών διανοίξεων και την υπό εντελώς αντίξοες έως απαγορευτικές συνθήκες προσπάθεια εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που θα συναντηθούν στην πορεία της. Το κόστος κατασκευής και ασφαλούς λειτουργίας ενός τέτοιου έργου μπορεί να εκτοξευθεί σε επίπεδα απαγορευτικά για την εταιρεία. Τέλος, εαν παρόλα αυτά η σήραγγα ολοκληρωθεί, θα εγκαθιδρύσει μια κατάσταση που θα συνιστά άμεση και διαρκή απειλή για το περιβάλλον και τις ανθρώπινες ζωές που θα την χρησιμοποιούν.

Η στοά Μαντέμ Λάκκου-Ολυμπιάδας διασχίζει κατά μήκος το Στρατονικό όρος του οποίου η μέση δασοκάλυψη είναι 95% και ενταγμένο στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα προστασίας των φυσικών οικοσυστημάτων NATURA 2000. Κάθε προσπάθεια μεγάλης κλίμακας αποστράγγισης των υπόγειων υδάτων του όρους αυτού δεν μπορεί παρά να επηρεάσει έστω και έμμεσα τους υπερκείμενους υπεδάφιους σχηματισμούς που τροφοδοτούν και συντηρούν την πλούσια επιφανειακή δασοκάλυψη.

Αλλά και εαν τέτοια αποστράγγιση δεν επιχειρηθεί καθόλου, η απειλή, υπό άλλη μορφή, θα παραμείνει. Η υψηλή σεισμικότητα της περιοχής είναι γνωστή (καταστροφικός σεισμός Ιερισσού 7,1R το 1932). Η κύρια τεκτονική δομή στην περιοχή είναι το σεισμικό ρήγμα Στρατωνίου (κατηγορία ΙΙ). Το στόμιο της στοάς βρίσκεται σε άμεση γειτονία με το ρήγμα αυτό. Κατά τη ΜΠΕ σελ. 5.5-45, το μέγιστο μέγεθος σεισμού στην περιοχή εκτιμάται σε MS=6,1 R με κατακόρυφη μετατόπιση 33 εκ. και οριζόντια 24 εκ. Μπορεί λοιπόν εύκολα να φανταστεί κανείς τι είναι πολύ πιθανό να συμβεί μέσα στη σήραγα εαν μια ισχυρή σεισμική δόνηση ρηγματώσει το στεγανωτικό επικάλυμμα της σε βάθη που αυτή περιβάλλεται από τον υπό πίεση υδροφορέα: κατάκλυση του συνόλου της σήραγας μέχρι του ύψους όπου παρατηρήθηκαν τα φαινόμενα που περιγράφονται στην ανακοίνωση της Eldorado Gold στις 8-11-2013 που προαναφέρθηκε, τα οποία απαίτησαν τη συνδρομή και ξένων ειδικών, χωρίς ούτε οι τελευταίοι να μπορέσουν όπως φαίνεται να βοηθήσουν.

Να θυμήσουμε με την ευκαιρία άλλο ένα φαινόμενο ανεξέλεγκτης κατάκλυσης σε άλλο υπόγειο έργο στην περιοχή: Το 1998, η TVX άνοιξε στη θέση “Σκουριές” του Κακάβου μια “ερευνητική στοά” μήκους 800 μ. και κλίσης 13%, διαστάσεων 5μ Χ 5μ, με υψόμετρο εισόδου στο +435. Κατά την ΜΠΕ της ερευνητικής στοάς (7.1.3 σελ. 7-5): “Εκτιμάται από μελέτη της κεκλιμένης σήραγγας ότι θα αντλούνται κατά μέσον όρο περί τα 30 κ.μ. νερού την ώρα”. Όταν η διάνοιξη έφτασε στα περίπου 400 μ., ένα ποτάμι παροχής >400 κ.μ./ώρα παρέσυρε τα μηχανήματα και τα οχήματα που ήταν στη στοά. Δεν υπήρξαν θύματα επειδή την ώρα του γεγονότος δεν εργαζόταν κανείς. Έκτοτε και μέχρι σήμερα από τη στοά υπερχειλίζουν κατά μέσο όρο 200 κ.μ./ώρα νερού. Η Μεγάλη Παναγία έχασε τα νερά της υδροδότησής της και στέρεψαν οι πηγές της ανάντι του +400 μ. περιοχής των Σκουριών. Η καταστροφή αυτή είναι μη αναστρέψιμη.

Στο Σχήμα 2 (Σχετ. β) και το Σχήμα 3 (Σχετ.γ) εικονίζεται η κατά μήκος τομή της Τεχνικής Μελέτης της σήραγγας:

ΣΧΗΜΑ 2

ΣΧΗΜΑ 3

Κατά την Τεχνική Μελέτη κεφ.ε.στ.η “Διαχείριση νερών”

«Διαχείριση υπογείων υδάτων κατά τη φάση διάνοιξης

Δεδομένου ότι κατά την όρυξη της κύριας σήραγγας υφίσταται το ενδεχόμενο εισροής υδάτων, υπολογίστηκαν οι απαιτήσεις σε αντλήσεις, καθώς και τα απαιτούμενα αντλιοστάσια που θα κατασκευαστούν κατά μήκος της κύριας σήραγγας προσπέλασης και μεταφοράς, που θα λειτουργούν μέχρι την ολοκλήρωση της εκσκαφής και υποστήριξης του κυρίως κλάδου της σήραγγας και σύνδεσής του με το μεταλλείο Ολυμπιάδας […]
Για συνολικό μήκος σηράγγων 10.725m (κύριος κλάδος, κλάδος «Α» και κλάδος «Β») με μέγιστη υψομετρική διαφορά 903m, θα απαιτηθούν 11 αντλιοστάσια τα οποία τοποθετούνται σε οριζόντια επίπεδα που τέμνουν τη σήραγγα σε κατακόρυφες υψομετρικές αποστάσεις κατά μέγιστο 85m. […]«

Το σύστημα διαχείρισης (συλλογής και άντλησης) των νερών της σήραγγας σχεδιάστηκε με δυναμικότητα 300m3/h ή 85l/s, λαμβάνοντας υπόψη την εκτιμώμενη από τις υδρογεωλογικές μελέτες παροχή των 80 m3/h, προσαυξημένη με ένα συντελεστή ασφαλείας 1,2 σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της §2 του άρθρου 76 του ΚΜΛΕ. Η παροχή θεωρήθηκε κατανεμημένη ανά μέτρο μήκους υπόγειου έργου ήτοι, 85l/s /10725m = 0,0079 l/s/m.

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι όπως στη στοά των Σκουριών “εκτιμήθηκε από τις υδρογεωλογικές μελέτες” παροχή των 30 κ.μ./ώρα, στην επίμαχη στοά εκτιμήθηκε παροχή 80 κ.μ./ώρα. Όπως και σε εκείνη την περίπτωση, η εκτίμηση των “μελετών” αποδεικνύεται αναξιόπιστη. Αν η παροχή είναι μέχρι 300 κ.μ./ώρα τότε το σύστημα διαχείρισης μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία την υπέρβαση της παροχής. Η αδυναμία οποιασδήποτε αντιμετώπισης της παροχής επί οκτώ μήνες από την ΑΚΤΩΡ, τους Γερμανούς και τους Αυστριακούς ειδικούς, σημαίνει ΑΝΑΜΦΙΒΟΛΑ ότι η παροχή είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερη των 300 κ.μ./ώρα, συνεχής, αμείωτη και μη αντιμετωπίσιμη. Σημαίνει επίσης ότι η πολύτιμη και μοναδική για τη Χαλκιδική υδροφορία του Στρατονικού όρους υφίσταται μεγάλο και ενδεχομένως μη αναστρέψιμο πλήγμα παρότι έχουν διανοιγεί μόνον 1.247 από τα 8.767 μ. της κύριας στοάς και τα 10.724 μ. του συνολικού μήκους της, με τους κλάδους Α” και Β΄.

Ο κύριος προορισμός της στοάς είναι να γίνει η “πλατφόρμα” για την υπόγεια προσέγγιση και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που περιλαμβάνονται στο όριο και κοντά στην περιοχή NATURA 2000 του Στρατονικού όρους επειδή η από την επιφάνεια εκμετάλλευση προσκρούει σε πλήθος περιορισμών. Στα κοιτάσματα αυτά περιλαμβάνονται η Βίνα, ο Ζέπκος, η Αρά, ο Καραντώνας, ο Στρεμπενίκος, η Μπαχτσίνα κ.α.

Στα 1.247 μ. από την είσοδό της, η “πλατφόρμα” έγινε υποβρύχιο! Βυθίστηκε στον “υπό πίεση υδροφορέα” στα +100 μ. Και η σήραγγα για να επιτελέσει το κατά την ΜΠΕ έργο της πρέπει να κατεβεί σε βάθος -663 μ. Με στοές-κλάδους θα πρέπει να γίνουν προσβάσιμα υπόγεια και να εξορυχθούν υπόγεια πλήθος κοιτασμάτων. Τεχνικά αυτό είναι εξαιρετικά δυσχερές.

Παραμένουν όμως ατελείωτα και εξαιρετικά κρίσιμα ερωτήματα στα οποία οφείλει να απαντήσει η δημόσια υπηρεσία στην οποία υποβλήθηκε η Τεχνική Μελέτη της σήραγγας και το Επενδυτικό Σχέδιο – μαϊμού της Ελληνικός Χρυσός, καθώς και η δημόσια υπηρεσία στην οποία υποβλήθηκε και εγκρίθηκε η ΜΠΕ της Ελληνικός Χρυσός.

Έχοντας υπ’όψη τους κάτωθι νόμους/διατάξεις που αφορούν την υποχρέωση των Υπηρεσιών να αποκρίνονται άμεσα στο σύννομο αίτημα του πολίτη:

1. Ν.3463/2006/ΦΕΚ 114 άρ.86 παρ. 1, άρ. 215 παρ, 1,2 και άρ. 214 παρ. 1.
2. Άρθρο 10 παρ. 1 του Συντάγματος.
3. Νόμος 3422/12.12.2005 ΦΕΚ 303 Α’/2005 Κύρωση Σύμβασης Aarhus.
4. Άρθρα 6 και 7 παρ.1 του Ν. 3242/2004, ΦΕΚ 102/τ.Α’/24-5-2004, όπως ισχύουν.
5. Άρθρα 4 και 10 και άρ. 2 του Ν. 2690/1999 (ΦΕΚ 45/τ.Α’), όπως ισχύουν.
6. Άρθρο 5 του Ν. 1943/91, ΦΕΚ 5/τ.Α/1991, όπως ισχύει.
7. Άρθρο 11 παρ. 1,2 του Ν. 3230/2004.
8. ΚΥΑ 11764/653/2006 ΦΕΚ Β ́327/17-3-2006.
9. Άρθρο 1 της υπ’αρ. ΔΙΣΚΠΟ/Φ.17/οικ/17170 ΦΕΚ 1226/τ.Β/10.8.2004.
10. Εγκύκλιος του Υπ. Εσ. “ΠΡΟΓΡΑΜΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ” – Ενημέρωση πολιτών για τα δικαιώματά μας – με αρ. 10384/9.5.2001.
11. Εγκύκλιος Εισ. ΑΠ 6/2006 (421843) για υποχρέωση της διοίκησης χορήγησης δημοσίων εγγράφων που φυλάσσονται στις δημόσιες υπηρεσίες.

Zητούμε να μας απαντήσετε εμπεριστατωμένα στα κάτωθι ερωτήματα:

1. Για το κρίσιμο ζήτημα των επιπτώσεων της διανοιγόμενης σήραγγας στην υπόγεια και επιφανειακή υδροφορία της ευρύτερης περιοχής του Στρατονικού όρους, έχει συνταχθεί πλήρης και τεκμηριωμένη μελέτη; Εαν ναι, να μας χορηγηθεί δαπάναις μας.
2. Ποια είναι η εναλλακτική λύση προσπέλασης του μεταλλείου Ολυμπιάδας από το Μαντέμ Λάκκο στην περίπτωση που η συγκεκριμένη στοά όπως σχεδιάστηκε καταστεί τεχνικά ανέφικτη? Στην περίπτωση άλλης λύσης, με ποιο τρόπο αυτή καλύπτεται από την υφιστάμενη ΚΥΑ/ΕΠΟ?
3. Η εταιρεία εκτίμησε στην Τεχνική Μελέτη και εσείς εγκρίνατε την εκτίμηση μιας παροχής 80 κ.μ./ώρα στη συνολικά διανοιγμένη στοά. Τώρα που από το Μάιο 2013, η παροχή είναι πολλαπλάσια των 300 κ.μ./ώρα και η αντιμετώπιση της αποδεικνύεται αδύνατη, εξακολουθούν να ισχύουν η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων και η Έγκριση της Τεχνικής Μελέτης;
4. Ποιο μεταλλευτικό δικαίωμα νομιμοποιεί την έρευνα και εκμετάλλευση του δημόσιου μεταλλείου Βίνας το οποίο περιέχει τα περισσότερα κοιτάσματα που έχει ανακοινώσει η Ελληνικός Χρυσός ως στόχους της με βάση τη στοά έρευνας?

http://antigoldgr.org/