Περνιέται για λογικό στην εποχή μας, ακόμα και αυτονόητο ή επιβεβλημένο να διοικείται μια χώρα σαν επιχείρηση, με το βλέμμα στους αριθμούς και όχι στους ανθρώπους. Φουσκώνουν όλοι, φουσκώνουν σαν το διάνο και οι δικοί μας που κάνουν τους μάνατζερ, τρομάρα τους. Ψοφολογάει ο ντουνιάς, αριθμομηχανή αυτοί. Πριν πάρουν κεφάλια, τολμούν να σηκώνουν τους ώμους, επισείοντας το κατάστιχο. Τους βλέπεις που ονειρεύονται τον έπαινο του μάνατζερ, καθώς μαγειρεύουν το μπακαλοτέφτερο. Τους κόβεις και από το στυλάκι που κοπιάρουν, με το κοστουμάκι που φορούν.
Μας κρύβουν όμως τη φόδρα του. Μας κρύβουν ότι στις επιχειρήσεις, εκεί όπου κάνουν κουμάντο οι μάνατζερ, εκεί όπου μιλάει αποκλειστικά η γλώσσα των αριθμών, εκεί όπου δεν υπολογίζονται ψυχές και κορμιά, εκεί όπου δεν χωρούν συναισθηματισμοί, εκεί όπου μετρούν μόνο τα οικονομικά αποτελέσματα, εκεί, λοιπόν, ισχύει αλλιώτικη λογοδοσία. Εκεί, μαζεύονται μια φορά το χρόνο σε μια μεγάλη αίθουσα οι ιδιοκτήτες, ελέγχουν το κιτάπι, λογαριάζουν, και μετά αποφασίζουν αν θα μείνει στο πόστο του ο ίδιος μάνατζερ, ή αν θα πάρει πόδι, για ν’ αναλάβει άλλος, καλύτερος. Δεν περιμένουν να περάσουν τέσσερα χρόνια, να φορέσουν πρώτα το φέσι μέχρι τα γόνατα ως τα τρισέγγονα, επειδή τάχα η επιχείρηση είναι ιδέα, ανάλογα με το πώς την έχει δει αυτήν την ιδέα ο κάθε μορφονιός τον οποίο πληρώνουν. Λογοδοσία μια φορά το χρόνο, κάθε χρόνο. Άντε, να σας δω!
Φλοδοξεί να τους ψήσει ο μάνατζερ ότι η επιχείρηση είναι προσωπικό του όραμα, η τάλαινος πατρίς και άλλα τέτοια ηχηρά και πομπώδη; Βρίσκει την παρρησία, το ανακοινώνει δημόσια αυτό εκείνη την κάθε μια φορά το χρόνο· τον ακούν οι μέτοχοι, κρίνουν και αποφασίζουν για την τύχη του. Εύχεται ελόγου του να κατανοήσουν ότι δεν προέκυψαν ακόμα αναλογούντα κέρδη να διανείμει, επειδή είναι δύσκολα τα πράγματα; Τους το εξομολογείται εκείνη την κάθε μια φορά το χρόνο· τον ακούν, κρίνουν και αποφασίζουν. Θέλει να τους ζητήσει πρόσθετο χρονικό περιθώριο, νέα διορία; Τους υποβάλλει το αίτημα εκείνη την κάθε μια φορά το χρόνο· τον ακούν, κρίνουν και αποφασίζουν. Ώστε οι κατεστραμμένοι από τα καμώματά του ανάμεσά τους να σταθμίσουν αν θέλουν να συνεχίσουν να καταστρέφονται, ή να λάβουν τα μέτρα τους, όσο μένει ακόμα καιρός. Και πάντως κάθε χρόνο ανελλιπώς η συνέλευση συνέλευση. Αυτό σημαίνει ιδιωτικονομικά κριτήρια. Να, τα χτένια για τον μάνατζερ. Ετήσια αξιολόγηση για όλους, κύριε… πώς σας είπαμε;
Ο πραγματικός μάνατζερ, ο σκληρός και κυνικός της εποχής μας, αυτός που δεν βλέπει ανθρώπους αλλά αριθμούς, φυλάει τουλάχιστον και κάποιο ίχνος αρετής μέσα του. Διότι αποδέχεται ότι, αφού κρίνει, ομοίως θα τον κρίνουν για τα έργα του μια φορά το χρόνο. Παίρνει κεφάλια με την επίγνωση ότι κάθε χρόνο παίζεται το δικό του. Για τούτο άλλωστε και αμοίβεται αναλόγως. Και μάλιστα, ίσως να παίρνει κάποιες φορές ένα κεφάλι, κάπως λιγότερο ανελέητα απ’ όσο μιαν ημέρα γνωρίζει ότι άλλοι θα του το πάρουν και του ίδιου. Δεν κάθεται ώρα με την ώρα, μήνα με το μήνα, νομοσχέδιο με το νομοσχέδιο, να μαδάει μια πλαστική μαργαρίτα, πέταλο το πέταλο μέχρι το στήμονα των 150, ούτε κλαψουρίζει στους δικούς του μπας και καθυστερήσει το επικείμενο, ψελλίζοντας άρες-μάρες-κουκουνάρες περί σωτηρίας και τετραετίας, για να ροκανίζει το χρόνο. Ούτε κόβει και ράβει προληπτικούς νόμους, για να σώσει το τομάρι του την επαύριον. Παίρνει κάθε χρόνο τους αριθμούς του παραμάσχαλα, τους βγάζει μια ντάνα φωτοτυπίες, τις μοιράζει, μετά βγαίνει αντιμέτωπος με τους ανθρώπους, και διαβάζει στους ελεγκτές του τα χαμπέρια του δυνατά κι ευθαρσώς.
Όπως καταλαβαίνετε, λοιπόν κύριοι, μην μας κάνετε τους μάνατζερ, διότι δεν σας παίρνει! Κι επειδή, μολονότι δεν σας παίρνει, θεωρείτε τους εαυτούς σας πλασμένους κιόλας για μάνατζερ, όπως καταλαβαίνετε, δεν σας παίρνει να κάνετε και τίποτε άλλο σε τούτη την αχάριστη ζωή.
Θαυμάστε κρατικούς μάνατζερ που ‘χουν να προβάλλουν για μεγάλη τους επιτυχία τη διαπίστωση ότι ένας ιδιώτης θα τα έκανε καλύτερα! Είσθε πολύ αποτυχημένοι, για να κορδώνεστε. Για μερικούς-μερικούς από εσάς αποτυχημένοι, ακόμα και αν ήταν να κρίνω μόνο από τα δηλωμένα σας στο «Πόθεν Έσχες», σε σχέση προς το μέγεθος του μαγαζιού.