Υπάρχει και άλλη μια, που περιγράφεται από τις συμπεριφορές, από την διαμόρφωση της καθημερινότητας, από τα memes της μάζας, από την αισθητική και τις αξίες. Φυσικά δεν έχω πρόθεση να αποπολιτικοποιήσω όλα τα παραπάνω, καθώς όλα είναι πολιτική. Αλλά σε διάφορες πτυχές της ζωής στην ελληνική πραγματικότητα, αντιλαμβάνεσαι πως άλλα πράγματα είναι αυτά που μας οδηγούν και πιο βαθιά στον βούρκο.
Οδηγική συμπεριφορά του Έλληνα
Πολλοί σε φανάρια περνάνε την ουρά και δημιουργούν μια δεύτερη ακριβώς μπροστά για να έχουν ένα προβάδισμα λίγων δευτερολέπτων. Παρκάρουν πάνω σε πεζοδρόμια και μπάρες για αμαξίδια, διπλοπαρκάρουν σε ήδη στενούς δρόμους χωρίς αλάρμ, αδιαφορούν για διαβάσεις πεζών, περιφρονούν τους ίδιους τους πεζούς. Δεν είναι τυχαίο που είμαστε δυστυχώς, η πρώτη χώρα στην Ευρώπη στον αριθμό θυμάτων από τροχαία.
Συμπεριφορά σε δημόσιους χώρους
Ο ελληναράς νομίζει πως τα πάντα του ανήκουν. Καπνίζει σε δημόσιους χώρους θεωρώντας πως οι μη καπνιστές πρέπει να βγουν έξω, πετάει σκουπίδια όπου βρει, σπάνια μαζεύει τα σκατά του σκύλου του και δεν σέβεται υποδομές που και ο ίδιος χρησιμοποιεί και οι συμπολίτες του. Αδιαφορεί για την τυχόν ασχήμια του χώρου που ζει, συμβάλλοντας στο να γίνει περισσότερο άσχημος ακριβώς επειδή δεν κάνει τίποτα.
Οι ίδιοι οι δημόσιοι χώροι
Η Αθήνα είναι μια τσιμεντούπολη, μια πρωτεύουσα με ελάχιστο πράσινο, με λίγους χώρους άθλησης, με παρατημένα πάρκα, χωρίς επαρκή χώρο για τους πεζούς. Αυτό που χαρακτηρίζει τις ελληνικές μεγαλουπόλεις είναι η προχειρότητα και η άτακτη αστικοποίηση. Συνήθως η καθαριότητα είναι πάντα το ζητούμενο, ενώ η μυρωδιά που επικρατεί στο κέντρο της πρωτεύουσας προκαλεί θλίψη.
Κοινωνική συνείδηση
Η Ελλάδα είναι τελευταία στην Ευρώπη των 27 σε συμμετοχή σε εθελοντικές οργανώσεις. Επίσης είναι τελευταία στην εθελοντική αιμοδοσία. Ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα θεωρούνται απαραίτητα για το “εγώ”, αλλά όχι για το “εσύ”.
Πολιτισμικές επιλογές και κουλτούρα
Η σύγχρονη Ελλάδα δεν έχει τίποτα για να περηφανεύεται. Ο πολιτισμός της περιορίζεται στα μπουζούκια και την παραλιακή, ενώ η δήθεν εναλλακτική τέχνη, που φιλοξενείται σε δήθεν παρακμιακούς χώρους δεν είναι παρά στάχτη στα μάτια, αφού εξαρτιέται από τα κρατικά κονδύλια και δίνει άλλοθι για την μηδενική στήριξη σε πραγματικούς καλλιτέχνες, που πεθαίνουν στην ψάθα.
Επίσης ο Έλληνας είναι από αυτούς που διαβάζουν λιγότερο και κατά κάποιον τρόπο “σνομπάρει” ως “κουλτουριάρικα” οτιδήποτε ξεφεύγει από την αισθητική του τουρκομπαρόκ.
Τελικά τι φταίει;
Η ελληνική κοινωνία δεν μοιάζει καν ως κοινωνία, αλλά ως ένα παζλ όπου ο καθένας ανέχεται το διπλανό του κομμάτι. Δεν συνυπάρχουμε, δεν αντέχουμε τους διπλανούς μας, συμπεριφερόμαστε εγωιστικά σαν να μην έχουμε ανάγκη τους άλλους, γι’ αυτό δεν τους υπολογίζουμε και δεν τους σεβόμαστε.
Οι δικαιολογίες για αυτή την κατάσταση συνέχεια περιστρέφονται γύρω από το πόσα χρόνια ήμασταν σκλαβωμένοι στους Τούρκους, για την Κατοχή, για την Χούντα (καλά εκεί υπάρχουν και κάποιοι που…περνούσαν καλά) και τις καταστροφές που περάσαμε γενικά ως λαός. Ακόμα και όμως μετά απ’ όλα αυτά, μετά και από την κρίση που περνάμε, ενώ είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά και να στήσουμε τα θεμέλια μιας κοινωνίας πολιτών, δεν το κάναμε. Μπορούμε να κάνουμε πράγματα στην καθημερινότητα για να την κάνουμε λιγότερο επώδυνη.
Στην Ελλάδα υστερούμε σε οργανωμένες μειοψηφίες πουοργανωμένα θα συμπαρασύρουν δημιουργικά και τους υπόλοιπους. Δεν περάσαμε αντίστοιχο Διαφωτισμό και η όλη μας ευημερία αποδείχθηκε επίπλαστη και υλιστική. Δεν παράγαμε πολιτισμικά προϊόντα τα τελευταία -αρκετά- χρόνια, αλλά θέλαμε να βγάλουμε χρήματα, όλο και περισσότερα χρήματα.
Αντιθέτως, εμφανίστηκαν πολλές ομάδες συμφερόντων που ακόμα και σήμερα ενδιαφέρονται μόνο για την προάσπιση των δικών τους συμφερόντων. Κι αυτό όχι μόνο λόγω του ατομοκεντρισμού που προκρίθηκε στο θυμικό αυτό του λαού, αλλά γιατί η κοινωνία είναι κατακερματισμένη.
Πρώτος στόχος μας θα πρέπει (ή θα έπρεπε) να είναι να γίνουμε πρώτα κοινωνία, δηλαδή ένα σύνολο ανθρώπων με σχέσεις και δίκτυα, αρκετά ανεπτυγμένα ώστε να αλληλλοστηρίζονται συνειδητά. Μέχρι τότε, το διαίρει και βασίλευε θα βρίσκει στην ελληνική περίπτωση την τέλεια εφαρμογή.