ΦΩΤΟΓΡΑΦΪΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ " ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ "
- ΠΛΗΝ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΕΞΑΙΡΕΣΕΩΝ - ΑΠΟ ΤΟ " ΚΑΚΟ " ΣΤΑΛΙΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
- ΠΛΗΝ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΕΞΑΙΡΕΣΕΩΝ - ΑΠΟ ΤΟ " ΚΑΚΟ " ΣΤΑΛΙΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
( Απολύτως διάφορο Πολιτικά από την σύγχρονη ψευδοσταλινικη πλαστοπροσωπεία διάφορων τμημάτων της )
" Οι επιβιώσεις του αστικού εθνικισμού φανερώνονται στην Ε.Σ.Σ.Δ και με τη μορφή του εθνικού μηδενισμού, του κοσμοπολιτισμού, και εκφράζουν την αδιαφορία, την απάθεια για τις τύχες της σοσιαλιστικής πατρίδας, της μεγάλης μας σοβιετικής πατρίδας. Η αντιπατριωτική ομαδούλα των κοσμοπολιτών της Ε.Σ.Σ.Δ σκεπαζότανε κάτω από τον μανδύα του " διεθνισμού ". Ο διεθνισμός όμως και ο κοσμοπολιτισμός είναι διαμετρικά αντίθετοι, όπως αντίθετα είναι και τα συμφέροντα του προλεταριάτου και της κεφαλαιοκρατίας.
Ο ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ είναι αντιπατριωτική αστικο-ιμπεριαλιστική ιδεολογία, που περιφρονεί τις καλύτερες, προοδευτικές, επαναστατικές και δημοκρατικές παραδόσεις των λαών, τον πολιτισμό τους.....
" Οι επιβιώσεις του αστικού εθνικισμού φανερώνονται στην Ε.Σ.Σ.Δ και με τη μορφή του εθνικού μηδενισμού, του κοσμοπολιτισμού, και εκφράζουν την αδιαφορία, την απάθεια για τις τύχες της σοσιαλιστικής πατρίδας, της μεγάλης μας σοβιετικής πατρίδας. Η αντιπατριωτική ομαδούλα των κοσμοπολιτών της Ε.Σ.Σ.Δ σκεπαζότανε κάτω από τον μανδύα του " διεθνισμού ". Ο διεθνισμός όμως και ο κοσμοπολιτισμός είναι διαμετρικά αντίθετοι, όπως αντίθετα είναι και τα συμφέροντα του προλεταριάτου και της κεφαλαιοκρατίας.
Ο ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ είναι αντιπατριωτική αστικο-ιμπεριαλιστική ιδεολογία, που περιφρονεί τις καλύτερες, προοδευτικές, επαναστατικές και δημοκρατικές παραδόσεις των λαών, τον πολιτισμό τους.....
Ο κοσμοπολιτισμός αρνείται τον εθνικό πολιτισμό, την εθνική κυριαρχία και ελευθερία για όλα τα έθνη και τις φυλές εξον από ένα "καθολικό ", " υποδειγματικό ", " ανώτερο " έθνος και φυλή.
Ο κοσμοπολιτισμός έγινε σήμερα ιδεολογικό όπλο για τους ιμπεριαλιστές των ΕΠΑ, που αποβλέπουν στην παγκόσμια κυριαρχία.
Οι ιμπεριαλιστές, για να πραγματοποιήσουν τα επιθετικά τους σχέδια, να στερήσουν από τους λαούς την ελευθερία και ανεξαρτησία και να τους υποτάξουν στην κυριαρχία τους, προσπαθούν να αφοπλίσουν ιδεολογικά τους λαούς με την αντιπατριωτική ιδεολογία του κοσμοπολιτισμού "
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΥΛΙΣΜΟΣ, Ακαδημία Επιστημών της Ε.Σ.Σ.Δ, Κρατικό Εκδοτικό Πολιτικής Φιλολογίας, 1950. Ελληνική έκδοση από την " Νέα Ελλάδα ", 1951. Σελίδα 569
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΥΛΙΣΜΟΣ, Ακαδημία Επιστημών της Ε.Σ.Σ.Δ, Κρατικό Εκδοτικό Πολιτικής Φιλολογίας, 1950. Ελληνική έκδοση από την " Νέα Ελλάδα ", 1951. Σελίδα 569
Απόδειξη της ασυμφιλίωτης αντίθεσης της σύγχρονης ψευδοεπαναστατικής " Αριστεράς " με τον Επιστημονικό Κομμουνισμό, και την ολική προσχώρησή της στον Σύγχρονο Φασισμό του Πολυεθνικού Κεφαλαίου, είναι η υβριστική συμπεριφορά της απέναντι σε αυτούς που κινούνται Πολιτικά επί των Βάσεων του Ιστορικού Υλισμού, και μόλις δοθούν οι αποδείξεις της ολοκληρωτικής της διάστασης με τον Ιστορικό Κομμουνισμό, αρχίζει τις γαλιφιές του στύλ :
" ο Μαρξ δεν ήταν ούτε Μωυσής ούτε Ιησούς ούτε Μωάμεθ, και το έργο του επιδέχεται πολλαπλών αναγνώσεων, Ότι ο μαρξισμός δεν είναι Βίβλος ή Κοράνι, αλλά επιστήμη που έχει όρια ανάπτυξης, συνιστώντας πεδίο αντιπαραθέσεων και σύγκρουσης τάσεων.
Κανένας μας δεν κατέχει καμιά "εξ αποκαλύψεως" αλήθεια. Ας είμαστε λίγο πιο συγκρατημένοι στους χαρακτηρισμούς της άλλης άποψης κι ας συνεχίσουμε να συζητάμε και να συγκρουόμαστε. Με το πάθος αυτών που αναζητούν την αλήθεια και όχι με την τυφλότητα εκείνων που την έχουν κατακτημένη με την επιφοίτηση κάποιου Αγίου Πνεύματος."
Σωστά. Ο Μαρξισμός δεν είναι Βίβλος ούτε Κοράνι.Και η ανάπτυξη της Επιστήμης προαπαιτεί Ελευθερία της Κριτικής. Αλλά εδώ μιλάμε για μια Συγκεκριμένη Επιστήμη, που δεν είναι ουτε Κοινωνικο-Ταξικά, ούτε Πολιτικά αδιάφορη στο Εθνικό - Διεθνικό Ζήτημα. Και αυτή η πρόσφατη " Ελευθεριότητα " που επιτέλους μας παραχωρούν αυτοί, που όταν μέχρι χθες τοποθετούμασταν επί του Εθνικού Ζητήματος, μας αποκαλούσαν ανενδοίαστα " Φασίστες ", δεν είναι παρα η απόδειξη της Πολιτικής - Ιδεολογικής τους ήττας, ακριβώς στο ανώτερο επίπεδο της Επιστημονικής Κοσμοθεωρίας. Και ο τρόπος που βλέπουν οι ίδιοι αυτήν την " Ελευθερία " που μας " παραχωρούν ", για πολλοστή φορά στην Ιστορία του Επαναστατικού Κινήματος, έχει εδώ και πάνω από έναν αιώνα εκτεθεί και αναλυθεί υπερεπαρκώς, από τον Λένιν, που ποτέ δεν παύουν να τον επικαλούνται ανερυθρίαστα. Ας τον απολαύσουμε λοιπόν γιά μια ακόμα φορά :
ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗΣ»
α) ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗΣ»;
«Ελευθερία κριτικής» είναι αναμφισβήτητα σήμερα το κατεξοχήν σύνθημα της μόδας, σύνθημα πού χρησιμοποιείται συχνότατα στις συζητήσεις ανάμεσα στους σοσιαλιστές και στους δημοκράτες όλων των χωρών. Είναι δύσκολο, από πρώτη ματιά, να φανταστεί κανείς κάτι πιο περίεργο από τις επίσημες αυτές επικλήσεις του ενός από τα αντιμαχόμενα μέρη στην ελευθερία κριτικής. Είναι τάχα δυνατό ν' ακούστηκαν μέσα από τα πρωτοπόρα κόμματα φωνές ενάντια στο συνταγματικό εκείνο νόμο της πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών χωρών, πού εγγυάται την ελευθερία της επιστήμης και της επιστημονικής έρευνας; «Κάτι δεν πάει καλά εδώ!» - θα πει από μέσα tου κάθε ουδέτερος παρατηρητής πού έχει ακούσει να επαναλαβαίνεται το σύνθημα αυτό της μόδας σ' όλα τα σταυροδρόμια, μα δε συνέλαβε ακόμα την ουσία της διαφωνίας ανάμεσα σ' αυτούς πού διαφωνούν. «Το σύνθημα αυτό είναι, προφανώς, ένα από τα συμβατικά εκείνα λογάκια, πού, όπως και τα παρατσούκλια, πολιτογραφούνται με τη χρήση και γίνονται σχεδόν ονόματα προσηγορικά».Στην πραγματικότητα δεν είναι μυστικό για κανέναν, ότι μέσα στη σύγχρονη διεθνή σοσιαλδημοκρατία [1] έχουν διαμορφωθεί δυο κατευθύνσεις, πού η πάλη ανάμεσα τους πότε φουντώνει και πετάει ζωηρές φλόγες, πότε καταλαγιάζει και σιγοκαίει κάτω από τη στάχτη επιβλητικών «αποφάσεων ανακωχής». Σε τι συνίσταται η «νέα» κατεύθυνση που βλέπει «κριτικά» τον «παλιό, δογματικό» μαρξισμό, αυτό μας το είπε αρκετά καθαρά ο Μπέρνσταϊν και μας το έδειξε ο Μιλλεράν.
[ 1. Με την ευκαιρία σημειώνουμε ότι στην Ιστορία του νεότερου σοσιαλισμού αυτή είναι ίσως η μοναδική κι εξαιρετικά παρήγορη στο είδος της περίπτωση, που για πρώτη φορά ή σύγκρουση των διάφορων κατευθύνσεων μέσα στο σοσιαλισμό έχει μετατραπεί από εθνική σε διεθνή.
Στο παρελθόν οι διαμάχες ανάμεσα στους λασσαλικούς καί στους αϊζεναχικούς, ανάμεσα στους γκεντιστές και στους ποσσιμπιλιστές, ανάμεσα στους φαβιανούς και στους σοσιαλδημοκράτες, ανάμεσα στους «ναροντοβόλτσι» και στους σοσιαλδημοκράτες παρέμεναν καθαρά εθνικές φιλονικίες, αντανακλούσαν καθαρώς εθνικά χαρακτηριστικά και γίνονταν, ας πούμε, σε διαφορετικά επίπεδα.
Σήμερα (αυτό είναι τώρα πια ολοφάνερο) οι άγγλοι φαβιανοί, οι γάλλοι μινιστεριαλιστές, οι γερμανοί μπερνσταϊνικοί, οι ρώσοι κριτικοί όλοι τους αποτελούν μια οικογένεια, όλοι τους επαινούν ο ένας τον άλλο, διδάσκονται ο ένας από τον άλλο και όλοι μαζί ξεσπαθώνουν ενάντια στο «δογματικό» μαρξισμό. Ισως σ' αυτή την πρώτη, πραγματικά διεθνή, σύγκρουση με το σοσιαλιστικό οπορτουνισμό η διεθνής επαναστατική σοσιαλδημοκρατία να δυναμώσει αρκετά, ώστε να βάλει τέρμα στην πολιτική αντίδραση πού ήδη από καιρό βασιλεύει στην Ευρώπη.]
Η σοσιαλδημοκρατία πρέπει από κόμμα κοινωνικής επανάστασης να μετατραπεί σε δημοκρατικό κόμμα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Το πολιτικό αυτό αίτημα ο Μπέρνσταϊν το περιέβαλε με ολόκληρη συστοιχία από αρκετά αρμονικά συνδυασμένα «νέα» επιχειρήματα και συλλογισμούς. Δεν παραδεχόταν, ότι μπορεί να θεμελιωθεί επιστημονικά ο σοσιαλισμός και ν’ αποδειχτεί, από την άποψη της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας, ότι είναι αναγκαίος κι αναπόφευχτος. Δεν παραδεχόταν το γεγονός της αυξανόμενης αθλιότητας, της προλεταριοποίησης και της όξυνσης των κεφαλαιοκρατικών αντιθέσεων. Διακήρυχνε πως είναι ανυπόστατη η ίδια η έννοια «τελικός σκοπός» και απέρριπτε ανεπιφύλαχτα την ιδέα της διχτατορίας του προλεταριάτου. Δεν παραδεχόταν ότι ανάμεσα στο φιλελευθερισμό και στο σοσιαλισμό υπάρχει ριζική αντίθεση. Απέρριπτε τηθεωρία της ταξικής πάλης σαν δήθεν ανεφάρμοστη σε μια αυστηρά δημοκρατική κοινωνία, που κυβερνιέται σύμφωνα με τη θέληση της πλειοψηφίας, κτλ.
Ετσι, το αίτημα μιας αποφασιστικής στροφής από την επαναστατική σοσιαλδημοκρατία προς τον αστικό σοσιαλρεφορμισμό συνοδευόταν από μια όχι λιγότερο αποφασιστική στροφή προς την αστική κριτική όλων των βασικών ιδεών του μαρξισμού. Κι επειδή η κριτική αυτή γινόταν ανέκαθεν ενάντια στο μαρξισμό και από το πολιτικό βήμα και από την πανεπιστημιακή έδρα, και μ' ένα σωρό μπροσούρες και με πολλές επιστημονικές πραγματείες, επειδή όλη η νέα γενεά των μορφωμένων τάξεων επί δεκαετίες διαπαιδαγωγούνταν συστηματικά με το πνεύμα της κριτικής αυτής, δεν είναι παράξενο, ότι η «νέα κριτική» κατεύθυνση μέσα στη σοσιαλδημοκρατία ξεπρόβαλε μονομιάς εντελώς ολοκληρωμένη, όπως ακριβώς ή Αθηνά από το κεφάλι του Δία. Η κατεύθυνση αυτή ως προς το περιεχόμενο της δεν είχε ανάγκη ν' αναπτυχθεί και να διαμορφωθεί: μεταφέρθηκε κατευθείαν από την αστική φιλολογία στη σοσιαλιστική.
Παρακάτω. Αν η θεωρητική κριτική που έκανε ο Μπέρνσταϊν και οι διακαείς πολιτικοί πόθοι του παραμένουν ακόμα για μερικούς ασαφείς, οι γάλλοι φρόντισαν να επιδείξουν κατά τρόπο χειροπιαστό τη «νέα μέθοδο». Η Γαλλία και τούτη τη φορά δικαίωσε την παλιά της φήμη, φήμη «χώρας, που στην ιστορία της περισσότερο από οπουδήποτε αλλού οι ταξικοί αγώνες έφταναν κάθε φορά ως το αποφασιστικό τέλος» (Ενγκελς, από τον πρόλογο στο Εργο του Μαρξ: «Η 18η Brumaire του Λουδοβίκου Βοναπάρτη»). Οι γάλλοι σοσιαλιστές αντί να θεωρητικολογούν άρχισαν να δρουν άμεσα. Οι πιο αναπτυγμένες από δημοκρατική άποψη πολιτικές συνθήκες της Γαλλίας τους επέτρεψαν να περάσουν μονομιάς στον «πραχτικό μπερνσταϊνισμό» μ΄ όλες τις συνέπειες του. Ο Μιλλεράν πρόσφερε ένα θαυμάσιο δείγμα αυτού του πραχτικού μπερνσταϊνισμού - δικαιολογημένα λοιπόν και ο Μπέρνσταϊν και ο Φόλμαρ έσπευσαν με τόσο ζήλο να υπερασπίσουν και να εξυμνήσουν τον Μιλλεράν! Πραγματικά: αν η σοσιαλδημοκρατία στην ουσία είναι απλώς ένα κόμμα μεταρρυθμίσεων και πρέπει να έχει το θάρρος να το αναγνωρίσει αυτό ανοιχτά, τότε ο σοσιαλιστής όχι μόνο έχει το δικαίωμα να συμμετάσχει σε αστική κυβέρνηση, αλλά και οφείλει να το επιδιώκει διαρκώς. «Αν δημοκρατία σημαίνει στην ουσία εξάλειψη της ταξικής κυριαρχίας, τότε γιατί ένας σοσιαλιστής υπουργός να μη σαγηνεύει όλο τον αστικό κόσμο με λόγους για συνεργασία των τάξεων; Γιατί να μη μένει στην κυβέρνηση ακόμα και όταν οι δολοφονίες των εργατών από τους χωροφύλακες δείχνουν για εκατοστή και χιλιοστή φορά τον πραγματικό χαρακτήρα της δημοκρατικής συνεργασίας των τάξεων; Γιατί να μη συμμετέχει προσωπικά στην υποδοχή του τσάρου, που οι γάλλοι σοσιαλιστές δεν τον αποκαλούν σήμερα αλλιώς παρά ήρωα της κρεμάλας, του κνούτου και της εκτόπισης (knuteur, pendeur et deportateur) ; Και η αμοιβή για την έσχατη αυτή ταπείνωση και αυτοεξευτελισμό του σοσιαλισμού μπροστά σ' όλο τον κόσμο, για τη διαφθορά της σοσιαλιστικής συνείδησης των εργατικών μαζών - της μοναδικής αυτής βάσης που μπορεί να μας εξασφαλίσει τη νίκη - η αμοιβή για όλα αυτά είναι τα πομπώδησχέδια για κάτι τιποτένιες μεταρρυθμίσεις, τόσο τιποτένιες ώστε ακόμα και αστικές κυβερνήσεις να έχουν κατορθώσει να αποσπάσουν περισσότερα πράγματα!
Οποιος δεν κλείνει σκόπιμα τα μάτια του, δεν μπορεί να μη δει, ότι η νέα «κριτική» κατεύθυνση μέσα στο σοσιαλισμό δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια νέα παραλλαγή του οπορτουνισμού. Κι αν κρίνουμε τους ανθρώπους όχι από τη φανταχτερή στολή που μόνοι τους φόρεσαν, όχι από την εντυπωσιακή επωνυμία που μόνοι τους πήραν, αλλά από τα έργα τους κι από όσα προπαγανδίζουν στην πραγματικότητα, θα δούμε καθαρά πως «ελευθερία κριτικής» σημαίνει ελευθερία οπορτουνιστικής κατεύθυνσης μέσα στη σοσιαλδημοκρατία, ελευθερία μετατροπής της σοσιαλδημοκρατίας σε δημοκρατικό κόμμα μεταρρυθμίσεων, ελευθερία για την εισαγωγή αστικών ιδεών και αστικών στοιχείων στο σοσιαλισμό.
Η λέξη ελευθερία είναι μεγάλη λέξη, κάτω όμως από τη σημαία της ελευθερίας της βιομηχανίας έγιναν οι πιο ληστρικοί πόλεμοι, κάτω από τη σημαία της ελευθερίας της εργασίας καταληστεύονταν οι εργαζόμενοι. Μια τέτοια ακριβώς εσωτερική απάτη κρύβεται κάτω από τη σημερινή χρήση των λέξεων «ελευθερία κριτικής». Οι άνθρωποι που έχουν πραγματικά πεισθεί, ότι προώθησαν την επιστήμη, θα ζητούσαν όχι ελευθερία συνύπαρξης των νέων αντιλήψεων με τις παλιές, αλλά την αντικατάσταση των παλιών αντιλήψεων από τις νέες. Και οι κραυγές «ζήτω η ελευθερία κριτικής!» που ακούγονται σήμερα, θυμίζουν πολύ το μύθο του άδειου βαρελιού.
Βαδίζουμε σαν συμπαγής ομάδα από έναν απόκρημνο και δύσκολο δρόμο, πιασμένοι γερά χέρι με χέρι. Είμαστε απ' όλες τις μεριές κυκλωμένοι από εχθρούς, και είμαστε σχεδόν πάντα αναγκασμένοι να βαδίζουμε κάτω από τα πυρά τους. Ενωθήκαμε ύστερα από ελεύθερα παρμένη απόφαση για να πολεμήσουμε τους εχθρούς κι όχι για να πέσουμε στο γειτονικό βάλτο, που οι κάτοικοι του από την αρχή μας κατέκριναν, γιατί ξεχωρίσαμε σε ιδιαίτερη ομάδα και διαλέξαμε το δρόμο του αγώνα αντί το δρόμο της συμφιλίωσης.
Η σοσιαλδημοκρατία πρέπει από κόμμα κοινωνικής επανάστασης να μετατραπεί σε δημοκρατικό κόμμα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Το πολιτικό αυτό αίτημα ο Μπέρνσταϊν το περιέβαλε με ολόκληρη συστοιχία από αρκετά αρμονικά συνδυασμένα «νέα» επιχειρήματα και συλλογισμούς. Δεν παραδεχόταν, ότι μπορεί να θεμελιωθεί επιστημονικά ο σοσιαλισμός και ν’ αποδειχτεί, από την άποψη της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας, ότι είναι αναγκαίος κι αναπόφευχτος. Δεν παραδεχόταν το γεγονός της αυξανόμενης αθλιότητας, της προλεταριοποίησης και της όξυνσης των κεφαλαιοκρατικών αντιθέσεων. Διακήρυχνε πως είναι ανυπόστατη η ίδια η έννοια «τελικός σκοπός» και απέρριπτε ανεπιφύλαχτα την ιδέα της διχτατορίας του προλεταριάτου. Δεν παραδεχόταν ότι ανάμεσα στο φιλελευθερισμό και στο σοσιαλισμό υπάρχει ριζική αντίθεση. Απέρριπτε τηθεωρία της ταξικής πάλης σαν δήθεν ανεφάρμοστη σε μια αυστηρά δημοκρατική κοινωνία, που κυβερνιέται σύμφωνα με τη θέληση της πλειοψηφίας, κτλ.
Ετσι, το αίτημα μιας αποφασιστικής στροφής από την επαναστατική σοσιαλδημοκρατία προς τον αστικό σοσιαλρεφορμισμό συνοδευόταν από μια όχι λιγότερο αποφασιστική στροφή προς την αστική κριτική όλων των βασικών ιδεών του μαρξισμού. Κι επειδή η κριτική αυτή γινόταν ανέκαθεν ενάντια στο μαρξισμό και από το πολιτικό βήμα και από την πανεπιστημιακή έδρα, και μ' ένα σωρό μπροσούρες και με πολλές επιστημονικές πραγματείες, επειδή όλη η νέα γενεά των μορφωμένων τάξεων επί δεκαετίες διαπαιδαγωγούνταν συστηματικά με το πνεύμα της κριτικής αυτής, δεν είναι παράξενο, ότι η «νέα κριτική» κατεύθυνση μέσα στη σοσιαλδημοκρατία ξεπρόβαλε μονομιάς εντελώς ολοκληρωμένη, όπως ακριβώς ή Αθηνά από το κεφάλι του Δία. Η κατεύθυνση αυτή ως προς το περιεχόμενο της δεν είχε ανάγκη ν' αναπτυχθεί και να διαμορφωθεί: μεταφέρθηκε κατευθείαν από την αστική φιλολογία στη σοσιαλιστική.
Παρακάτω. Αν η θεωρητική κριτική που έκανε ο Μπέρνσταϊν και οι διακαείς πολιτικοί πόθοι του παραμένουν ακόμα για μερικούς ασαφείς, οι γάλλοι φρόντισαν να επιδείξουν κατά τρόπο χειροπιαστό τη «νέα μέθοδο». Η Γαλλία και τούτη τη φορά δικαίωσε την παλιά της φήμη, φήμη «χώρας, που στην ιστορία της περισσότερο από οπουδήποτε αλλού οι ταξικοί αγώνες έφταναν κάθε φορά ως το αποφασιστικό τέλος» (Ενγκελς, από τον πρόλογο στο Εργο του Μαρξ: «Η 18η Brumaire του Λουδοβίκου Βοναπάρτη»). Οι γάλλοι σοσιαλιστές αντί να θεωρητικολογούν άρχισαν να δρουν άμεσα. Οι πιο αναπτυγμένες από δημοκρατική άποψη πολιτικές συνθήκες της Γαλλίας τους επέτρεψαν να περάσουν μονομιάς στον «πραχτικό μπερνσταϊνισμό» μ΄ όλες τις συνέπειες του. Ο Μιλλεράν πρόσφερε ένα θαυμάσιο δείγμα αυτού του πραχτικού μπερνσταϊνισμού - δικαιολογημένα λοιπόν και ο Μπέρνσταϊν και ο Φόλμαρ έσπευσαν με τόσο ζήλο να υπερασπίσουν και να εξυμνήσουν τον Μιλλεράν! Πραγματικά: αν η σοσιαλδημοκρατία στην ουσία είναι απλώς ένα κόμμα μεταρρυθμίσεων και πρέπει να έχει το θάρρος να το αναγνωρίσει αυτό ανοιχτά, τότε ο σοσιαλιστής όχι μόνο έχει το δικαίωμα να συμμετάσχει σε αστική κυβέρνηση, αλλά και οφείλει να το επιδιώκει διαρκώς. «Αν δημοκρατία σημαίνει στην ουσία εξάλειψη της ταξικής κυριαρχίας, τότε γιατί ένας σοσιαλιστής υπουργός να μη σαγηνεύει όλο τον αστικό κόσμο με λόγους για συνεργασία των τάξεων; Γιατί να μη μένει στην κυβέρνηση ακόμα και όταν οι δολοφονίες των εργατών από τους χωροφύλακες δείχνουν για εκατοστή και χιλιοστή φορά τον πραγματικό χαρακτήρα της δημοκρατικής συνεργασίας των τάξεων; Γιατί να μη συμμετέχει προσωπικά στην υποδοχή του τσάρου, που οι γάλλοι σοσιαλιστές δεν τον αποκαλούν σήμερα αλλιώς παρά ήρωα της κρεμάλας, του κνούτου και της εκτόπισης (knuteur, pendeur et deportateur) ; Και η αμοιβή για την έσχατη αυτή ταπείνωση και αυτοεξευτελισμό του σοσιαλισμού μπροστά σ' όλο τον κόσμο, για τη διαφθορά της σοσιαλιστικής συνείδησης των εργατικών μαζών - της μοναδικής αυτής βάσης που μπορεί να μας εξασφαλίσει τη νίκη - η αμοιβή για όλα αυτά είναι τα πομπώδησχέδια για κάτι τιποτένιες μεταρρυθμίσεις, τόσο τιποτένιες ώστε ακόμα και αστικές κυβερνήσεις να έχουν κατορθώσει να αποσπάσουν περισσότερα πράγματα!
Οποιος δεν κλείνει σκόπιμα τα μάτια του, δεν μπορεί να μη δει, ότι η νέα «κριτική» κατεύθυνση μέσα στο σοσιαλισμό δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια νέα παραλλαγή του οπορτουνισμού. Κι αν κρίνουμε τους ανθρώπους όχι από τη φανταχτερή στολή που μόνοι τους φόρεσαν, όχι από την εντυπωσιακή επωνυμία που μόνοι τους πήραν, αλλά από τα έργα τους κι από όσα προπαγανδίζουν στην πραγματικότητα, θα δούμε καθαρά πως «ελευθερία κριτικής» σημαίνει ελευθερία οπορτουνιστικής κατεύθυνσης μέσα στη σοσιαλδημοκρατία, ελευθερία μετατροπής της σοσιαλδημοκρατίας σε δημοκρατικό κόμμα μεταρρυθμίσεων, ελευθερία για την εισαγωγή αστικών ιδεών και αστικών στοιχείων στο σοσιαλισμό.
Η λέξη ελευθερία είναι μεγάλη λέξη, κάτω όμως από τη σημαία της ελευθερίας της βιομηχανίας έγιναν οι πιο ληστρικοί πόλεμοι, κάτω από τη σημαία της ελευθερίας της εργασίας καταληστεύονταν οι εργαζόμενοι. Μια τέτοια ακριβώς εσωτερική απάτη κρύβεται κάτω από τη σημερινή χρήση των λέξεων «ελευθερία κριτικής». Οι άνθρωποι που έχουν πραγματικά πεισθεί, ότι προώθησαν την επιστήμη, θα ζητούσαν όχι ελευθερία συνύπαρξης των νέων αντιλήψεων με τις παλιές, αλλά την αντικατάσταση των παλιών αντιλήψεων από τις νέες. Και οι κραυγές «ζήτω η ελευθερία κριτικής!» που ακούγονται σήμερα, θυμίζουν πολύ το μύθο του άδειου βαρελιού.
Βαδίζουμε σαν συμπαγής ομάδα από έναν απόκρημνο και δύσκολο δρόμο, πιασμένοι γερά χέρι με χέρι. Είμαστε απ' όλες τις μεριές κυκλωμένοι από εχθρούς, και είμαστε σχεδόν πάντα αναγκασμένοι να βαδίζουμε κάτω από τα πυρά τους. Ενωθήκαμε ύστερα από ελεύθερα παρμένη απόφαση για να πολεμήσουμε τους εχθρούς κι όχι για να πέσουμε στο γειτονικό βάλτο, που οι κάτοικοι του από την αρχή μας κατέκριναν, γιατί ξεχωρίσαμε σε ιδιαίτερη ομάδα και διαλέξαμε το δρόμο του αγώνα αντί το δρόμο της συμφιλίωσης.
Και τώρα μερικοί από μας αρχίζουν να φωνάζουν: πάμε σ' αυτό το βάλτο! Κι όταν αρχίζουμε να τους μαλώνουμε, απαντούν: τι καθυστερημένοι που είστε! Και πώς δεν ντρέπεστε να μας αρνιέστε την ελευθερία να σας καλούμε σε καλύτερο δρόμο!
- Ω, ναι, κύριοι, είστε ελεύθεροι όχι μόνο να μας καλείτε, μα και να πάτε όπου θέλετε, ακόμα και στο βάλτο· έχουμε μάλιστα τη γνώμη, ότι η πραγματική θέση σας βρίσκεται ίσα-ίσα στο βάλτο και είμαστε έτοιμοι να σας προσφέρουμε κάθε βοήθεια για να κουβαληθείτε εκεί. Μόνο άστε τα χέρια μας τότε, μη πιάνεστε από μας και μη λερώνετε τη μεγάλη λέξη ελευθερία, γιατί και μεις είμαστε «ελεύθεροι» να πάμε όπου μας αρέσει, ελεύθεροι να πολεμήσουμε όχι μονάχα το βάλτο, αλλά και κείνους που τραβάνε για το βάλτο! ..."