Του Γ. ΔΕΛΑΣΤΙΚ*
Απλώς ζήτημα χρόνου είναι από δω και πέρα η επιστροφή του Ιράν στον ρόλο που έπαιζε επί σάχη, πριν από την ισλαμική επανάσταση του αγιατολάχ Χομεϊνί στις αρχές του 1979, ως υποτελούς συμμάχου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή! Αυτό θα γίνει φυσικά με νέους όρους, με νέα πρόσωπα, με ισλαμικές ιδιομορφίες, αλλά η ουσία θα είναι ίδια. Ισως να είχε ξενίσει κάποιους αναγνώστες του «Εθνους» ο κατηγορηματικός τρόπος διατύπωσης της άποψης από τη στήλη αυτή, λίγα 24ωρα μετά την εκλογή ως προέδρου του Ιράν του φιλοδυτικού Χασάν Ροχανί, ότι η εκλογή αυτή «συνιστά θρίαμβο της πολιτικής των ΗΠΑ». Ισχυριζόμασταν τότε (20 Ιουνίου 2013) ότι η εκλογή του Ροχανί «σηματοδοτεί την κάμψη του φρονήματος αντίστασης του ιρανικού λαού» και ότι «οι Ιρανοί δείχνουν να είναι έτοιμοι να υποταχθούν στις ΗΠΑ»! Δυστυχώς, δεν χρειάστηκε να περάσουν ούτε πέντε μήνες για να υποκύψουν οικειοθελώς οι Ιρανοί στους Αμερικανούς.
Εχει τεράστια πολιτική σημασία ότι την υποταγή στις ΗΠΑ την επέλεξε συνειδητά όχι μόνο το φιλοδυτικό αστικό μπλοκ που εκπροσωπεί ο Ροχανί, αλλά και ο ηγέτης της ιρανικής επανάστασης αγιατολάχ Χαμενεΐ, με ενθουσιώδη λαϊκή υποστήριξη. Μόνο έτσι μπορούσε να γίνει αλλαγή πολιτικής της Τεχεράνης, αλλά ταυτόχρονα επειδή ακριβώς έγινε με ευρύτατη συναίνεση, είναι πλέον χωρίς δυνατότητα επιστροφής σε συγκρουσιακές σχέσεις με την Ουάσιγκτον για τα επόμενα χρόνια! Ο κύβος ερρίφθη! Από δω και πέρα, όποιοι μικροκαβγάδες λάβουν χώρα μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν δεν έχουν καμιά ουσιαστική πολιτική σημασία. Διαπραγματευτικά «κολπάκια» θα είναι και τίποτα παραπάνω. Οι αλλαγές που θα λάβουν χώρα δεν χρειάζεται να είναι εντυπωσιακές επιφανειακά. Καπιταλισμό είχε το Ιράν, δεν είχε κάποιο άλλο κοινωνικό σύστημα που να χρειάζεται να ανατραπεί, όπως έγινε στην αλήστου μνήμης Σοβιετική Ενωση και στις χώρες του τεθνεώτος «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Αυτό που θα καταργηθεί είναι ο φιλολαϊκός κρατικός παρεμβατισμός. Η ισχυρότατη αστική τάξη του Ιράν φυσικά ασκούσε και τώρα την εξουσία, υπό την προϋπόθεση ότι λάμβανε υπόψη της όχι μόνο τον ηγετικό πολιτικό ρόλο του σιιτικού κλήρου, αλλά και τον ρόλο κέντρων εξουσίας που είχαν προκύψει από την επανάσταση (π.χ. Φρουροί της Επανάστασης). Αυτό σίγουρα περιόριζε τα περιθώρια δράσης της και στρέβλωνε τον ιρανικό καπιταλισμό. Ωφελούσε τις λαϊκές μάζες, αλλά δεν επέτρεπε στην ιρανική οικονομική ελίτ να είναι ανταγωνιστική σε διεθνές επίπεδο, χώρια που οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις συνιστούσαν ισχυρότατο πλήγμα εναντίον των συμφερόντων και της βάσης ισχύος της. Τώρα όλα αυτά θα αρχίσουν να διορθώνονται, όχι φυσικά χωρίς εσωτερικές συγκρούσεις στο Ιράν μεταξύ κατεστημένων ομάδων συμφερόντων.
Αυτές οι διαμάχες όμως θα αφορούν μεν ζωτικότατα τους ίδιους τους Ιρανούς, αλλά θα είναι παντελώς αδιάφορες για τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτή καθαυτή όμως η επιστροφή του Ιράν υπό τις ΗΠΑ έχει τεράστιες συνέπειες γεωπολιτικού χαρακτήρα σε όλη τη Μέση Ανατολή. Κυριολεκτικά ανατρέπει τον συσχετισμό δυνάμεων, μέσα πλέον στο αμερικανικό στρατόπεδο των συμμάχων της Ουάσιγκτον στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Η ιρανική ελίτ στη φάση αυτή -υπογραμμίζουμε το «στη φάση αυτή»- μπορεί ναπροσφέρει εξαιρετικής σημασίας υπηρεσίες στις ΗΠΑ. Εννοούμε πολύ σοβαρότερες από εκείνες που μπορούν να προσφέρουν στους Αμερικανούς οι δύο κορυφαίοι εταίροι τους στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία. Ακριβώς γι' αυτό το Τελ Αβίβ και το Ριάντ δεν κρύβουν την εντονότατη δυσαρέσκειά τους για την προσέγγιση ΗΠΑ - Ιράν.
Εχουν πλήρη επίγνωση του πόση σημασία έχουν για τον Λευκό Οίκο οι δυνητικές υπηρεσίες της Τεχεράνης και γνωρίζουν άριστα οι Ισραηλινοί και οι Σαουδάραβες πόσο υποβαθμίζεται αντικειμενικά η δική τους συμβολή στα αμερικανικά σχέδια μόλις υλοποιηθεί εμπράκτως η προσχώρηση του Ιράν στο μεσανατολικό στρατόπεδο των ΗΠΑ. Αλλάζουν σχεδόν όλα εκ βάθρων στους συσχετισμούς δυνάμεων στην περιοχή. Δρομολογούνται εντελώς διαφορετικές εξελίξεις σε σημαντικές χώρες της Μέσης Ανατολής και καθίσταται αναπότρεπτος ο επαναπροσδιορισμός των τοπικών συμμαχιών, όπως και οι ανακατατάξεις στον κρισιμότατο αυτόν τομέα. Πολύ σύντομα πρέπει να αναμένουμε καταιγιστικές εξελίξεις στην περιοχή. Κάποιες πρώτες σκέψεις για το προς τα πού μπορεί να οδεύσουν τα πράγματα είναι αναγκαίο να εκθέσουμε κι εμείς, όσο πιο γρήγορα μας επιτρέψουν οι εσωτερικές και κάποιες πολύ σημαντικές διεθνείς εξελίξεις, καθώς παντού παρατηρείται επιτάχυνση και «πύκνωση» σοβαρών γεγονότων. Ο κόσμος αλλάζει ραγδαία.
