Δεκάδες χιλιάδες σπίτια ή περιουσιακά στοιχεία πολιτών βγαίνουν στο σφυρί γιατί οι ιδιοκτήτες τους αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Σήμερα, σύμφωνα με τη Eurostat, η ανεργία έχει φτάσει στο 55,3% ενώ το 34,6% των πολιτών ζει στο όριο της φτώχειας, παρά τη μείωση του ορίου για ένα μονομελές νοικοκυριό από 549 ευρώ το 2010 σε 476 ευρώ το 2011. Οι οφειλέτες, λόγω της μακροχρόνιας ύφεσης, αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους και αντί η κυβέρνηση να εστιάσει σε αυτό συζητά ακόμα και την άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών από 1 Ιανουαρίου 2014 για οφειλές σε τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία –γιατί το δημόσιο εξαίρεται της απαγόρευσης- όταν αφορά περιουσιακά στοιχεία έως 200.000 ευρώ ή την πρώτη κατοικία. Το 2012, 26.000 σπίτια βγήκαν σε πλειστηριασμό, ενώ για το 2013 δεν υπάρχει πλήρης εικόνα αλλά υπολογίζεται ότι μέχρι τον Αύγουστο, που έκλεισαν τα Ειρηνοδικεία για το καλοκαίρι, είχαν παραπεμφθεί 16.000 υποθέσεις. Σε περίπτωση απελευθέρωσης των πλειστηριασμών 62.000 σπίτια θα βγουν στο σφυρί ήδη από την πρώτη μέρα του χρόνου, ενώ εκτιμάται ότι η άρση απαγόρευσης αφορά τουλάχιστον 180.000 νοικοκυριά.
Η συζήτηση για τους πλειστηριασμούς «περιορίζεται στο ζήτημα της άρσης της απαγόρευσης, παραβλέποντας το γεγονός ότι πλειστηριασμοί γίνονταν πάντα, απλά με εξαιρέσεις», όπως μας εξηγεί ο Θανάσης Αλεξάνδρου, μέλος τους Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Εξαρχείων. Μόλις την περασμένη βδομάδα στον Πύργο Ηλείας η Wind προσπάθησε να βγάλει στο σφυρί σπίτι αξίας 90.000 ευρώ για χρέος 200 ευρώ στην εταιρεία. Η κινητοποίηση του κόσμου που μπλόκαρε την είσοδο στο Ειρηνοδικείο και η δημοσιοποίηση του θέματος ανάγκασε την εταιρεία να σταματήσει τον πλειστηριασμό και να δηλώσει ότι «η διαδικασία έγινε εκ παραδρομής από το περιφερειακό δικηγορικό γραφείο που είχε αναλάβει την υπόθεση».
Κίνημα αντίστασης
Φαίνεται ότι η κινητοποίηση του κόσμου είναι αυτή που καταφέρνει στις περισσότερες περιπτώσεις να αποτρέψει τους πλειστηριασμούς σπιτιών. Η ομάδα Λαϊκής Στάσης Πληρωμών Ηρακλείου Κρήτης, δίνει ραντεβού κάθε Τετάρτη στις 3.15 μ.μ έξω από το Ειρηνοδικείο, προσπαθώντας με την ειρηνική τους διαμαρτυρία να αποτρέψουν πλειστηριασμούς που γίνονται με εντολή τραπεζών. Η ομάδα αυτή καλεί τον κόσμο «να σταματήσει να τροφοδοτεί το κράτος πληρώνοντας ΔΕΚΟ ή την εφορία, προκειμένου να σταματήσει η κτηνωδία και να σωθεί ο ελληνικός λαός», όπως μας εξηγεί η Σοφία Κριτσινάκη. Δυστυχώς, οι πολίτες κάθε εβδομάδα έρχονται αντιμέτωποι με τα ΜΑΤ που προσπαθούν να τους αποτρέψουν την είσοδο στο Ειρηνοδικείο, γεγονός που έχει κάμψει το κίνημα καθώς «κάποιοι φοβήθηκαν ή ντράπηκαν και σταμάτησαν να έρχονταν». Όμως, το ραντεβού παραμένει σταθερό και η Ομάδα έχει καταφέρει να αποτρέψει δεκάδες πλειστηριασμούς.
Από τη στιγμή που υπάρχει η απαγόρευση για πλειστηριασμό περιουσιακών στοιχείων κάτω από 200.000 ευρώ, η τράπεζα ένωσε δύο σπίτια στην Κρήτη προκειμένου να καταφέρει να τα παρουσιάσει εξ’ αδιαιρέτου και να προχωρήσει σε πλειστηριασμό των σπιτιών, για να αποπληρωθεί στεγαστικό δάνειο 220.000 ευρώ. Ο πολίτης βρέθηκε έξω από το Ειρηνοδικείο Ηρακλείου και με τη στήριξη της Λαϊκής Στάσης Πληρωμών κατάφερε να πείσει τον τραπεζοϋπάλληλο να μην υπογράψει τον πλειστηριασμό. «Το ένα σπίτι είναι δικό μου και το άλλο της 92χρονης μητέρας μου», μας εξηγεί ο πολίτης και συμπληρώνει «είμαι άνεργος και έχω βηματοδότη. Αν δεν ήταν η ομάδα έξω από το Ειρηνοδικείο θα το είχα χάσει το σπίτι. Γι’ αυτό τώρα πηγαίνω μαζί τους έξω από το δικαστήριο κάθε Τετάρτη».
Μπας και τους προλάβουμε
«Ο πολίτης έχασε τον αδερφό του πριν από ένα χρόνο που αυτοκτόνησε για χρέη στην ίδια τράπεζα», τονίζει η Σ. Κριτσινάκη. «Κάποια στιγμή ίσως βρεθούμε όλοι σε αυτή την κατάσταση, γι’ αυτό πρέπει να δυναμώσουμε τις παρεμβάσεις μας», καταλήγει. Ο πολίτης δεν έχει καταφέρει ακόμα να γλιτώσει το σπίτι του. «Περιμένω τον επόμενο πλειστηριασμό. Κάναμε αίτηση να υπαχθούμε στο νόμο Κατσέλη μπας και τους προλάβουμε πριν μας προλάβουν», υπογραμμίζει.
Ο νόμος 3869/2010 (γνωστός ως νόμος Κατσέλη) είναι «η μοναδική διέξοδος που υπάρχει αυτή τη στιγμή προκειμένου να ρυθμίσει κανείς τις οφειλές του», μας λέει η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, γενική διευθύντρια του ΕΚΠΟΙΖΩ και πρόεδρος της ΠΟΜΕΚ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών, «Η Παρέμβαση»). Ωστόσο, αυτός ο νόμος «θεσπίστηκε για να αντιμετωπίσει την υπερχρέωση που μπορεί να έχει μια χώρα, όχι για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που βιώνει η ελληνική κοινωνία. Σήμερα, 80.000 νοικοκυριά έχουν αιτηθεί να υπαχθούν στο νόμο 3869 και μέχρι στιγμής έχουν εκδικαστεί μερικές δεκάδες υποθέσεις. Σύμφωνα, με τις προβλέψεις οι περισσότερες υποθέσεις προσδιορίζονται για το 2020, αν αναλογιστούμε ότι τα Ειρηνοδικεία δεν μπορούν να εκδικάσουν πάνω από 10.000 υποθέσεις το χρόνο. Και να σημειώσουμε ότι αυτός ο νόμος δεν αφορά μικροεπιχειρηματίες, που αντιμετωπίζουν σήμερα τεράστια οικονομικά προβλήματα, αλλά μόνο φυσικά πρόσωπα και ελεύθερους επαγγελματίες.
Συλλογή υπογραφών
«Πρέπει να υπάρξει καθολική προστασία από την πολιτεία, μέχρι να αρθούν οι παράγοντες που έχουν δημιουργηθεί από την κρίση», τονίζει η Π. Καλαποθαράτου. Η απελευθέρωση των πλειστηριασμών, σύμφωνα με την γενική διευθύντρια του ΕΚΠΟΙΖΩ, «θα είναι καταστροφική για την ελληνική κοινωνία. Θα υπάρξει μαζική περιθωριοποίηση, μεγάλη αύξηση του αριθμού των αστέγων, εξαθλίωση των οικογενειών με ανυπολόγιστες επιπτώσεις στην ψυχολογική και κοινωνική ακεραιότητα των ευαίσθητων μελών της οικογένειας (παιδιά, ηλικιωμένοι, άνεργοι κλπ), θα καταρρεύσει η καθημερινότητα των νοικοκυριών, θα χάσουν οι μικρέμποροι τα μαγαζιά τους». Ακόμα, προσθέτει, «θα είναι καταστροφική για την αγορά ακινήτων και για τις ίδιες τις τράπεζες. Θα υπάρξει κερδοσκοπική εκμετάλλευση από τις εταιρείες που θα συσταθούν γι’ αυτό το σκοπό, θα υπερφορτωθούν τα δικαστήρια από οφειλέτες που θα προσφύγουν στη δικαιοσύνη, θα υπάρξουν κοινωνικές συγκρούσεις ανάμεσα στους δανειολήπτες και τους νέους ιδιοκτήτες». Για την αποτροπή των παραπάνω η ΕΚΠΟΙΖΩ έχει ξεκινήσει ηλεκτρονική καμπάνια συλλογής υπογραφών για την αναστολή των πλειστηριασμών για τουλάχιστον τρία χρόνια [περισσότερα στο www.ekpizo.gr]
Την ενημέρωση των πολιτών προσπαθεί και η Ένωση Προστασίας Καταναλωτών Κρήτης, που λειτουργεί πανελλαδικά και προσπαθεί να παρέχει και νομικές συμβουλές. «Ζητάμε από την πολιτεία την αναστολή των πλειστηριασμών όσο διαρκεί η ύφεση», μας λέει η πρόεδρος της Ένωσης Ιωάννα Μελάκη. Όπως δημοσιοποίησε η Ένωση αφού η τράπεζα κατέσχεσε σπίτι δανειολήπτριας για χρέος 15.000 ευρώ, της ζήτησε να το νοικιάσει για να συνεχίσει να ζει στο σπίτι της. «Προσπαθούμε να εμψυχώσουμε τους πολίτες και να δείξουμε την αλληλεγγύη μας. Ζητάμε κούρεμα του χρέους, γιατί μόνο έτσι θα ανακάμψει η ελληνική κοινωνία. Κούρεμα των στεγαστικών δανείων στην αξία που έχουν σήμερα τα σπίτια και ολική διαγραφή των καταναλωτικών δανείων», τονίζει η Ι. Μελάκη.
Να οργανωθούμε
Τον τελευταίο καιρό έχει συσταθεί παναττικό συντονιστικό ενάντια στους πλειστηριασμούς που αποτελείται από λαϊκές συνελεύσεις 14 γειτονιών. Το συντονιστικό έχει ενεργοποιήσει γραμμή αλληλεγγύης [211-8002025] όπου μπορούν να απευθύνονται οι πολίτες προκειμένου να αποτραπεί ο πλειστηριασμός του σπιτιού τους. «Όταν κάποιος απευθυνθεί στο συντονιστικό τότε ενεργοποιούμε τη συλλογικότητα της γειτονιάς του, προκειμένου να παρίσταται στο Ειρηνοδικείο ώστε να αποτρέψει την εκδίκαση της υπόθεσης», μας λέει ο Θ. Αλεξάνδρου. «Χρειάζεται να οργανωθεί ο κόσμος και να συσπειρωθεί προκειμένου να σταματήσουμε τη λαίλαπα».
Την ανάγκη οργάνωσης των πολιτών τονίζει και ο Νίκος Γιαννέλης από τη Μυτιλήνη. Τον περασμένο μήνα η εφορία έβγαλε σε πλειστηριασμό το σπίτι όπου κατοικεί με τη γυναίκα του και τα 4 ανήλικα παιδιά τους για χρέος 2.200 ευρώ. Ο έφορος απαίτησε από τον Ν. Γιαννέλη να πληρώσει εφάπαξ το ποσό για να σταματήσει η διαδικασία του πλειστηριασμού. Τη λύση στο πρόβλημά του την έδωσε ο δήμος, ο οποίος, ύστερα από την κινητοποίηση της τοπικής κοινότητας, ανέλαβε να αποπληρώσει το χρέος του. «Εγώ γλίτωσα, αλλά δεν ξέρω αν θα μπορέσουν να γλιτώσουν και άλλοι», μας λέει και προσθέτει: «Μας πίνουν το αίμα και μας παίρνουν τα σπίτια. Αν δεν βρισκόταν λύση, σήμερα θα ήμουν φυλακή γιατί θα πυροβολούσα όποιον ερχόταν να μου πάρει το σπίτι. Πρέπει να σηκωθούμε από τον καναπέ, να οργανωθούμε και να αντισταθούμε».
«Για να οργανωθεί ο κόσμος πρέπει πρώτα να είναι πληροφορημένος», τονίζει η Τόνια Κατερίνη εκ μέρους της Αλληλεγγύης για όλους, που ξεκίνησε καμπάνια ενημέρωσης εκδίδοντας έναν οδηγό για τους πλειστηριασμούς. «Το 2014 θα έχουμε ένα καινούριο κύμα πλειστηριασμών που θα αφορά ανθρώπους που οφείλουν σε τράπεζες ή ασφαλιστικά ταμεία. Η συλλογική αντίδραση θα βοηθήσει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν το φόβο, την απόγνωση και την ενοχή που προσπαθεί η κυβέρνηση να τους χρεώσει ότι είναι δική τους ευθύνη. Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται μια προσπάθεια συντονισμού ομάδων κοινωνικής αλληλεγγύης προκειμένου να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την επερχόμενη επίθεση».
Κατασχέσεις και απογυμνωμένη ζωή
Tου
Γιώργου Μ. Χατζηστεργίου*
Αυτή την περίοδο στην Ελλάδα ένας εξολοθρευτής άγγελος πλανάται πάνω από τα κτίρια, με αιχμή το επαπειλούμενο πλυμμηρικό κύμα κατασχέσεων, ακόμα και της πρώτης κατοικίας, μετατρέποντας έτσι όσους έμειναν άνεργοι τώρα και σε άστεγους –ρίχνοντάς τους πρακτικά στην κοινωνική χωματερή. Οι εξελίξεις είναι δραματικές. Αλλά τί συμβαίνει ακριβώς στη χώρα μας με τη γη και τα ακίνητα;
Αναρωτιούνται πολλοί, μες στη σκόνη και τα χαλάσματα: «Σε τι μπορεί να φανεί χρήσιμο σε μια τράπεζα ή στο κράτος ένα παλιωμένο διαμέρισμα στην Κυψέλη ή στο Παγκράτι;», «Μήπως θέλουν να αποκτήσουν τα παλιά κτίρια για να κερδοσκοπήσουν, γκρεμίζοντάς τα και ξαναχτίζοντας καινούργιες πολυτελείς πόλεις για "τους δικούς τους";». Όμως, ακόμα και η πιθανότητα να κατεδαφιστούν οι ελληνικές πόλεις – με πρώτη την Αθήνα – ώστε να ξανακτιστούν με ελκυστικό τρόπο για τους εύπορους του πλανήτη μοιάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, τουλάχιστον για επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας.
Είναι κρίσιμο να κατανοηθεί ότι η παραγωγή έχει περάσει σε κατώτερη μοίρα την εποχή του «καπιταλισμού του καζίνου». Η παραγωγή –και η παραγωγή κτιρίων– απαιτεί οργάνωση, προγραμματισμό, κάποιου είδους συντεταγμένη συνεννόηση με τους «από κάτω» και πάντως αποδίδει, εάν αποδώσει, μεσοπρόθεσμα, όχι άμεσα.
Οπότε, τι θα κάνουν με τα κατασχεμένα διαμερίσματα της Κυψέλης ή του Παγκρατίου; Το πιθανότερο είναι να λειτουργήσουν ως το υλικό υπόβαθρο άυλων τίτλων που θα πωλούνται ως «ακίνητα Αθηνών» στα χρηματιστήρια του πλανήτη. Με άλλα λόγια, θα περιφερόμαστε ανάμεσα σε χαλάσματα, τα οποία δεν θα μας ανήκουν! Είναι χαρακτηριστικό της φύσης αυτής της εξέλιξης ότι οι νομικοί ονομάζουν αυτή τη διαδικασία «εξαΰλωση του εμπράγματος δικαιώματος»!
Τι επιδιώκουν με αυτό;
Οι κατασχέσεις συνδέονται στενά με την ήδη σε πλήρη εξέλιξη ισοπέδωση της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, η βιομηχανία και η αγορά της οικοδομής έχουν καταρρεύσει – όχι εξ αιτίας της λειτουργίας της αγοράς, καθώς μάλιστα οι κατασκευές στην Ελλάδα συνδέονται πολύ περισσότερο με την πραγματική οικονομία από ότι π.χ. οι «φούσκες» στις ΗΠΑ, αλλά με κυβερνητικούς νόμους στα πλαίσια των μνημονίων – και οι κάτοχοι γης ή ακινήτων διώκονται με την επιβολή χαρατσιών επί της ιδιοκτησίας, με τακτικές που προσομοιάζουν με τον τρόπο που η τουρκική κυβέρνηση έπληξε καίρια τις κοινότητες ελλήνων, αρμενίων και εβραίων, μεσούντος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου με το ληστρικό νόμο της περιουσίας Βαρλίκ Βεργκισί.
Δεδομένου όμως ότι η οικοδομή υπήρξε η σπονδυλική στήλη της οικονομίας, τόσο με την έννοια της παραγωγής και των απασχολούμενων σ’ αυτή όσο και της λειτουργίας της ως βάσης για τις συναλλαγές και ως υπόβαθρου της "περιουσίας" των νοικοκυριών, η ολοσχερής καταστροφή της συνεπάγεται τόσο την καταστροφή της μέχρι τώρα παραγωγικής βάσης και της συνακόλουθης τεχνογνωσίας (χωρίς προώθηση οποιουδήποτε άλλου αναπτυξιακού προτύπου), όσο και της καταστροφής του ισχύοντος «ισοδύναμου νομίσματος συναλλαγών», που ήταν η οικοδομή, στο εσωτερικό της χώρας. Πρόκειται για μια δραματική εξέλιξη, από πολλές απόψεις χειρότερης και από μία βαριά υποτίμηση του νομίσματος της Ελλάδας.
Να βγούμε από το φαύλο κύκλο
Ζούμε στην Ελλάδα, αλλά και παντού στην Ευρώπη – όχι μόνο στις χώρες του μνημονίου – μία κατάσταση περικύκλωσης, η οποία δεν αποσκοπεί απλά στο «να μας πάρουν τα λεφτά, τα σπίτια, τα πολύτιμα μέταλλα ή την ενέργεια», αλλά στο να δημιουργηθούν μόνιμες συνθήκες που δεν θα επιτρέπουν στους κατοίκους αυτής της χώρας να παράγουν προς το συμφέρον τους.
Με την εργασία και την παραγωγή να έχουν χάσει την κεντρικότητά τους, μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού, ακόμα και στην Ευρώπη, αποστερημένα από την ιδιοκτησία του χώρου κατοίκησής τους – κατάκτηση των αστικών επαναστάσεων κατά της φεουδαρχίας, κάποιους αιώνες πριν – βρίσκονται εξαιρετικά εκτεθειμένοι ως «γυμνοί άνθρωποι», κατά τον ιταλό φιλόσοφο Αγκάμπεν, στις όποιες ορέξεις της εξουσίας. Πρόκειται για μια βίαια –πολεμικής φύσης, αλλά χωρίς χρήση συμβατικών όπλων– διαδικασία υπερσυγκέντρωσης πόρων και εξουσίας, η οποία σε επίπεδο διαχείρισης των ανθρώπων δεν μπορεί παρά να αντιστοιχεί σε ένα καθεστώς παροξυσματικού ολοκληρωτισμού. Δεν είναι μια συνηθισμένη κρίση, αλλά μια άγρια τομή μετά την οποία τίποτα δεν θα μοιάζει με το «πριν».
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως η κατάσταση δεν είναι κανονική. Είναι κατεπείγον να πάρουμε την πρωτοβουλία από τα χέρια ενός συστήματος που έφερε τη χώρα μας και τον κόσμο ολόκληρο σ’ αυτή τη δεινή θέση, προτείνοντας – με βάση τις εμπειρίες μας και τις γνώσεις μας– ένα συγκεκριμένο σχέδιο ανάταξης της ελληνικής οικονομίας, που δεν θα έχει σχέση με το πρόγραμμα λαφυραγώγησης που μας προτείνουν με το περιτύλιγμα της «ανάπτυξης». Μαζί με το σχέδιο όμως, πρέπει να σπάσουμε εδώ και τώρα το σπιράλ του θανάτου, τραβώντας μία «κόκκινη γραμμή» που να σταματάει όχι μόνο τις κατασχέσεις, αλλά και τα χαράτσια λαφυραγώγησης του πλούτου της χώρας.
Παράλληλα, έχουμε ανάγκη να δουλέψουμε συστηματικά για να χτίσουμε ισχυρές συμμαχίες πανευρωπαϊκά με την πλειοψηφία του πληττόμενου πληθυσμού της ηπείρου, στη βάση όχι ενός γενικού προγράμματος που μπορεί να μην έλθει ποτέ, αλλά καθιστώντας αναπαλλοτρίωτα τα στοιχειώδη δικαιώματα κάθε ανθρώπου στην τροφή, τη στέγαση, την παιδεία, την υγεία. Το παιχνίδι δεν είναι χαμένο. Είναι πολλές και μεγάλες οι δυνάμεις που έχουν συμφέρον να αντισταθούν. Αυτό που σήμερα εμφανίζεται ως ανερμάτιστο και κατ’ εξοχήν ευάλωτο σύνολο μοναχικών (πρώην) καταναλωτών μπορεί τελικά να αναπτύξει μια αδιανόητη δυναμική υπέρ του κοινού συμφέροντος.
* Ο Γ.Μ. Χατζηστεργίου είναι συγγραφέας και πολιτικός μηχανικός. Τα βιβλία του "Έξοδος", "Σου έχει μείνει καθόλου περιουσία;" και "Η Γη τρέμει!" κυκλοφορούν από τις εκδόσεις "Αλεξάνδρεια".
http://www.alfavita.gr
