Όλοι θα θυμάστε τις κινητοποιήσεις στην Ισλανδία, μια μικρή χώρα που όμως βρέθηκε στο επίκεντρο των διεθνών εξελίξεων πριν λίγα χρόνια, όταν αποφάσισε να κάνει κάτι το "πρωτοποριακό":
Δεν έδωσε "πακέτα σωτηρίας" στις τράπεζες της, που είχαν μοχλεύσει τα κεφάλαια τους σε σημεία-ρεκόρ, και τώρα που τα δάνεια δε μπορούσαν να αποπληρωθούν...χρεωκοπούσαν και ζητούσαν από του λαό της Ισλανδίας "τον ουρανό με τ' άστρα" προκειμένου να γλιτώσουν.
Μετά από κινητοποιήσεις, οι Ισλανδοί πέτυχαν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, και τελικά όντως είπαν "όχι", παραπέμποντας και πολλούς τραπεζίτες, πολιτικούς, κτλ σε δίκη (κάτι που δεν ήταν και τόσο δύσκολο, αφού το κυνήγι του κέρδους τους είχε κάνει όλους αυτούς να παραβιάζουν ακόμα και τους στοιχειώδεις κανόνες, οπότε αν κάποιος το έπαιρνε απόφαση να το ψάξει, όλο και κάμποσες "βρωμιές" και παρανομίες θα έβρισκε, ακόμα και βάση τους ισχύοντες κρατικούς νόμους που οι ίδιοι είχαν ψηφίσει και επιβάλλει). Η "δυσκολία" που υπήρχε ήταν ο εκβιασμός ξένων κυβερνήσεων που οι τράπεζες τους είχαν επενδύσει στις τράπεζες της Ισλανδίας, και θα είχαν και αυτές ζημιά (η Αγγλία έφτασε στο σημείο να ενεργοποιήσει τον αντιτρομοκρατικό νόμο (!) εναντίον...όλων των Ισλανδών, ώστε να τους πιέσει έτσι να ψηφίσουν υπέρ των "πακέτων σωτηρίας" των τραπεζών).
Επίσης, η Ισλανδία είναι μια μικρή χώρα, χωρίς στρατιωτικά έξοδα (μιας και δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος για κανέναν να εισβάλλει σε μια τόσο μικρή χώρα. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι έχει κάποια πλεονεκτήματα, όπως πχ η γεωθερμική της ενέργεια, που της επιτρέπει να είναι σχετικά αυτάρκης, και να γλιτώνει τα έξοδα και την εξάρτηση από το πετρέλαιο, κτλ.
Δε θα πρέπει να ξεχνάμε βέβαια και κάτι ακόμα που είναι βασικό, ότι η Ισλανδία δεν είναι στο ευρώ, αλλά έχει το δικό της νόμισμα. Μπόρεσε λοιπόν να τυπώσει χρήμα, υποτιμώντας το νόμισμα κατά 50%, και έτσι κατάφερε να "κινήσει την αγορά". Μην φανταστείτε τίποτα "καταπληκτικά" πράγματα, άλλωστε η Ισλανδία φημίζεται...για τους ψαράδες της, όχι για τη φοβερή βιομηχανική παραγωγή της, οπότε είναι προφανές ότι δεν ήταν δυνατόν μια "απλή" υποτίμηση κατά 50% να την μετατρέψει ξαφνικά σε εξαγωγική υπερδύναμη.
Και για να είμαστε ειλικρινής, το "βιοτικό επίπεδο" στην Ισλανδία είχε ανέβει τα τελευταία χρόνια λόγω των πολλών τραπεζικών πιστώσεων -κάπως σαν την Κύπρο δηλαδή, που επίσης βασιζόταν πάρα πολύ στις τράπεζες της, και όταν αυτές κατέρρευσαν, άρχισε η ύφεση και η πτώση του "βιοτικού επιπέδου".
Παρόλα αυτά, η Ισλανδία είναι ένα παράδειγμα για το τι συμβαίνει αν μια χώρα έχει δικό της νόμισμα:
- Το βιοτικό επίπεδο βέβαια κατεβαίνει (αυτό είναι αναπόφευκτο, είτε με εθνικό νόμισμα, είτε με ευρώ, είτε με οποιοδήποτε άλλο νόμισμα, μιας και όταν τα τραπεζικά δάνεια δεν μπορούν να αποπληρωθούν, λόγω του ότι ο παραγόμενος πλούτος δεν είναι αρκετός για να τα αποπληρώσει, τότε οι τράπεζες "ξεφουσκώνουν", και άρα η αγορά "δεν κινείται" πλέον, διότι έως τώρα βασιζόταν πάρα πολύ στις πιστώσεις, και τώρα αυτές δεν υπάρχουν).
- Το νόμισμα υποτιμάται, πλήττοντας κυρίως όσους έχουν λεφτά/αποταμιεύσεις σε αυτό το νόμισμα, αλλά και τους εργάτες που πληρώνονται υποχρεωτικά σε αυτό.
-Παρόλα αυτά, ΑΝ τα φρεσκοτυπωμένα νομίσματα επενδυθούν κάπως παραγωγικά, τότε δίνουν μια ανάσα "στην αγορά", δημιουργούνται θέσεις εργασίας, σταματά κάπως η αύξηση της ανεργίας, κτλ - δείτε για παράδειγμα αυτό το διάγραμμα, που συγκρίνει την Ισλανδία με την Ελλάδα (που δεν μπόρεσε να πληθωρίσει το νόμισμα της κατά 50% λόγω του ευρώ):
Θα πρέπει βέβαια να επιμείνουμε ότι ο πληθωρισμός του νομίσματος δεν είναι πανάκεια - ειδικά για χώρες που ως τώρα βασίζονταν πολύ στις τραπεζικές πιστώσεις που δε μπορούν να συνεχιστούν.
Στην πραγματικότητα, ο πληθωρισμός απλά είναι ένας πιο "ομαλός" τρόπος απορρόφησης και μεταφοράς της ζημιάς στους εργάτες μέσω του πληθωρισμού του νομίσματος, ειδικά αν τα φρεσκοτυπωμένα νομίσματα καταλήξουν όχι σε μια κευνσιανή-κεντροαριστερή έστω "παραγωγική ανασυγκρότηση", αλλά...σε πακέτα σωτηρίας των τραπεζών.
Νομίζω διαφωτιστικό παράδειγμα είναι η Αργεντινή, που παρά τη μερική στάση πληρωμών προς του πιστωτές της, έχει ακόμα φαβέλες, φτώχεια, κτλ.
Από τη στιγμή που η Αργεντινή βρίσκεται ακόμα στον καπιταλισμό, και δεν έχει μια ανταγωνιστική παραγωγική βάση, δεν υπάρχει περίπτωση να ξεφύγει από τη φτώχεια (στην καλύτερη των περιπτώσεων απλά θα "μετριάσει" κάπως την επέκταση της, και στη χειρότερη...θα την ξαναγιγαντώσει κιόλας).
Το ίδιο ισχύει και για όλες αυτές τις χώρες, όχι μόνο για την Αργεντινή. Και το χειρότερο είναι πως σε καμία χώρα δε βλέπουμε σήμερα ένα μαζικό κίνημα να αμφισβητεί το σύστημα της αγοράς, με αποτέλεσμα ολόκληρος ο κόσμος να είναι καταδικασμένος να περάσει πολλά χρόνια φτώχειας και μιζέριας, μέχρι να δούμε αν και όταν θα ξαναστηθεί μια αριστερά ανατροπής του συστήματος, αντί για μια αριστερά όπως αυτή που βλέπουμε σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο (και που όλοι ξέρουν ότι είναι ακίνδυνη).
Τέλος πάντων, εδώ ένα άρθρο για τις εκλογές στην Ισλανδία - δεν ξέρω ποια και πόσα από αυτά που γράφονται στο άρθρο είναι ακριβή, πάντως βλέπουμε ότι η Ισλανδία ψηφίζει ξανά υπέρ των προηγούμενων κυβερνήσεων, αυτών που την έφεραν στην κατάρρευση, λόγω του ότι αυτά τα κόμματα είναι εναντίον της εισόδου στην ΕΕ. Όσο για την κεντροαριστερή κυβέρνηση, αυτή δεν πείθει πλέον, διότι είναι προφανές ότι η κεντροαριστερά σε παγκόσμιο επίπεδο δεν μπορεί να φέρει αποτελέσμα.
Η κεντροαριστερά προσπαθεί να δώσει στον καπιταλισμό ένα "ανθρώπινο πρόσωπο", αλλά αυτή η "πολυτέλεια" δεν υπάρχει πλέον, ο καπιταλισμός θέλει να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του ώστε να είναι "ανταγωνιστικός", και άρα αντιμετωπίζει οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού του ως κάτι το εχθρικό και ξεπερασμένο. Δεν είναι τυχαίο που τελικά η κεντροαριστερή κυβέρνηση στην Ισλανδία τελικά εφάρμοσε τις "συνταγές" του ΔΝΤ. Άρα, η μόνη αριστερά που όντως έχει κάτι να πει, είτε η κομουνιστική αριστερά, που ζητά την πλήρη ανατροπή του συστήματος της αγοράς. Αυτή η αριστερά βέβαια ψιλοαγνοείται σήμερα, σε παγκόσμιο επίπεδο:
Εκλογές στην Ισλανδία
Οι Ισλανδοί προσέρχονται σήμερα στις κάλπες για να εκλέξουν το νέο τους κοινοβούλιο και τον νέο πρωθυπουργό τους, ο οποίος είναι πιθανό να προέρχεται από δύο κόμματα της αντιπολίτευσης. Είναι τα ίδια κόμματα που κυριαρχούσαν στη φιλελευθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, η χρεοκοπία του οποίου το 2008 βύθισε στην ύφεση τη χώρα.
Οι δύο άνδρες συμφωνούν σε ένα σημείο: δεν επιθυμούν την ένταξη στην ΕΕ, αντίθετα με την απερχόμενη κυβέρνηση που είχε αρχίσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις το 2009.
Ο συνασπισμός αυτός αναμένεται να διαδεχθεί τον αριστερό συνασπισμό που είχαν επιλέξει οι Ισλανδοί μεσούσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2009, καθώς σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις οι δύο συνιστώτες του, η Συμμαχία (σοσιαλδημοκράτες) λαμβάνει 14,6% και το Κίνημα Αριστεράς-Πρασίνων 10%.
Στην προεκλογική εκστρατεία κυριάρχησε η δυσαρέσκεια απέναντι σε μια κυβέρνηση που έλαβε αντιλαϊκά μέτρα για την ανόρθωση των δημοσίων οικονομικών.
Η Σιγκουρδαντότιρ εφάρμοσε στη διάρκεια μεγάλου μέρους της θητείας της συνταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο δάνεισε στο Ρέικιαβικ 1,6 δισεκατομμύριο ευρώ την περίοδο 2008-2011.
Στην αντιπολίτευση, το Προοδευτικό Κόμμα και το Κόμμα Ανεξαρτησίας έχουν δεσμευτεί να ανανεωθούν (σ.σ. χαχαχα, τα έχουμε ξανακούσει και εμείς αυτά εδώ στην Ελλάδα), κυρίως εντάσσοντας νέους στις ομάδες τους. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις πριν από τις εκλογές έδιναν την πρωτιά στο ένα ή το άλλο.
Εδώ και μερικές εξελίξεις από την Κύπρο:
Αποχωρούν από την Κύπρο οι ρώσικες τράπεζες – Το χορό ανοίγει ο όμιλος VTB μέσω της θυγατρικής του Russian Commercial Bank - Δυσοίωνες οι προβλέψεις για την κυπριακή οικονομία
Την πόρτα εξόδου από την Κύπρο φαίνεται να ανοίγει πρώτος ο τραπεζικός ρωσικός όμιλος VTB στη θυγατρική τους στην Κύπρο, Russian Commercial Bank (RCB), γεγονός ιδιαίτερα αρνητικό για την κυπριακή οικονομία και κυρίως για την εικόνα της χώρας.
Άφησε μάλιστα αιχμές πως στην προσπάθεια που καταβάλλεται για να σωθεί η Τράπεζα Κύπρου πλήττονται όλες οι υπόλοιπες τράπεζες στη χώρα. «Τράπεζα χωρίς πελάτες δεν είναι τράπεζα», είπε, προσθέτοντας πως θα πρέπει να αρθούν όλα τα περιοριστικά μέτρα στις τράπεζες, που δεν αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα, για να μπορέσουν να συνεχίσουν απρόσκοπτα τις εργασίες τους. Με τη συνέχιση των μέτρων, υπογράμμισε ο κ. Popov, οι πελάτες των τραπεζών σπρώχνονται εκτός Κύπρου και αυτό συνιστά καίριο πλήγμα για την ίδια τη χώρα.
[...] σύμφωνα με το δελτίο «Οικονομικές Προοπτικές» για τον Απρίλιο του 2013, το ΚΟΕ προβλέπει πως μια μείωση των τραπεζικών καταθέσεων της τάξης του 20% - 30%, θα οδηγήσει σε μείωση του πραγματικού ΑΕΠ σε ποσοστό 5% με 8%, με αποτέλεσμα η συρρίκνωση στην οικονομία το 2013 να εκτιμάται ότι θα κυμανθεί τουλάχιστον μεταξύ 9% - 12%.
Στην Αργεντινή, δώθηκαν αγώνες για να καταλήξει τελικά η χώρα να κηρύττει μερική στάση πληρωμών προς τους πιστωτές της. Τώρα, επειδή η χώρα ξαναγεμίζει χρέος, η κυβέρνηση της Αργεντινής...ξαναπάει στον ΔΝΤ, και ζητά νέα δάνεια, παράλληλα προφανώς και με διάφορα μέτρα "ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας" (= φτώχειας για τον εργάτη):
Anti-IMF Stand Forgotten When Cash on the Line: Argentina Credit
When it comes to getting more dollars, President Cristina Fernandez de Kirchner is more than willing to comply with the International Monetary Fund.Όσο για τον πληθωρισμό του νομίσματος της χώρας, έχει και αυτός πάρει την ανιούσα, χωρίς όμως αυτό να αρκεί για να κάνει "αρκετά ανταγωνιστική" την κατάσταση στην Αργεντινή. Δυστυχώς, δε βλέπω κανέναν να αμφισβητεί τη λογική του συστήματος του αγοράς, οπότε η κατάσταση στη χώρα θα χειροτερεύσει για τον εργάτη. Πάντως, είχαμε και ένα "ευτράπελο", με τον υπουργό Οικονομικών της χώρας να αρνείται να απαντήσει και να σηκώνεται και να φεύγει στη μέση μιας συνέντευξης, όταν τον ρώτησαν για το πόσο μεγάλος είναι ο πληθωρισμός στη χώρα!
Argentina, which the IMF censured for underreporting inflation less than three months ago after three warnings over the past two years, last week authorized the deposit of $400 million with the Washington-based lender to increase the nation’s access to emergency cash.
Για το τέλος, δείτε ένα πολύ ενδιαφέρον διάγραμμα για το μέγεθος μερικών τραπεζών, που σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνά ακόμα και το ΑΕΠ της χώρας στην οποία βρίσκονται!
Πώς γίνεται αυτό θα μου πείτε; Είναι απλό - αυτές οι τράπεζες έχουν μοχλεύσει τόσο πολύ τα κεφάλαια τους, που πλέον έχουν περισσότερα (πλασματικά) κεφάλαια ακόμα και από το κρατικό ΑΕΠ ολόκληρης της χώρας!
Πρωταθλήτριες είναι η UBS και η Credit Suisse, δύο ελβετικές τράπεζες, που επειδή έχουν πολύ ισχυρούς παίκτες της αγοράς ως πελάτες, έχουν μείνει σχεδόν στο απυρόβλητο (είναι προφανές ότι πολλοί "μεγάλοι παίκτες" έχουν συμφέρον να ΜΗΝ πάθει τίποτα η Ελβετία, μιας και είναι η Μέκκα των τραπεζών, με πολλά "καθαρά" και "βρώμικα" λεφτά να διακινούνται εκεί).
Επίσης, δείτε και την βελγική Dexia, που κάθε λίγο και λιγάκι ζητά πακέτα διάσωσης, η οποία επειδή δεν είναι τόσο κεντρική όσο οι ελβετικές τράπεζες, θα μπορούσε στο μέλλον να οδηγήσει ολόκληρο το κράτος του Βελγίου σε οικονομική καταστροφή τύπου Ιρλανδίας.
Ακολουθεί ένα ενδιαφέρον άρθρο των Financial Times:
Μια UBS είναι τρεις... Ελβετίες!
Με την συζήτηση για το πόσο καταστροφικό είναι το οικονομικό μοντέλο της Κύπρου να βρίσκεται στην επικαιρότητα, χρήσιμο είναι να εξεταστεί ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, αναφορικά με το μέγεθος των τραπεζών σε σχέση με το ΑΕΠ της εκάστοτε χώρας.Κλείνοντας, υπενθυμίζουμε ότι η κατάσταση είναι ακόμα πιο "ακραία" - για παράδειγμα η JP Morgan που έφτιαξε το παραπάνω διάγραμμα, "ξέχασε" να αναφέρει ότι η ίδια έχει παράγωγα που ξεπερνούν όχι απλά το ΑΕΠ της Αμερικής...αλλά ξεπερνούν το ΑΕΠ ολόκληρου το κόσμου:
Τα στοιχεία του πίνακα της JPMorgan είναι αποκαλυπτικά: Τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία της UBS αντιστοιχούν στο 376% του ελβετικού ΑΕΠ. Αντιστοίχως, το ενεργητικό της Credit Suisse ανέρχεται στο 218% του ελβετικού ΑΕΠ. Συνολικά, οι δύο τράπεζες πλησιάζουν το 600% του ελβετικού ΑΕΠ. Κι αυτό αφορά μόνο δύο από τις τράπεζες της Ελβετίας.
Να σημειωθεί ότι τα στοιχεία αφορούν μόνο τις 25 μεγαλύτερες τράπεζες και όχι το σύνολο του τραπεζικού τομέα της κάθε χώρας. Η κατάσταση δεν είναι τρομακτική μόνο στην Ελβετία. Το ενεργητικό της Dexia, της τράπεζας που σώθηκε με κρατικά κεφάλαια από το Βέλγιο και τη Γαλλία, αντιστοιχεί στο 180% του Βελγικού ΑΕΠ. Επί τάπητος πρέπει να τεθεί και η περίπτωση της Βρετανίας, όπου το ενεργητικό μόνο τριών τραπεζών (Royal Bank of Scotland, Barclays και HSBC Holdings) αντιστοιχούν στο 337% του ΑΕΠ της Γηραιάς Αλβιόνας. Και μάλιστα πρόκειται για τράπεζες που έχουν βρεθεί στο επίκεντρο πολύκροτων σκανδάλων με επιπτώσεις στην αξιοπιστία του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Η JPMorgan υπενθυμίζει τα στοιχεία αυτά, λίγες ημέρες αφότου η Nomura είχε επισημάνει ότι ο τραπεζικός τομέας του Λουξεμβούργου είναι κατά 22 φορές μεγαλύτερος από το ΑΕΠ της χώρας. Βάσει της ίδιας μέτρησης, η κατάσταση σε Μάλτα και Ιρλανδία είναι χειρότερη από ότι στην Κύπρο.
