του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου
Σε μια κρίση κεφαλαιοποίησης εμφανίζονται να πονάνε περισσότερο όσοι απολαμβάνουν περισσότερα. Έτοιμοι για μια νέα αστική επανάσταση σήμερα είναι αυτοί που δεν διαθέτουν ίχνος αστικής ηθικής και ευθύνης, δηλαδή κοινωνικής συνείδησης. Στην Ευρώπη έγινε κοσμοχαλασιά. Στο πλαίσιο μιας δήθεν δημοσιονομικής εξυγίανσης χωρών της ευρωζώνης που οδηγήθηκαν προηγουμένως στο φάσμα της πτώχευσης ή χρεοκόπησαν αντικειμενικά, εξευτελίστηκαν μισθοί, συντάξεις, ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, εργασιακές σχέσεις και ελευθερίες, καθώς και όλες οι βεβαιότητες που διαμόρφωναν ένα σχετικά ασφαλές καθεστώς επένδυσης για τους πολίτες σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο. Το αστικό κράτος καταργήθηκε ως Κράτος Δικαίου, η νομιμότητα δραπέτευσε από το φυσιολογικό (ηθικό, συνταγματικό) πλαίσιο άσκησης νομιμοποιημένων πολιτικών, τα μοντέλα ευημερίας του ευρωπαϊκού νότου επλήγησαν θανάσιμα, η «λαϊκή κυριαρχία» ασκείται με το πιστόλι στον κρόταφο των αντιπροσώπων που ψηφίζουν και κυρώνουν στην βουλή αυτά που, όπως ισχυρίζονται, δεν αποδέχονται ιδεολογικοπολιτικά, αλλά δόξα τω θεώ ο πολίτης βρίσκεται υπό αυταρχικό έλεγχο και ολοκληρωτικού τύπου συμμόρφωση! Στρώνει! «Και την σύνταξη μου να δώσω για να σωθεί η πατρίδα», είπε, λέει, η φτωχή γριούλα στον Γ. Παπανδρέου και συγκινήθηκε ο τηλεθεατής!
Με το «πάση θυσία στο Ευρώ» η διαπλεκόμενη πολιτικο-μεγαλοεπιχειρηματική κάστα στην.....
Ελλάδα πέτυχε να εξευτελίσει εντελώς αυτό που επί πολλά χρόνια υπονόμευε, νοθεύοντας τους βασικούς θεσμούς του σύγχρονου, προοδευτικού αστικού φαινομένου: το δημοκρατικό και κοινωνικοπολιτικά φιλελεύθερο κράτος. Πέτυχε με την είσοδο στην ευρωζώνη να ενδυναμώσει ένα κορπορατικό σύστημα ηγεμονίας σε αντικατάσταση του πελατειακού κεφαλαιοκρατισμού, δίχως σημαντικές αντιδράσεις. Ομαλά, χάριν στην υποστήριξη της «τρόικας», που τότε δεν είχε συσταθεί ως δαίμονας, αλλά εμφανιζόταν ως ανοιχτοχέρης, φιλεύσπλαχνος θεός, με τους τραπεζίτες ως αγγέλους του έτοιμους να δανείσουν κράτος, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, με «λογικούς» όρους! Το κόλπο πέτυχε. Τα δυο τρίτα της κοινωνίας φτώχαιναν λογιστικά, αντικειμενικά, αλλά αισθανόντουσαν την αύρα της ευημερίας, μέσω της ουτοπίας της αγοράς και με αρχή την κατανάλωση. Το ένα τρίτο που ήταν μέσα στο κόλπο της διαπλοκής, ή είχε τον τρόπο να το εκμεταλλευτεί μέσω κυρίως της παραοικονομίας και του νόμιμου (των μεταμεσονύχτιων συνήθως τροπολογιών) που δεν ήταν και τόσο ηθικό με την αστική πάντα έννοια, πλούτιζε. Μέχρι που η φούσκα έσκασε. Το σύστημα αυτής της αναδιανομής από κάτω προς τα επάνω είχε φτάσει στα όρια του. Αν συνέχιζε θα τίναζε το διεθνές χρηματοπιστωτικό καθεστώς στον αέρα. Και τότε ήρθαν ξαφνικά τα πάνω κάτω, με τους από επάνω όμως να συμπιέζουν ασφυκτικά τους από κάτω, ολοένα και πιο κάτω… ακόμα και κάτω από το χώμα!
Ελλάδα πέτυχε να εξευτελίσει εντελώς αυτό που επί πολλά χρόνια υπονόμευε, νοθεύοντας τους βασικούς θεσμούς του σύγχρονου, προοδευτικού αστικού φαινομένου: το δημοκρατικό και κοινωνικοπολιτικά φιλελεύθερο κράτος. Πέτυχε με την είσοδο στην ευρωζώνη να ενδυναμώσει ένα κορπορατικό σύστημα ηγεμονίας σε αντικατάσταση του πελατειακού κεφαλαιοκρατισμού, δίχως σημαντικές αντιδράσεις. Ομαλά, χάριν στην υποστήριξη της «τρόικας», που τότε δεν είχε συσταθεί ως δαίμονας, αλλά εμφανιζόταν ως ανοιχτοχέρης, φιλεύσπλαχνος θεός, με τους τραπεζίτες ως αγγέλους του έτοιμους να δανείσουν κράτος, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, με «λογικούς» όρους! Το κόλπο πέτυχε. Τα δυο τρίτα της κοινωνίας φτώχαιναν λογιστικά, αντικειμενικά, αλλά αισθανόντουσαν την αύρα της ευημερίας, μέσω της ουτοπίας της αγοράς και με αρχή την κατανάλωση. Το ένα τρίτο που ήταν μέσα στο κόλπο της διαπλοκής, ή είχε τον τρόπο να το εκμεταλλευτεί μέσω κυρίως της παραοικονομίας και του νόμιμου (των μεταμεσονύχτιων συνήθως τροπολογιών) που δεν ήταν και τόσο ηθικό με την αστική πάντα έννοια, πλούτιζε. Μέχρι που η φούσκα έσκασε. Το σύστημα αυτής της αναδιανομής από κάτω προς τα επάνω είχε φτάσει στα όρια του. Αν συνέχιζε θα τίναζε το διεθνές χρηματοπιστωτικό καθεστώς στον αέρα. Και τότε ήρθαν ξαφνικά τα πάνω κάτω, με τους από επάνω όμως να συμπιέζουν ασφυκτικά τους από κάτω, ολοένα και πιο κάτω… ακόμα και κάτω από το χώμα!
Τότε οι διαφθορείς της κοινωνίας με τους βασικούς κομματικούς τους φορείς ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, ξαφνικά ανακάλυψαν πως κάτι δεν έκανε καλά τόσα χρόνια η αριστερά που κυβερνούσε στην Ελλάδα! Ήταν η στιγμή που ο εσωτερικός κόσμος των διαπλεκομένων και διαφθορέων με «εκσυγχρονισμένη» ή «εκσυγχρονιστική» άποψη επαναστάτησε και αποφάσισε να βάλει τέρμα στην αθλιότητα της ιδεολογικοπολιτικής ομηρίας του ελληνικού λαού από την αριστερά. Κι έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια των Μνημονίων και το κακούργημα των Δανειακών Συμβάσεων: Η οδός της πτώχευσης του κράτους και της φτωχοποίησης της ελληνικής κοινωνίας, με νέους θεσμούς μάλιστα και πρακτικές που εκθεμελίωναν την συντεταγμένη πολιτεία, ως θλιβερή εξαίρεση προς το αστικά (φιλελεύθερα και δημοκρατικά) ανατριχιαστικότερο του πτωχευτικού καθεστώτος στην ευρωζώνη. Η συνταγή της τρόικας υπήρξε σαφής, αν και οικονομικά ανορθολογική - όπως από την αρχή δείχναμε ορισμένοι «μίζεροι», «οπισθοδρομικοί», «μπούρδες» και πολλά άλλα χειρότερα: «Πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι» για να παραμείνουν στο κεφάλι όσοι κατασκεύασαν και υπηρέτησαν το αντιπαραγωγικό κράτος των μεταπρατών και των κρατικοδίαιτων εργολάβων και το υδροκέφαλο δημόσιο με συμπλήρωμα την παραοικονομία στην αγορά. Αντιφατικό ακούγεται και είναι αυτό! Είναι σαν κάποιο κεφάλι να είναι εκτός σώματος που αποκεφαλίζεται. Είναι σαν το αγαθό μυαλό να διαχωρίζεται από το πονηρό μυαλό των κρατούντων (της ίδιας πολιτικοκοινωνικής οντότητας) και το πρώτο με την βοήθεια της τρόικας να μετουσιώνεται σε μια νέα αγνή οντότητα που κατασκευάζει ένα νέο σώμα (πολιτεία και κοινωνία) απαλλαγμένο από την αμαρτία!
Ε, στο πλαίσιο αυτής της σωτηρίας της ψυχής του αστικού κράτους, δεν αξίζει να θυσιαστούν επιμέρους στοιχεία που συνθέτουν την αρχή λειτουργίας κάθε φιλελεύθερου και δημοκρατικού συστήματος! Πώς, παράδοξο ακούγεται; Δεν έχει ξαναγίνει τέτοιο μεταφυσικό φαινόμενο στα ιστορικά χρονικά; Ε, καιρός είναι να γίνει! Αφού φτάσαμε στο τέλος της ιστορίας και η γη έγινε επίπεδη με την σύγχρονη παγκοσμιοποίηση, γιατί να μην σωθεί η διαπλοκή, σώζοντας την Ελλάδα από τον κακό εαυτό της που προφανώς συνδεόταν με την στρεβλή αντίληψη περί κοινωνικού συμφέροντος; Ήταν «κοινωνικό συμφέρον» οι συντεχνίες, τα συνδικάτα, ο κομματισμός, η τρέχουσα εκπαίδευση και το σύστημα υγείας; Όχι, δεν ήταν! Να, συμφωνεί και ο αντιφρονών συντάκτης αυτών των γραμμών. Τι είναι λοιπόν «κοινωνικό συμφέρον»: Η διάσωση του τραπεζίτη και η διάσωση του ευρώ! Γι’ αυτά πασχίζει η διαπλοκή και η Συγκυβέρνηση με σιωπηρούς συμμάχους πλέον τους αποταμιευτές και όχι τους μικροεπενδυτές. Άλλωστε το σύστημα της τρόικας με την παράλληλη επιχείρηση μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος και εμπορικού ελλείμματος, την αποταμίευση επιδιώκει να αυξήσει, όχι την επένδυση, μειώνοντας παράλληλα το εισόδημα στη χώρα. Είναι και αυτό ένα συγκυριακό τεχνούργημα για να μην καταρρεύσει το ευρώ και να μην οδηγηθούμε σε αλλαγές του μηχανισμού παραγωγής πλεονάσματος στην Γερμανία, ούτε σε διαμελισμό της ευρωζώνης που θα σήμαινε σε δεύτερο στάδιο εκτίναξη του γερμανικού ευρώ που θα καταβύθιζε την γερμανική οικονομία στον διεθνή ανταγωνισμό. Όλα γίνονται με τέχνη και αντιπληθωριστικά και τίποτε δεν είναι τυχαίο εκτός από την τύχη που αντιφάσκει με την ανάγκη του αποταμιευτή πλέον, ο οποίος κάνει ορθολογικές κινήσεις στο πλαίσιο της κατευθυνόμενης αγοράς για να σωθεί και να σώσει το ευρώ του. Αυτή είναι η μεγίστη αντίφαση. Αυτό προκαλεί τον μέγιστο πόνο του μέχρι χθες κοινωνικά ανάλγητου ή απλώς κοινωνικά αδιάφορου, ατομιστή, συντηρητικού ή «προοδευτικού» στα λόγια και τα κομματικά χρώματα πολίτη.
Τώρα, μετά την αιφνιδιαστική απόφαση του Eurogroup να επιβάλει εφάπαξ εισφορά στις καταθέσεις σε κυπριακές τράπεζες, να θεσμοθετηθεί η «ανάγκη» ενός είδους κατάσχεσης των καταθέσεων όλων ανεξαιρέτως των πελατών των τραπεζών στην Κύπρο, όσοι αδιαφορούσαν για την διάλυση των θεμελιωδών θεσμών της αστικής δημοκρατίας θορυβούνται… ανατριχιάζοντας μέχρι το κόκκαλο! «Παναγία μου, αυτό είναι κομμουνισμός. Είπαμε να διαλύσουμε την κοινωνία επ’ ωφελεία της αγοράς, να ιδιωτικοποιήσουμε με θατσερικό τρόπο το δημόσιο συμφέρον, να ξεπουλήσουμε ο, τι θα μπορούσε να επιφέρει κέρδη στους ιδιώτες από την περιουσία του δημοσίου, να παραδώσουμε τους φυσικούς πόρους στην πλέον αισχρή ιδιωτική εκμετάλλευση, να παραδώσουμε την λαϊκή και εθνική κυριαρχία στον καζινοκαπιταλισμό, να γίνει η Ελλάδα Ευρωπροτεκτοράτο, αλλά όχι και να μπει χέρι στις καταθέσεις μας! Την ανεργία την αντέχουμε, την απαξίωση του επενδυμένου κεφαλαίου μας θα μπορούσαμε ακόμη και να την κατανοήσουμε, αλλά ποτέ τον κλέφτη του αποταμιευμένου πλούτου μας!»
Έτσι σκέφτεται ο υπεραγανακτισμένος πολίτης που αποτελούσε μέχρι χθες τον σιωπηρό σύμμαχο κάθε νεοφιλελεύθερης και αντιδραστικής πολιτικής στην Ελλάδα και όχι ακριβώς στην Κύπρο, όπου παρά το ντόμινο της κρίσης που τους έπληξε δεν είχαν «αναγκαστεί» να προβούν σε μείζονες αντικοινωνικές πολιτικές μεθοδεύσεις. Είναι έτοιμος να επαναστατήσει ο υποστηριχτής της Συγκυβέρνησης στην Ελλάδα, ωθούμενος από την διαπλοκή, καθώς ανησυχεί βάσιμα ότι το γεράκι-Σόιμπλε θα μπορούσε να βάλει χέρι και στις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες, στον βαθμό που το πρόγραμμα του Μνημονίου αποκλίνει από τους στόχους του.
Της διαπλοκής βέβαια το μαράζι είναι άλλο και έχει να κάνει με την άμεση παρέμβαση της τρόικας στην διοίκηση των τραπεζών και πολύ λιγότερο με τον κλονισμό της εμπιστοσύνης των πολιτών στην ασφάλεια των καταθέσεων. Η διαπλοκή νοιώθει πλέον να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια της κι έτσι είναι πολύ φυσιολογικό να ενισχύει την εξίσου φυσιολογική ανασφάλεια που νοιώθει ο αποταμιευτής. Όλα δείχνουν πως η επόμενη αστική επανάσταση στην Ελλάδα και ίσως αλλού, θα ξεκινήσει όχι ακριβώς από τα ΑΤΜ, αλλά από την σουίτα του περιφερειακού τραπεζίτη. Η διαπλοκή και το κοινό της έδειξαν αγαλλίαση στον βαθμό που η «κατάσχεση» της ίδιας της ζωής στην Ελλάδα είχε αναχθεί σε εργαλείο οικονομικής πολιτικής, ενώ τώρα θορυβούνται μέχρις εξεγέρσεως από την απειλή πως θα μπορούσε η «κατάσχεση» μέρους των καταθέσεων επιχειρήσεων και μεμονωμένων πολιτών να καταστεί συμπλήρωμα της οικονομικής πολιτικής υπό καθεστώς ευρωπροτεκτοράτου.
Είναι κι αυτό ένα σημάδι κοινωνικού εκφυλισμού και διαστροφής του πραγματικού από τον «ρεαλισμό» της αγοράς. Αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό σημείο των καιρών που δείχνει πως η λογική των νεκρών πραγμάτων γίνεται ο ανώτατος νόμος της ζωής, που αντιστρέφοντας την σχέση του μέσου με τον σκοπό, καταλήγει να υπονομεύει την ίδια την ζωή. Στον βαθμό που η αστική δημοκρατία ταυτιστεί με την αναπαραγωγή των μηχανισμών καταστροφής και αναδημιουργίας κεφαλαίου και χάσει κάθε επαφή με τους κοινωνικούς μηχανισμούς που διέπουν την αναπαραγωγή της ίδιας της ζωής και την ευημερία που στηρίζεται στην κοινωνική και όχι οικονομική ελευθερία, μπορεί να θεωρήσει την ύπαρξή της ανούσια. Από δω και πέρα κάθε είδους ολοκληρωτισμός, κάθε είδους αυταρχισμός και κάθε είδους χυδαιότητα, που στρέφεται εναντίον του ανθρώπου και του πολίτη που λειτουργεί σ’ ένα περιβάλλον στοιχειώδους ισότητας και ελευθερίας, θα μπορεί να θεωρείται η εναλλακτική στο απ’ όλες τις πλευρές προσβεβλημένο μοντέλο της αστικής δημοκρατίας, πιθανότητα. Μια νέα «αστική επανάσταση» δίχως αστική και κοινωνική συνείδηση αποτελεί την πλέον βάρβαρη και αποκρουστική εναλλακτική πιθανότητα. Συνεχίζω να πιστεύω ότι είναι ακόμη στο χέρι της ελληνικής κοινωνίας να την αποφύγει…
