Επαιξαν οι Βρυξέλλες στην Κύπρο το σενάριο κατάρρευσης της ευρωζώνης σε μικρογραφία; Είδομεν. Πάντως, αυτό πιστεύουν πολλοί αναλυτές – οικονομολόγοι. Από τις εξελίξεις, ως είναι φυσικόν, τεράστια ζημιά θα υποστούν οι ρώσοι καταθέτες Τραπεζών.Ύστερα από μία εβδομάδα σκληρών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ και απεγνωσμένων προσπαθειών να αναζητήσει χρήματα από τους ρώσους εταίρους, η Κύπρος τελικά συμφώνησε με την απαίτηση των Βρυξελλών και του Βερολίνου για αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος σε βάρος των χρημάτων των καταθετών.
Είναι ουσιαστικά η πρώτη φορά που στην ΕΕ εφαρμόζεται ένας τέτοιος τρόπος για την επίλυση προβλημάτων χρέους, ο οποίος αντιβαίνει στην προσέγγιση της ΕΕ για διευθέτηση των τραπεζικών κρίσεων. Αυτή η αδιαλλαξία των ευρωπαίων αξιωματούχων ώθησε τις αγορές να σκεφτούν σοβαρά ότι πιθανόν η κλιμάκωση των οικονομικών προβλημάτων στην Κύπρο να ήταν και η πρώτη προσπάθεια των Βρυξελλών να αναπαραστήσουν εν μέρει τις πιθανές συνέπειες από μια κατάρρευση ολόκληρης της ευρωζώνης.
Το ζήτημα είναι όμως ότι μεγάλο μέρος του λογαριασμού θα κληθούν να πληρώσουν οι ρώσοι καταθέτες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody's, από τα 68 δις ευρώ που βρίσκονται στις κυπριακές τράπεζες, πάνω από 30 δις ανήκουν σε εταιρίες και φυσικά πρόσωπα από τη Ρωσία.
Η κατάσταση γύρω από το δάνειο διάσωσης για την Κύπρο ύψους 10 δις ευρώ, αποτέλεσε για το νησί μια έκβαση από τις χειρότερες δυνατές. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος της Κύπρου Αναστασιάδης, αναγκάστηκε να λάβει τη δυσκολότερη απόφαση της ζωής του, στερώντας από την Κύπρο τη δυνατότητα να διατηρήσει το πολύ ευνοϊκό από οικονομική άποψη στάτους της offshore ζώνης.
Πρωτοφανείς κινήσεις
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ευρωζώνης το βάρος της διάσωσης εθνικών τραπεζικών ιδρυμάτων δεν μετατοπίστηκε στους μετόχους ή πιστωτές, οι οποίοι ούτως ή άλλως θα χάσουν τις επενδύσεις τους, αλλά στους καταθέτες, στους οποίους εντελώς συνειδητά κατευθύνθηκαν τα πυρά.Βάσει των συμφωνιών ΕΕ και Κύπρου, «για την ιδέα» θα κληθούν να υποφέρουν μόνο οι πλουσιότεροι, καθώς τα χρήματά τους στους λογαριασμούς των δύο μεγαλύτερων τραπεζών του νησιού, της Bank of Cyprus και της Cyprus Popular Bank (Laiki), θα χάσουν μόνο αυτοί που διαθέτουν καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Μάλιστα, ενώ οι πρώτοι απειλούνται με «φόρο» 30% επί των καταθέσεων, οι πελάτες της Λαϊκής, η οποία τον Σεπτέμβριο του 2012 είχε προλάβει να απολέσει 1,8 δις ευρώ, θα χάσουν πιθανότατα όλα τα χρήματά τους.
Τι χάνουν οι Ρώσοι
Αυτή τη στιγμή οι ρώσοι επιχειρηματίες και αξιωματούχοι δεν έχουν κατανοήσει πλήρως το μέγεθος των απωλειών για τους ρώσους καταθέτες, όπως έχει δηλώσει ήδη ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Ίγκορ Σουβάλοφ. Οι τελευταίες ανεπίσημες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περίπου 4 δις ευρώ, ωστόσο, σύμφωνα με τον τραπεζικό αναλυτή του γραφείου Moody’s στη Μόσχα, Γιεβγκένι Ταρζιμάνοφ, η πρόγνωση αυτή είναι υπερβολικά αισιόδοξη. Σύμφωνα με κάποια στοιχεία, οι Ρώσοι μπορεί να χάσουν έως και το ήμισυ των καταθέσεών τους. Όπως αναφέρουν ρωσικές πηγές από το ίδιο το νησί, τη μεγαλύτερη ζημιά θα υποστούν εκείνες οι ρωσικές εταιρίες, οι οποίες εργάζονται επιτόπου στο νησί, συσσωρεύοντας εκεί οικονομικούς πόρους και πραγματοποιώντας επενδύσεις.Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η σκληρή στάση του Βερολίνου, το οποίο εδώ και πολύ καιρό καλούσε ανεπιτυχώς για μεγαλύτερη διαφάνεια στην επιχειρηματική δραστηριότητα στην Κύπρο, επέτρεψε στη Γερμανία να χτυπήσει με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια. Η ΕΕ δεν έλυσε μόνο τα οικονομικά προβλήματα της Κύπρου, αλλά και πέτυχε την απότομη μείωση της ελκυστικότητας του νησιού στα μάτια των ξένων επενδυτών, κατά πρώτο λόγο των ρώσων. Ο Κωνσταντίνος Λοϊζίδης, γενικός διευθυντής της Piraeus Bank, η οποία σε αντίθεση με τη Λαϊκή και την Τράπεζα Κύπρου κατάφερε να διατηρήσει τα χρήματα των καταθετών της, εξέφρασε την ελπίδα ότι το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου θα καταφέρει να αποφύγει τη μαζική φυγή κεφαλαίων, προσθέτοντας ωστόσο, ότι δεν θα πρέπει να αναμένεται πλέον ροή νέων καταθέσεων από το εξωτερικό. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «το Βερολίνο τελικά κατάφερε να πετύχει το στόχο του, όμως οι κατηγορίες των Γερμανών προς το νησί είναι αστήρικτες».
Ο θάνατος του ευρώ;
Η κατάσταση στην Κύπρο οδήγησε πολλούς ειδικούς στη σκέψη ότι μπορεί να είναι σε εξέλιξη ένα είδος πρόβας ενόψει μιας κατάρρευσης σε ευρεία κλίμακα του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος. Ο Guntram Wolff, υποδιευθυντής της ευρωπαϊκής δεξαμενής σκέψης σε οικονομικά θέματα Bruegel, αναφέρει ότι «η ελεύθερη ροή κεφαλαίων μεταξύ των τραπεζών διαφόρων χωρών είναι ένα σημαντικότατο χαρακτηριστικό της νομισματικής ένωσης. Αν αυτή η διακίνηση περιοριστεί, τότε η αξία του ευρώ σε λογαριασμό κυπριακής τράπεζας θα είναι χαμηλότερη από εκείνου που έχει κατατεθεί σε τράπεζα άλλης χώρας. Στην ουσία, αυτό σημαίνει ότι το κυπριακό ευρώ δεν είναι πλέον ευρώ. Εισάγοντας περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ουσιαστικά δημιούργησε στην Κύπρο ένα νέο νόμισμα».
Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, έτσι ακριβώς θα μοιάζει ο θάνατος του ευρώ. Οι χώρες δεν θα ανακοινώνουν επίσημα την έξοδό τους από τη ζώνη (δεδομένου ότι δεν υπάρχει μηχανισμός εξόδου από μέλος της ΕΕ και της ευρωζώνης), αλλά αυτή θα αντικαθίσταται με την επιβολή περιορισμών στην κυκλοφορία των κεφαλαίων και με την απομόνωση των εθνικών τραπεζικών συστημάτων σε γεωγραφικά όρια. Όπως πιστεύουν οι αναλυτές, ένα ανάλογο μοντέλο συμπεριφοράς από πλευράς Βρυξελλών σε κρίσιμες καταστάσεις, μπορεί να αποτελέσει το σήμα για τις χώρες PIGS, όπου είναι πιθανός ένας μαζικός πανικός των επενδυτών και η εσπευσμένη έξοδος κεφαλαίων. Εάν στην περίπτωση αυτή οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιχειρήσουν ξανά να αποκαταστήσουν τον έλεγχο στη διακίνηση κεφαλαίων, τότε μπορεί κανείς να ξεχάσει το ευρωπαϊκό νόμισμα όπως είναι στη σημερινή του μορφή.
