http://filonoi.gr
Α) ΟΣΑ ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΙΠΑΝ ΟΙ 140 ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΟΙ
Πολλή συζήτησις διεξήχθη διαδικτυακῶς περὶ τῆς νέας σχολικῆς Γραμματικῆς, ἡ ὁποία προκάλεσε τὴν ἀνησυχία γονέων καὶ ἐκπαιδευτικῶν. Ἡ συζήτησις περιωρίσθη μετὰ τὴν παρέμβασιν 140 γλωσσολόγων, οἱ ὁποῖοι “ἀπήντησαν” λέγοντες ὅτι ἡ δασκάλα ποὺ πρώτη ἀνεκίνησε τὸ θέμα δὲν ἐννόησε ὀρθῶς τὸ πνεῦμα τῆς νέας Γραμματικῆς καὶ τὴν ἐπέπληξαν γι΄αὐτό.
Ὡς ἐδῶ ὅλα καλῶς καμωμένα θὰ ἔλεγέ τις: “140 γλωσσολόγοι εἶναι πάρα πολλοί, γιὰ νὰ σφάλλουν...” καὶ θὰ ἐπέστρεφε ἡσύχως στὶς καθημερινές του μέριμνες.
Ὅποιος ὅμως διαβάση προσεκτικὰ τὴν ἐπιστολὴ θὰ διαπιστώση ὅτι δὲν ὑπάρχει καμμία βιβλιογραφικὴ ἀναφορὰ στο κείμενό τους οὔτε καμμία ἐρευνητικὴ τεκμηρίωσι. Ἀντ΄αὐτῆς οἱ ὑπογράφοντες ἀναφέρουν ὡς θέσφατον ὅτι« Ναι, κανένας γλωσσολόγος δεν αμφιβάλλει ότι η Νέα Ελληνική έχει 5 φωνήεντα, τους φθόγγους [α], [ε], [ι], [ο], [ου], οι οποίοι στον γραπτό λόγο αναπαρίστανται με τα επτά γράμματα της αλφαβήτου άλφα, έψιλον, ήτα, γιώτα, ύψιλον, όμικρον, ωμέγα και τους συνδυασμούς των γραμμάτων αυτών ως διψήφων.»
Γιὰ τόσο σοβαρὰ ὅμως θέματα, ὅπως εἶναι ἡ λαλιὰ ἐνὸς λαοῦ, θὰ περιμέναμε νὰ παραθέσουν τουλάχιστον μία ἔρευνα (π.χ. φασματογραφικὴ ἀνάλυσι τῆς προφορικῆς ἐκφορᾶς τῶν λέξεων στὴν Νέα Ἑλληνικὴ) ποὺ νὰ ἀποδεικνύει ὅτι ἡ Νέα Ἑλληνικὴ ἔχει 5 καὶ ὄχι 7 φωνήεντα, ὅπως εἶχε μέχρι πρό τινος. Σήμερα, εὐτυχῶς, ἡ τεχνικὴ πρόοδος μᾶς δίνει τὴν δυνατότητα νὰ τεκμηριώσουμε τὴν προσωδία τῆς νέας Ἑλληνικῆς διὰ μέσου ἀναλύσεων μὲ τὸν ἠλεκτρονικὸ ὑπολογιστή-τοῦ ὁποίου τὴν ἀκρίβεια δὲν ἀμφισβητεῖ κανείς. Ἴσως ἔτσι συνειδητοποιήσουμε τὸ σφάλμα ποὺ διαπράττεται μὲ τὴν κατάργησι τοῦ πολυτονικοῦ καὶ τῆς διδασκαλίας τῶν μακρῶν καὶ βραχέων φωνηέντων (ἀμφισβητεῖται δηλαδή, χωρὶς ἐπαρκῆ τεκμηρίωσι, ἡ αἴσθησις τοῦ μήκους τῶν συλλαβῶν σήμερα καὶ τὸ χειρότερον εἶναι ὅτι κατ΄αὐτὸν τὸν τρόπον ἡ ὅποια φυσικὴ αἴσθησις τοῦ μήκους τῶν συλλαβῶν καὶ τῆς τρισυλλαβίας, ἀντὶ νὰ ἐνισχύεται, διαστρεβλώνεται μὲ τὴν διδασκαλία. Γίνεται δηλ. στὸ σχολεῖο μία ρυθμιστικὴ προσπάθεια ἐπὶ τὰ χείρῳ (μὲ τὴν διδασκαλία γραμματικῶν τύπων ὅπως τοῦ Πανεπιστήμιου, των ταυτότητων).
Τὸ θέμα δὲν εἶναι ἀσήμαντο.Ὀφείλουμε νὰ σεβαστοῦμε τὸν φυσικὸ ἀναπαλμὸ καὶ νὰ τὸν προστατέψουμε μὲ τὴν διδαχὴ καὶ τὴν καλλιέργεια στὸ σχολεῖο.
Ἡ γλῶσσα εἶναι ἡ γενεαλογία τῶν λαῶν καὶ ἡ διατήρησις τῆς ἀκουστικῆς ὀμορφιᾶς καὶ τῆς μουσικότητάς της ἀνεβάζει τὴν πολιτιστικὴ στάθμη μιᾶς χώρας. Παρ΄ὅλα αὐτά, πολὺ λίγοι ἐνδιαφέρονται σήμερα γιὰ τὴν διατήρησι τῆς καθαρότητας τοῦ «ἑλληνίζειν». Ὁ Ἄγγελος Τερζάκης εἶπε μὲ πόνο μία μέρα:«Κινδυνεύει ἡ ἑλληνικὴ λαλιά».
Ἡ γλῶσσα εἶναι ἡ γενεαλογία τῶν λαῶν καὶ ἡ διατήρησις τῆς ἀκουστικῆς ὀμορφιᾶς καὶ τῆς μουσικότητάς της ἀνεβάζει τὴν πολιτιστικὴ στάθμη μιᾶς χώρας. Παρ΄ὅλα αὐτά, πολὺ λίγοι ἐνδιαφέρονται σήμερα γιὰ τὴν διατήρησι τῆς καθαρότητας τοῦ «ἑλληνίζειν». Ὁ Ἄγγελος Τερζάκης εἶπε μὲ πόνο μία μέρα:«Κινδυνεύει ἡ ἑλληνικὴ λαλιά».
Αὐτὸ τὸ ζήτημα ἀποκτᾶ τρομακτικὴ σημασία ἄλλων διαστάσεων, ὅταν συνδεθῆ μὲ τὶς ἐγκεφαλικὲς λειτουργίες. Ἡ μουσικὴ ἐπηρεάζει τὴν βιολογία τοῦ ὀργανισμοῦ, ἐνῶ ὁ ἐγκέφαλος ἔχει μία λειτουργικὴ ὀργάνωσι γιὰ τὴν διαχείρισί της, ἡ ὁποία κάνει τοὺς ἐπιστήμονες νὰ μιλοῦν γιὰ ἕνα ἐνδιαφέρον βιολογικὸ μυστήριο.
Ἡ μουσικότητα «ἀναδιαμορφώνει» τὸν ἐγκέφαλο ἐνεργοποιώντας τὶς συνδέσεις μεταξύ τῶν διαφορετικῶν ζωνῶν του. Ἔχουμε συνεπῶς χρέος νὰ διαφυλάξουμε τὴν μουσικότητα τῆς γλώσσης μας.
Ἡ μουσικότητα «ἀναδιαμορφώνει» τὸν ἐγκέφαλο ἐνεργοποιώντας τὶς συνδέσεις μεταξύ τῶν διαφορετικῶν ζωνῶν του. Ἔχουμε συνεπῶς χρέος νὰ διαφυλάξουμε τὴν μουσικότητα τῆς γλώσσης μας.
Ἡ σοβαρότης τοῦ θέματος εἶναι τέτοια, ποὺ δὲν ἐπιτρέπει ἐφησυχασμό, οὔτε ἡ ἐξέτασίς του μπορεῖ νὰ ἀφεθῆ μόνον στοὺς γλωσσολόγους. Ἀπαιτεῖται διεπιστημονικὴ ἀντιμετώπισι μὲ τὴν συνδρομὴ Νευροεπιστημόνων καὶ μουσικοπαιδαγωγῶν.
Οἱ γλωσσολόγοι πρέπει ἐπιτέλους νὰ κατανοήσουν καὶ νὰ παραδεχθοῦν ὅτι δὲν εἶναι οἱ μόνοι ποὺ δικαιοῦνται νὰ ἐκφέρουν ἄποψιν ἐπὶ τοῦ θέματος, ἁρμοδιότεροι ὅλων γιὰ θέματα προφορᾶς ἐκ τῆς ἀρχαιότητος -ὅταν δὲν ὑπῆρχαν ἀκόμη γλωσσολόγοι- ἦταν οἱ μουσικοί. Καὶ τοῦτο, ἐπειδὴ ἡ γλῶσσα ὡς ἀκουστικὸ φαινόμενο μὲ συγκεκριμένη παρουσία καὶ διάρθρωσι μέσα στὸν χρόνο εἶναι καὶ φαινόμενο μουσικὸ καὶ πρέπει νὰ ἐξετάζεται καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴν σκοπιὰ μὲ τὴν δέουσα βεβαίως μεθοδολογία καὶ τὶς ἀπαραίτητες γνώσεις στὸν εἰδικὸ αὐτὸ χῶρο.
Αὐτὲς οἱ «μουσικὲς» ἰδιαιτερότητες τῆς γλώσσης, ἄν καὶ συνιστοῦν σαφῶς ἀναγνωρίσιμες ἀκουστικὲς πραγματικότητες, δὲν γίνονται ἀντιληπτὲς καὶ κατανοητὲς στὶς πραγματικές τους διαστάσεις παρὰ μόνον ἀπὸ πεπαιδευμένα ὦτα.
Ἐνδεικτικῶς ἀναφέρω ἕναν σύγχρονο μουσικοπαιδαγωγό:
Ὁ Ἰωαννίδης Γιάννης (2002:9) διατυπώνει μία ὑπόθεσι:«Πιθανόν, ἡ αἰτία τῶν διαφόρων παρερμηνειῶν τῶν φωνολογικῶν χαρακτηριστικῶν τῆς νεοελληνικῆς γλώσσας, ἀπὸ διαφόρους ξένους μελετητὲς καὶ φιλολόγους, νὰ βρίσκεται στὸν ἐπηρεασμό τους ἀπὸ τὴν <<αἴσθησι>> καὶ τὶς ἰδιομορφίες τῆς δικῆς τους γλώσσας. Ἀλλιῶς εἶναι δύσκολο νὰ δικαιολογηθοῦν τόσες παρανοήσεις. Τὸ ὅτι καὶ Ἕλληνες «εἰδικοὶ» ἀποδέχονται ἀσυζητητὶ τὶς ἀπόψεις τους, αὐτὸ εἶναι μία ἄλλη ἱστορία… Βέβαια μπορεῖ νὰ πεῖ κανεὶς ὅτι τὸ στοιχεῖο ποὺ ἐπαυξάνει τὴν ἀδυναμία κατανόησης, εἶναι κυρίως ἡ ἔλλειψη μουσικῶν γνώσεων ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν φιλολόγων μελετητῶν.»
Ὁ Ἰωαννίδης Γιάννης (2002:9) διατυπώνει μία ὑπόθεσι:«Πιθανόν, ἡ αἰτία τῶν διαφόρων παρερμηνειῶν τῶν φωνολογικῶν χαρακτηριστικῶν τῆς νεοελληνικῆς γλώσσας, ἀπὸ διαφόρους ξένους μελετητὲς καὶ φιλολόγους, νὰ βρίσκεται στὸν ἐπηρεασμό τους ἀπὸ τὴν <<αἴσθησι>> καὶ τὶς ἰδιομορφίες τῆς δικῆς τους γλώσσας. Ἀλλιῶς εἶναι δύσκολο νὰ δικαιολογηθοῦν τόσες παρανοήσεις. Τὸ ὅτι καὶ Ἕλληνες «εἰδικοὶ» ἀποδέχονται ἀσυζητητὶ τὶς ἀπόψεις τους, αὐτὸ εἶναι μία ἄλλη ἱστορία… Βέβαια μπορεῖ νὰ πεῖ κανεὶς ὅτι τὸ στοιχεῖο ποὺ ἐπαυξάνει τὴν ἀδυναμία κατανόησης, εἶναι κυρίως ἡ ἔλλειψη μουσικῶν γνώσεων ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν φιλολόγων μελετητῶν.»
Ἡ ἀξία τοῦ μακροῦ καὶ τοῦ βραχέος ἦταν καὶ εἶναι θεμελιωμένη μέσα στὸ ἑλληνικὸ γλωσσικὸ ἰδίωμα. Ἔτσι, στὴν ἀποχαιρετιστήρια συναυλία τοῦ Γρηγόρη Μπιθικώτση στὸ Ὀλυμπιακὸ Στάδιο, στὶς 25 Ἰουνίου 1984, ὁ στιχουργὸς Δημήτρης Χριστοδούλου εἶπε γιὰ αὐτόν : «Ὁ τραγουδιστὴς ποὺ λέει τὴν βαρεῖα καὶ τὴν ὀξεῖα, τὰ μακρὰ καὶ τὰ βραχέα, τὸ ω καὶ τὸ ο. Ἀρθρώνει τὴν διαχρονικὴ Ἑλληνικὴ γλῶσσα».
Τόσο πολύ ἄραγε ἀλλοιώθηκε ἡ προφορὰ τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὸ 1984 ἤ κάποιοι τεχνηέντως προσπαθοῦν νὰ τὴν ἀλλοιώσουν ἀπὸ τὸ 1941;
Μῦθοι, ἐπιμένουν οἱ γλωσσολόγοι, καὶ μάλιστα ἐθνικὰ ἐπικίνδυνοι:
“Επίσης, θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε σειρά επιστημονικών επιχειρημάτων που αποδεικνύουν ότι οι γλωσσικοί μύθοι τους οποίους δείχνει να προσυπογράφει η συντάκτρια του κειμένου -ἐνν. ἡ κα Χρυσοῦ- (περί δυσλεξίας λόγω μονοτονικού, περί μουσικότητας των φθόγγων, περί της Ελληνικής ως μη συμβατικής γλώσσας, περί της Ελληνικής ως αρχαιότερης γλώσσας όλων των λαών του κόσμου κ.ά.) δεν είναι παρά εθνικά επικίνδυνοι μύθοι που δεν ευσταθούν επιστημονικά.»
“Επίσης, θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε σειρά επιστημονικών επιχειρημάτων που αποδεικνύουν ότι οι γλωσσικοί μύθοι τους οποίους δείχνει να προσυπογράφει η συντάκτρια του κειμένου -ἐνν. ἡ κα Χρυσοῦ- (περί δυσλεξίας λόγω μονοτονικού, περί μουσικότητας των φθόγγων, περί της Ελληνικής ως μη συμβατικής γλώσσας, περί της Ελληνικής ως αρχαιότερης γλώσσας όλων των λαών του κόσμου κ.ά.) δεν είναι παρά εθνικά επικίνδυνοι μύθοι που δεν ευσταθούν επιστημονικά.»
Σεβαστή ἡ γνώμη τῶν 139 καθηγητῶν γλωσσολόγων κι ἄς μὴν μᾶς λένε τὰ ἐπιστημονικά τους ἐπιχειρήματα, κάποιες συμπτώσεις ὅμως καὶ πάλι δὲν μᾶς ἐπιτρέπουν τὸν ἐφησυχασμό.
Β) ΟΙ ΣΥΜΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΥΤΡΑΠΕΛΑ
οἱ συμπτώσεις:
α) Τὸν “μύθο περὶ δυσλεξίας λόγω μονοτονικοῦ” προσυπογράφει καθηγητὴς Μεσαιωνικῆς καὶ Σύγχρονης Ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ Λογοτεχνίας τοῦ Πανεπιστήμιου τοῦ Cambridge τὴν στιγμὴ ποὺ τὸ ἐρευνητικὸ Κέντρο CSCP τοῦ Cambridge (The Cambridge SchoolClassics Project), τὸ ὁποῖο διεξάγει ἔρευνες στὶς κλασικὲς γλῶσσες καὶ ἐφαρμόζει σχέδια ἐργασίας σχετικὰ μὲ τὶς κλασικὲς σπουδὲς στὴν Πρωτοβάθμια καὶ Δευτεροβάθμια Ἐκπαίδευσι, διερευνᾶ τὴν ἐπίδρασι τῆς ἐκμαθήσεως Λατινικῶν στὴν δυσλεξία.
Ἄγνοια ἤ ἀπόκρυψις ἐκ μέρους τοῦ καθηγητοῦ;
β) Τὸ 1942 ἐν μέσω Γερμανικῆς κατοχῆς ἀνέκυψε στὴν Φιλοσοφικὴ Σχολὴ θέμα προφορᾶς καὶ γραφῆς τῆς Νέας Ἑλληνικῆς γλώσσης, τὸ ὁποῖον ὁδήγησε στὴν “ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΤΟΝΩΝ” (1942-43) καὶ ἀκολούθως στὴν “ΑΝΤΙΔΙΚΙΑ ΤΩΝ ΤΟΝΩΝ” (1944).
Ἐν μέσω Γερμανικῆς κυριαρχίας ἀνακύπτει καὶ πάλι “ἀντιδικία” περὶ προφορᾶς τῆς Νέας Ἑλληνικῆς.
Τότε ἡ Φιλοσοφικὴ Σχολὴ Ἀθηνῶν «ἔκρουσεν ἐγκαίρως τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου προβλέπουσα τὴν ἀπειλουμένην καταστροφήν, τῆς ὁποίας προάγγελος εἶναι ἡ ἐκπαιδευτικὴ καὶ γλωσσικὴ ἀσυναρτησία τῆς παρ΄ἡμῖν ἐκπαιδεύσεως… Δὲν εἶναι δὲ δύσκολον νὰ μαντεύσῃ τὶς ποῦ ὀφείλεται ἡ ἀφόρητος αὕτη κατάστασις, ἡ ἀπὸ πλειόνων ἐτῶν οὐχὶ βεβαίως αὐτομάτως παρασκευασθεῖσα. Πρὸς ἀνακοπὴν τῆς προϊούσης ταύτης διανοητικῆς παραλύσεως, ἀποτόκου τῆς γλωσσικῆς ἀναρχίας, εἶχε καθῆκον ἡ Φιλοσοφικὴ Σχολὴ νὰ ἐξετάσῃ τὸ προκῦψαν λυπηρὸν ζήτημα ἀπὸ τε γλωσσολογικῆς καὶ ἀπὸ ἱστορικῆς καὶ ἀπὸ συγκριτικῆς καὶ ἀπὸ παιδαγωγικῆς ἀπόψεως, ἵνα σαφέστερον καταδειχθῆ ἡ ἐπικίνδυνος ὁδός, τὴν ὁποίαν ἄλλοι ἀγαθοπίστως, ἄλλοι δὲ κακοπίστως ἀκολουθοῦσιν ἐν τῆ διαμορφώσει τῆς νεοελληνικῆς γλώσσης».
Σήμερα δὲν ὑπάρχει κανεὶς στὴν Φιλοσοφικὴ Σχολὴ Ἀθηνῶν «νὰ ἐξετάσῃ τὸ προκῦψαν λυπηρὸν ζήτημα;»
τὰ εὐτράπελα
Μὲ ἀφορμὴ ἄρθρον (8/6/2010 Καθημερινή) τῆς κας Ἄννας Ἰορδανίδου, καθηγήτριας ΠΤΔΕ τοῦ Πανεπιστημίου Πατρῶν, ἦλθαν στὸν νοῦ μου μερικὰ εὐτράπελα ποὺ μοῦ ὑπέδειξαν οἱ μικροί μου μαθητές, οἱ ὁποῖοι εἶχαν λάβει τὴν Γραμματικὴ ἀπὸ πέρυσι.
“Η Γραμματική περιέχει έγχρωμη εικονογράφηση, σύμφωνα με τα πρότυπα των παιδαγωγικών γραμματικών που ισχύουν διεθνώς”
α) Διεθνῶς ἄραγε ἀποφάσισαν νὰ ἀναγράφεται τὸ ἀλφάβητον σὲ χαρτοσακκοῦλες;
“ Κεντρικοί χαρακτήρες είναι ο Ορέστης, ένα παιδί που ανακαλύπτει πώς λειτουργεί η ελληνική γλώσσα, ο θείος Βρασίδας, που εξηγεί τους γραμματικούς κανόνες, και το χελωνάκι, που επισημαίνει τα δύσκολα σημεία”
β) Ἀπορῶ γιατὶ ὁ Ὀρέστης ἀνακαλύπτει πῶς λειτουργεῖ ἡ ἐλληνικὴ γλῶσσα πάντα πεσμένος στὸ πάτωμα. Τόσο χαμηλὰ ἔχει πέσει ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα;
” Το μείζον ζήτημα προκύπτει από την περιγραφή των εγκλίσεων, όπου στην Υποτακτική και Προστακτική ο Ενεστώτας αναφέρεται ως «Εξακολουθητική Υποτακτική» και «Προστακτική», ο Αόριστος ως «Συνοπτική Υποτακτική» και «Προστακτική» και στην Υποτακτική ο Παρακείμενος αναφέρεται ως «Εξακολουθητική Υποτακτική». Σε υποσημείωση δηλώνεται και η παραδοσιακή ορολογία, ώστε να μπορεί ο μαθητής, με τη βοήθεια του δασκάλου, να βρει την αντιστοιχία με τους χρόνους και τις εγκλίσεις των γλωσσικών εγχειριδίων.”
γ) Ἡ Ἑλληνικὴ ὁρολογία, ὁρολογία 2500 ἐτῶν, ποὺ υἱοθετήθηκε ἀπὸ ὅλο τὸν «Δυτικὸ κόσμο», εἶναι πιὰ παραδοσιακὴ καὶ τίθεται σὲ ὑποσημείωσι!!! Στὴν θέσι της ἀνέρχεται ἡ Προοδευτικὴ ὁρολογία: ἡ Ὑποτακτικὴ Ἐνεστῶτος θὰ λέγεται Ἐξακολουθητική!
Γ) Η ΘΛΙΒΕΡΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΙΣ
Ἡ νέα Γραμματικὴ δὲν καταργεῖ τὴν διαχρονικὴ «ἱστορικὴ» ὀρθογραφία, ὅπως πολλοὶ ἐνόμισαν.
Ἄς μὴν ἀνησυχοῦμε. Στην σελίδα 39-40 ὑπάρχουν «τα γνωστά μας επτά (7) γράμματα, το άλφα, το έψιλον, το ήτα, το γιώτα, το ύψιλον, το όμικρον και το ωμέγα» (αὐτὰ ἴσως καταργηθοῦν στὴν ἑπομένη Γραμματική).
Ἡ νέα Γραμματικὴ καταργεῖ τὴν διαχρονικὴ «ἱστορικὴ» προφορὰ τῶν ἑπτὰ φωνηέντων καὶ ὁρισμένων συμφώνων (πρὸς τὸ βαρβαρικώτερον) καὶ τοῦτο εἶναι χειρότερον τοῦ πρώτου μας φόβου μὲ ὅρους ἐγκεφαλικῆς λειτουργίας.
