(ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ “Π” ΣΤΙΣ 02-08-12)
Σε ένα ατελείωτο γαϊτανάκι εξελίσσεται η οριστικοποίηση των μέτρων ύψους 11,5 δισ. ευρώ, τα οποία η τρόικα ζητάει να πέσουν οπωσδήποτε πάνω στο τραπέζι «εδώ και τώρα», πριν από οποιαδήποτε άλλη εξέλιξη, συζήτηση κ.λπ.
Το γαϊτανάκι των 11,5 δισ.
Στην πραγματικότητα τα μέτρα που θα απαιτηθούν εντός του 2012 αφορούν πολύ μεγαλύτερο ποσόν, αφού ήδη έχουμε τη βεβαιότητα για επιπλέον 3 δισ.ευρώ – εξαιτίας των φετινών μέχρι στιγμής αποκλίσεων – αλλά και άγνωστο επιπλέον ποσό, το οποίο θα προκύψει μετά τη φθινοπωρινή έκθεση της τρόικας.
Όμως η διαδικασία της οριστικοποίησης ούτε απλήούτε ανέφελη είναι, όπως ήδη έχουμε διαπιστώσει. Οι λόγοι είναι πολλοί και, συνοπτικά, μπορούν να καταγραφούν ως εξής:
♦ Οι ρητορικές διαφωνίες Βενιζέλου και Κουβέλη για το είδος των μέτρων και η ταύτισή τους σε «σπάσιμο» του πακέτου σε διάστημα τετραετίας, με παράλληλη υιοθέτηση αναπτυξιακών μέτρων.
♦ Οι διαφορετικές οπτικές γωνίες των εταίρων της τρικομματικής συγκυβέρνησης τόσο για τις εξελίξεις στην ευρωζώνη όσο και για το είδος και τη στρατηγική της «επαναδιαπραγμάτευσης» όρων του μνημονίου.
♦ Οι επίσης διαφορετικές εκτιμήσεις των ιδίων για τα όρια... ανοχής της τρόικας.
♦ Ο φόβος για τις κοινωνικές επιπτώσεις των μέτρων και τις κοινωνικές αντιδράσεις.
♦ Οι προσπάθειες κυρίως των Βενιζέλου και Κουβέλη να αποφύγουν τις πολιτικές επιπτώσεις, αφού τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η ΔΗΜΑΡ νιώθουν καυτή την... ανάσα του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος, μόνος σε ένα απέραντο αντιπολιτευτικό γήπεδο, απειλεί και τους δύο αυτούς κομματικούς σχηματισμούς με... λεηλασία.
♦ Η άκαμπτη στάση της τρόικας σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση και εφαρμογή του «πακέτου» των 11,5 δισ., χωρίς την οποία καμιά περαιτέρω συζήτηση δεν γίνεται αποδεκτή.
♦ Η επιδίωξη να αποφευχθούν τα οριζόντια μέτρα, ώστε να προκύψει «πακέτο» (αν είναι ποτέ δυνατόν!) «κοινωνικά δίκαιο».
♦ Το συνεχώς επιδεινούμενο κλίμα σε επίπεδο ευρωζώνης, το οποίο είναι άγνωστο πώς ακριβώς θα επενεργήσει στην προσπάθεια εφαρμογής του ελληνικού προγράμματος δημοσιονομικής «προσαρμογής».
Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά πώς διαμορφώνεται το πολιτικό τοπίο την ώρα που οι εκκρεμότητεςξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες της συγκυβέρνησης να τις διευθετήσει...
Διαφωνίες... εν κενώ
Η στάση Βενιζέλου και Κουβέλη, οι οποίοι ζητούν δημοσίως μια... «εδώ και τώρα» επιμήκυνση της εφαρμογής των μέτρων του μεσοπρόθεσμου κατά δύο χρόνια, χωρίς αυτή να περιλαμβάνεται στην ατζέντα της τρόικας, είναι ίσως ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για τον υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα και τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά.
Τα δημόσια χαμόγελα και οι διαβεβαιώσεις περί μη διαφωνίας, αλλά και οι καθησυχαστικές δηλώσεις των δύο από τους τρεις κυβερνητικούς εταίρους για αρραγή ενότητα και στήριξη της κυβέρνησης δεν μπορούννα συγκαλύψουν το κυβερνητικό αδιέξοδο, το οποίο προκαλεί έντονους ψιθύρους ακόμη και για προσφυγή σε εκλογές στην περίπτωση που δεν καταστεί σύντομα εφικτή
μια τελική συμφωνία για τα μέτρα που θα περιλαμβάνει το «πακέτο» των 11,5 δισ.
Η τρόικα, από την πλευρά της, παρατείνει την παραμονή της στην Αθήνα μέχρι την οριστικοποίηση των μέτρων, ώστε να μη δοθεί η εικόνα δυσαρέσκειας ή ρήξης, αφού προφανώς πιθανολογεί ότι η πίεση που ασκεί στην κυβέρνηση θα φέρει το επιθυμητό γι’ αυτήν αποτέλεσμα.
Γι’ αυτό άλλωστε στην ιδιαίτερη συνάντηση με τον Βενιζέλο την Τρίτη οι τροϊκανοί υπήρξαν άκαμπτοι έναντι της πρότασης «δέκα σημείων», την οποία υπέβαλε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σε μια προσπάθεια να πείσει ότι... διαπραγματεύεται με την τρόικα.
Η εν λόγω πρόταση εξειδικεύει την τοποθέτηση Βενιζέλου για επιμήκυνση των μέτρων του μεσοπρόθεσμου, τεμαχισμό τους σε διαρθρωτικά και αναπτυξιακά σε πρώτη φάση και δημοσιονομικά σε δεύτερη, ώστε, όπως ο ίδιος διατείνεται, η ανάπτυξη να πληρώσει μέρος του μεσοπρόθεσμου και να αποφευχθεί νέα περαιτέρω μείωση μισθών, συντάξεων και βαρύτερη φορολόγηση των συνήθων θυμάτων των μνημονίων.
Όμως οι απεσταλμένοι της τρόικας ξεκαθαρίζουν σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να κάνουν ούτε βήμα πίσω σε ό,τι αφορά την απαίτησή τους για εφαρμογή των συμφωνηθέντων – και ψηφισθέντων από τη Βουλή επί της συγκυβέρνησης Παπαδήμου, για να μην ξεχνιόμαστε.
Γι’ αυτό άλλωστε οι τροϊκανοί απάντησαν στον Βενιζέλο (βλ. ρεπορτάζ στη σελίδα 16) ότι αυτό που ζητάει συνιστά πολιτική διαπραγμάτευση, την οποία οφείλει να κάνει η κυβέρνηση με τους προϊσταμένους τους και όχι οι πολιτικοί αρχηγοί μαζί τους.
«Εμείς είμαστε απλώς φούφουτοι», φέρεται ειπών ένας εκ των τριών εκπροσώπων της τρόικας στην Ελλάδα, αλλά δυστυχώς αυτή η πληροφορία δεν κατέστη δυνατόν να διασταυρωθεί...
Μετά φόβου τρόικας
Πέραν όμως των επικοινωνιακών παιχνιδιών που αποσκοπούν στη μείωση του πολιτικού κόστους από τη βαρβαρότητα των μέτρων, υπάρχει μείζον πρόβλημα κυβερνητικής στρατηγικής και συναντίληψης, το οποίο αναδεικνύεται ανάγλυφο όχι μόνο στις πολιτικές καντρίλιες, αλλά και στις σχέσεις μεταξύ των τριών πολιτικών αρχηγών.
Ήδη άλλωστε τον Σαμαρά τον κόβουν ξυράφια για τη στάση των δυο εταίρων του στην κυβέρνηση, αφού:
♦ ο μεν Βενιζέλος διαφοροποιείται από την κυβερνητική γραμμή, καταθέτοντας δικές του προτάσεις, τις οποίες μάλιστα υποβάλλει ο ίδιος στην αντιπροσωπεία της τρόικας,
♦ ο δε Κουβέλης αντιδρά στις περικοπές μισθών και συντάξεων κυρίως διότι αντιμετωπίζει σοβαρά – αν και προς το παρόν ελεγχόμενα – προβλήματα στο εσωτερικό του κόμματός του και παράλληλα ανησυχεί για την αναμενόμενη αύξηση της πολιτικής πίεσης του ΣΥΡΙΖΑ.
Όπως έλεγαν στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού, ο Σαμαράς πιστεύει ότι θα πρέπει πάση θυσία να οριστικοποιηθούν τα μέτρα των 11,5 δισ. ευρώ, προκειμένου οι δανειστές να πειστούν ότι η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προχωρήσει με κάθε κόστος την εφαρμογή των μνημονίων και της δανειακής σύμβασης.
Μάλιστα, γνωρίζουν άριστα στο Μαξίμου ότι τα στοιχεία και οι εκτιμήσεις που δίνουν οι υπουργοί στην τρόικα μπορούν εύκολα να αμφισβητηθούν αν αυτή η αμφισβήτηση αποτελεί πολιτική επιλογή των τροϊκανών. Γνωρίζουν άριστα επίσης ότι επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των τροϊκανών υπαλλήλων και των προϊσταμένων τους να ζητήσουν πλήρη επιβεβαίωση για τη δυνατότητα υλοποίησης των περικοπών που εμφανίζει η κυβέρνηση.
Ένα άλλο στοιχείο το οποίο γνωρίζει άριστα το Μέγαρο Μαξίμου είναι ότι, αφού οριστικοποιηθούν τα μέτρα του μεσοπρόθεσμου πλαισίου, θα έρθουν τα συμπληρωματικά για την κάλυψη των αποκλίσεων του προϋπολογισμού.
Εκεί λοιπόν που ενδέχεται οι τροϊκανοί να αποδεχθούν τελικά την αναβολή απολύσεων από το Δημόσιο έναντι των περικοπών στις συντάξεις, αν ο έλεγχος γίνει σοβαρότερος, μπορεί αυτό το επικοινωνιακό αποκούμπι της κυβέρνησης να γίνει στάχτη και μπούρμπερη.
Ακόμη χειρότερα, αν ζητηθεί πλήρης επιβεβαίωση των στοιχείων και των προβλέψεων, υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος να προκύψει (κλιμακωτή) μείωση όλων των συντάξεων ακόμη και από τώρα.
Κατά συνέπεια, η κυβέρνηση προσπαθεί να παίξει τον ρόλο του «καλού παιδιού» παρά να αμφισβητήσει τις βουλές των δανειστών, με αποκλειστικό στόχο να κερδίσει χρόνο, παρότι είναι άγνωστο αν έχει οποιοδήποτε σχέδιο προκειμένου να τον αξιοποιήσει. Άλλωστε, ως γνωστόν, έχει πλήρως αρνηθεί ήδη το ενδεχόμενο να
προχωρήσει σε κάποιου είδους διαπραγμάτευση.
Οι πιο «αισιόδοξοι» στην κυβέρνηση θεωρούν ότι η τρόικα, αν τηρηθούν οι «τύποι», ενδέχεται να κάνει ένα σκόντο στην ουσία. Ελπίζουν δε ότι, αν οριστικοποιηθούν τα μέτρα του μεσοπρόθεσμου πλαισίου, ίσως οι δανειστές κάνουν τα στραβά μάτια στις αποκλίσεις του προϋπολογισμού. Φρούδες ελπίδες, αλλά μην τους το πείτε και τους ξυπνήσετε από τον πολιτικό λήθαργό τους...
Τρέμουν...
Στο πλαίσιο που ορίζουν όλα τα παραπάνω στοιχεία, στην κυβέρνηση και ειδικότερα στο Μέγαρο Μαξίμου θεωρούν – για την ακρίβεια... τρέμουν – πως η πρόταση Βενιζέλου για «τεμαχισμό» των μέτρων θαπεριπλέξει περισσότερο τα πράγματα, αφού πάλι η ελληνική κυβέρνηση θα εμφανιστεί απέναντι στους Ευρωπαίους ως αφερέγγυα, που άλλα υπόσχεται και τελικά άλλα κάνει.
Ωστόσο, έναντι των επικοινωνιακών παιχνιδιών των Βενιζέλου και Κουβέλη η κυβερνητική αντίληψη και η πολιτική διαχείριση δεν είναι ενιαίες:
1 Ο Σαμαράς εμφανίζεται ιδιαίτερα ενοχλημένος από τη στάση του Ευάγγελου Βενιζέλου, αφού θεωρεί ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ «δεν μπορεί να πατά σε δύο βάρκες», όπως λένε χαρακτηριστικά στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού. Κοινώς «δεν μπορεί από τη μία να θέλει να εμφανίζεται στην Ευρώπη ως ισότιμος και συνεπής συνομιλητής και από την άλλη στο εσωτερικό της χώρας να το παίζει... αντιστασιακός».
2 Όμως η ενόχλησή του δεν είναι ίδια για τον Κουβέλη, με τον οποίο είναι συγκαταβατικός, αφού ο Σαμαράς πιστεύει ότι ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ έχει ξεπεράσει τον εαυτό του και έχει έρθει σε πολλές αντιπαραθέσεις μέσα στο κόμμα του ιδιαιτέρως δύσκολη θέση, αφού πολλά στελέχη του κόμματός του αντιδρούν με τα μέτρα και απειλούν με αποχώρηση.
Όπως έλεγε, μάλιστα, συνεργάτης του πρωθυπουργού, «είναι άλλο κάποιος που έχει παίξει ρόλο στη διαπραγμάτευση και την υπογραφή των μνημονίων, όπως ο Βενιζέλος, σήμερα να εμφανίζεται ως... αντιμνημονιακός και άλλο να κάποιος να καλείται να αποφασίσει και να εφαρμόσει μέτρα με τα οποία εξαρχής διαφωνούσε».
Παίρνει τις ρούγες ο πρωθυπουργός
Ο πρωθυπουργός πάντως συνδέει το θέμα της επαναδιαπραγμάτευσης με την εφαρμογή των μέτρων. «Δεν μπορούμε να πάμε και να ζητήσουμε κάτι τέτοιο εάν έχουμε εμφανιστεί αφερέγγυοι και ανυπόληπτοι απέναντι στους εταίρους μας», έλεγαν οι συνεργάτες του εξηγώντας τη λογική Σαμαρά. «Είναι σίγουρο ότι θα εισπράξουμε αρνητική απάντηση». Και επικαλούνταν την άρνηση που εισέπραξε ο Βενιζέλος στην περίφημη πρόταση δέκα σημείων.
Σύμφωνα πάντα με τους συνεργάτες του πρωθυπουργού, ο Σαμαράς, παρά τα όποια προβλήματα έχουν προκύψει, εμφανίζεται... αισιόδοξος, αφού θεωρεί ότι, μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, αλλά και τις πρόσφατες δηλώσεις Γιούνκερ, κάτι αλλάζει στην Ευρώπη και ότι αυτό είναι καλό για τη χώρα μας.
«Η κυβέρνηση πρέπει να δείξει ότι είναι αποφασισμένη και δεν υπολογίζει το πολιτικό κόστος», έλεγαν οι συνεργάτες του. «Κάτι πάει να αλλάξει στην Ευρώπη και εμείς πρέπει να βοηθήσουμε με τις πράξεις μας».
Φυσικά όλη αυτή η συζήτηση δεν είναι παρά μια έκφραση... υποχρεωτικής αισιοδοξίας, αφού όλοι γνωρίζουν ότι ούτε τα νούμερα του μεσοπρόθεσμου μπορούν να βγουν χωρίς δραματικές αναταράξεις και απώλεια πολιτικής πίστωσης στο εσωτερικό ούτε το κλίμα στην Ευρώπη έχει αλλάξει.
Ο Σαμαράς, πάντως, το επόμενο διάστημα θα αρχίσει μια σειρά ταξίδια στο εξωτερικό προκειμένου να ενημερώσει ο ίδιος τους Ευρωπαίους ηγέτες για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, ενώ θα κάνει και κάποιες πρώτες συζητήσεις για το θέμα της επαναδιαπραγμάτευσης. Αν βρει ευήκοα ώτα...
♦ Πρώτος του σταθμός θα είναι η Γαλλία, όπου θα συναντήσει τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ.
♦ Στη συνέχεια θα μεταβεί στη Γερμανία και τις Βρυξέλλες προκειμένου να κερδίσει το χαμένο έδαφος εξαιτίας της αιφνίδιας ασθένειάς του.
♦ Αμέσως μετά θα πάει στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου επιθυμεί να συναντηθεί με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Στο στρατόπεδο της Ν.Δ. θεωρούν ότι έχουν βρει έναν καλό σύμμαχο, τον οποίο θα πρέπει να εκμεταλλευτούν με τον καλύτερο τρόπο.
Ωστόσο, μάλλον ξεχνούν στη συνάντηση Σόιμπλε και Γκάιτνερ (υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ) ειπώθηκαν καλά λόγια για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες σε κρίση και για τις προσπάθειές τους να τη διαχειριστούν, με μόνη εξαίρεση την... Ελλάδα, για την οποία υπήρξε απόλυτη σιωπή όχι μόνο από τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, αλλά και από τον Αμερικανό υφυπουργό.
Επιπλέον ξεχνούν ότι ήδη ο αγγλοσαξονικός Τύπος (βλ. ρεπορτάζ στη σελίδα 58 για το καυτό δημοσίευμα «γραμμής» των «Financial Times») παροτρύνει το ΔΝΤ να εγκαταλείψει την Ελλάδα προκειμένου να μη βγει ζημιωμένο από τη θεωρούμενη ως βέβαιη δεύτερη ελεγχόμενη χρεοκοπία(αναδιάρθρωση χρέους) της Ελλάδας.
Αλλά τι σημασία έχουν όλα αυτά; Με τόσες παραφωνίες η κυβέρνηση αυτή κινδυνεύει να μπει σε μια τεράστια κρίση, από την οποία θα βγει μόνο οδεύοντας, ακόμη μια φορά, στην κάλπη.
Τη χώρα θα κοιτάξουν όλα αυτά τα καλόπαιδα ή την πολιτική τους επιβίωση; Κάθε απάντηση δεκτή...
