ΣΕΡΒΙΑ: Μετά τις νατοϊκές βόμβες, η καταστροφή του ΔΝΤ
της Kassandra
Στις 6 Μαΐου, μέρα διεξαγωγής των εκλογών στην Ελλάδα, έγιναν εκλογές και στη Σερβία, και μάλιστα τριπλές: τακτικές βουλευτικές, πρόωρες προεδρικές και τοπικές.
Όπως και στη χώρα μας έτσι και στη Σερβία η οικονομία και η διαφθορά ήταν τα κεντρικά θέματα των εκλογών αυτών. Η χώρα βρίσκεται σε ύφεση, με την ανεργία να φτάνει το 24% και τον πληθωρισμό να ξεπερνά τον τελευταίο χρόνο το 11%. Οι ψηφοφόροι προσήλθαν στις κάλπες με συναισθήματα απελπισίας και οργής.
Το φιλοευρωπαϊκό κόμμα του απερχόμενου προέδρου Μπόρις Τάντιτς, το Δημοκρατικό Κόμμα, παρουσίασε απώλειες της τάξης του 8% και ήρθε δεύτερο, με μικρή διαφορά, στις βουλευτικές εκλογές, πίσω από το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) του Τόμισλαβ Νίκολιτς, που συμμετείχε για πρώτη φορά σε εκλογές, αφού ιδρύθηκε πριν από τρία χρόνια μετά τη διάσπαση του Ριζοσπαστικού Κόμματος του Σέσελι. Ο Τάντιτς υπέστη για δεύτερη φορά την ήττα στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών από τον Νίκολιτς, του οποίου το σύνθημα ήταν: «Τιμωρήστε τον Τάντιτς». Και οι Σέρβοι είχαν πολλούς λόγους να το κάνουν.
Οικονομία
Με ανοιχτές ακόμα τις πληγές από τη βίαιη διάλυση της χώρας τους και τις επιπτώσεις από την καταστροφή των όποιων υποδομών της από τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς, οι Σέρβοι είδαν τους λεγόμενους μεταρρυθμιστές που ανήλθαν στην εξουσία μετά την ανατροπή του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς να καταστρέφουν ό,τι είχε απομείνει. Στη συνέχεια, από το 2009 και μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση Τάντιτς, με τις υποδείξεις του ΔΝΤ, οδήγησε στην εξαθλίωση τον λαό που τώρα πρέπει να αντιμετωπίσει και τις επιπτώσεις από τη διεθνή οικονομική κρίση που μείωσε τη ροή των επενδύσεων και έκλεισε τις στρόφιγγες της χρηματοδότησης προς τη Σερβία.
Προκειμένου να εκταμιευτεί σε δόσεις και υπό αυστηρές προϋποθέσεις το δάνειο των περίπου τριών δισ. ευρώ, που συνήψε η Σερβία με το ΔΝΤ, έπρεπε να ακολουθήσει η χώρα τη γνωστή συνταγή οικονομικής πολιτικής που μεταξύ άλλων προβλέπει: Μειώσεις μισθών και συντάξεων, απόλυση χιλιάδων δημοσίων και δημοτικών υπαλλήλων, δομικές «μεταρρυθμίσεις» του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος, αλλά και του δημόσιου συστήματος υγείας. Μιλάμε ουσιαστικά για διάλυση του ασφαλιστικού συστήματος και για περαιτέρω εκποίηση της δημόσιας περιουσίας.
Στη Σερβία η ανεργία ξεπερνά πλέον το 24%. Από τα τέλη του 2008 έχουν χάσει τη δουλειά τους 450.000 άνθρωποι και σύμφωνα με ανακοίνωση της σερβικής κυβέρνησης ο μισθός όσων είχαν δουλειά τον Απρίλιο ανέρχεται μικτά σε 500 ευρώ, δηλ. ο μέσος καθαρός μισθός τον Απρίλιο ήταν περίπου 360 ευρώ. Αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι εργάζονται παίρνουν το μισθό τους κανονικά, γιατί ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων δεν καταβάλλει κανονικά τους μισθούς, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να δουλεύουν χωρίς να ξέρουν πότε θα πληρωθούν (και αν θα πάρουν τα λεφτά τους). Ταυτόχρονα, η αύξηση της ανεργίας οδηγεί φυσικά στην αύξηση της φτώχειας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου το ένα δέκατο του σερβικού πληθυσμού (περίπου 7,5 εκατ. κάτοικοι) ήτοι 700.000 άτομα ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και από αυτά περίπου 140.000 είναι παιδιά. Στη χειρότερη θέση βρίσκονται τα παιδιά που προέρχονται από την κοινότητα των Ρομά, όσα έχουν αναπηρίες, καθώς και όσα ζουν στο δρόμο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το 2008 ένα στα 14 παιδιά ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ σήμερα η αντίστοιχη αναλογία είναι ένα προς οχτώ. Ενδεικτικά, επίσης, αναφέρεται ότι 6.221 από τους συνολικά 48.000 ανθρώπους στη Σερβία που κάνουν χρήση του κοινωνικού συσσιτίου είναι παιδιά.
Η ανεργία αναγκάζει τους νέους να φύγουν από τη χώρα. Το 63% των φοιτητών πανεπιστημίου αναφέρει πως θα ήθελε να φύγει και να αναζητήσει καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Έτσι η Σερβία κατατάσσεται δεύτερη στον κόσμο στη μετανάστευση επιστημόνων.
Η Σερβία βρίσκεται, επίσης, στη 13η θέση παγκοσμίως όσον αφορά τις αυτοκτονίες. Οι 1.400 αυτοκτονίες το χρόνο είναι υπερδιπλάσιες του αριθμού που καταγράφηκε τη δεκαετία του 1970. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην επιδείνωση της οικονομικής κρίσης, την αυξανόμενη ανεργία και τα σχετικά με αυτές οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα. Ο σκηνοθέτης και κλινικός ψυχολόγος Σέρντιαν Ντραγκόγεβιτς είπε στουςSETimes ότι την ευθύνη φέρουν οι μεγιστάνες, που έχουν ιδιωτικοποιήσει εκατοντάδες κρατικές επιχειρήσεις αφήνοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στο δρόμο, χωρίς δουλειά και προοπτική. «Η αυτοκτονία είναι σκοτεινό και μυστηριώδες θέμα που μπορεί να εξοργίσει τον καθένα. Ένας σημαντικός αριθμός αυτοκτονιών, οι οποίες άρχισαν να γίνονται συχνές στη Σερβία, θα πρέπει να λέγονται με το πραγματικό τους όνομα: είναι, κατ’ ουσία, στυγνές, εν ψυχρώ δολοφονίες», είπε ο Ντραγκόγεβιτς.
Όλα στο όνομα της ανταγωνιστικότητας και προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Μας θυμίζει κάτι αυτό;
Όπως πολύ καλά πλέον γνωρίζουμε και στην Ελλάδα, οι συνταγές του ΔΝΤ είναι ο καλύτερος οδηγός προς την αποτυχία και την πλήρη διάλυση μιας χώρας. Έτσι και στη Σερβία, οι χαμηλοί μισθοί και η κατάργηση εργατικών δικαιωμάτων, αντίθετα απ’ ό,τι πρόβλεπαν ο «ειδήμονες» του ΔΝΤ, δεν σταμάτησαν τη συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης της χώρας, με αποτέλεσμα το χρέος και το έλλειμμα να αυξάνονται σταθερά μαζί με την ανεργία και η απελπισία να κορυφώνεται καθώς δεν διαφαίνεται διέξοδος. Την ίδια ώρα η διαφθορά ήταν καθεστώς στα υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια.
ΕΕ-Κοσσυφοπέδιο
Αν και τα θέματα της ενταξιακής πορείας της χώρας στην ΕΕ και του Κοσσυφοπεδίου επισκιάστηκαν από
την οικονομική κατάσταση, έπαιξαν το δικό τους, σημαντικό ρόλο, στα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων. Άλλωστε όλα συνδέονται μεταξύ τους, αφού η ΕΕ, αφενός, έχει πάψει λόγω της οικονομικής κρίσης να είναι ελκυστική, καθώς οι Σέρβοι βλέπουν στην Ελλάδα τις συνέπειες της ευρωπαϊκής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, αφετέρου γιατί χρόνια τώρα η ΕΕ συνεχώς εκβιάζει τη Σερβία απαιτώντας είτε συλλήψεις Σέρβων και παραπομπή τους στο ΔΠΔ είτε αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου υποσχόμενη ένταξη στην ΕΕ. Να θυμίσουμε ότι η Σερβία απέκτησε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας, που πιστώθηκε στις επιτυχίες του Τάντιτς, τον Μάρτιο του 2012, έπειτα από μεγάλη καθυστέρηση, μετά τη σύλληψη και την παράδοση στο ΔΠΔ των Ράτκο Μλάντιτς και Ράντοβαν Κάρατζιτς. Επιπλέον, σχετικά με τις πιέσεις της ΕΕ και για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, τα δύο τρίτα των Σέρβων, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, πιστεύουν ότι δεν πρέπει να μπουν στην ΕΕ, εάν αυτό σημαίνει ότι θα απαρνηθούν για πάντα το Κόσοβο.
την οικονομική κατάσταση, έπαιξαν το δικό τους, σημαντικό ρόλο, στα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων. Άλλωστε όλα συνδέονται μεταξύ τους, αφού η ΕΕ, αφενός, έχει πάψει λόγω της οικονομικής κρίσης να είναι ελκυστική, καθώς οι Σέρβοι βλέπουν στην Ελλάδα τις συνέπειες της ευρωπαϊκής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, αφετέρου γιατί χρόνια τώρα η ΕΕ συνεχώς εκβιάζει τη Σερβία απαιτώντας είτε συλλήψεις Σέρβων και παραπομπή τους στο ΔΠΔ είτε αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου υποσχόμενη ένταξη στην ΕΕ. Να θυμίσουμε ότι η Σερβία απέκτησε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας, που πιστώθηκε στις επιτυχίες του Τάντιτς, τον Μάρτιο του 2012, έπειτα από μεγάλη καθυστέρηση, μετά τη σύλληψη και την παράδοση στο ΔΠΔ των Ράτκο Μλάντιτς και Ράντοβαν Κάρατζιτς. Επιπλέον, σχετικά με τις πιέσεις της ΕΕ και για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, τα δύο τρίτα των Σέρβων, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, πιστεύουν ότι δεν πρέπει να μπουν στην ΕΕ, εάν αυτό σημαίνει ότι θα απαρνηθούν για πάντα το Κόσοβο.
Η Σερβία συνεχίζει να αρνείται την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου και να υιοθετεί τη στάση που εδώ και χρόνια στήριζε. Σε αυτό το θέμα όλα τα κόμματα είναι σύμφωνα. Μόνο ένα κόμμα, το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα, υποστηρίζει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Όμως, ανάμεσα στους δύο επικρατέστερους υποψηφίους, ο Τάντιτς έπειθε λιγότερο ότι το εννοεί. Αντίθετα, ο Νίκολιτς, που μέχρι το 2008 που αποχώρησε από το εθνικιστικό Ριζοσπαστικό Κόμμα για να ιδρύσει στις αρχές του 2009 το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) εκτελούσε χρέη προέδρου στη θέση του Σέσελι, αν και παρουσίασε μια φιλοευρωπαϊκή εικόνα, ήταν ξεκάθαρο ότι σε ό,τι αφορά την ΕΕ υπήρχαν όρια.
Ο Νίκολιτς στην αναμέτρηση του με τον Τάντιτς είχε τη στήριξη των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου, ειδικά στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο όπου περίπου 110.000 Σέρβοι του Κοσόβου άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα σε εκλογικά τμήματα που άνοιξε ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Νίκολιτς ανέφερε πως οι συνομιλίες με εκπροσώπους του Κοσσυφοπεδίου πρέπει να συνεχιστούν, ωστόσο το ζήτημα του καθεστώτος πρέπει να συζητηθεί, ενώ τόσο η Πρίστινα όσο και οι Βρυξέλλες είναι ανυποχώρητες στο γεγονός ότι η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου δεν είναι προς συζήτηση.
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Βέτσερνε Νόβοστι μετά τη νίκη του δήλωσε: «Για μένα η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντική, αλλά πιο σημαντική είναι η Σερβία», και σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Μαυροβουνίου διευκρίνισε ότι δεν θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου ακόμη και αν το κόστος το πληρώσει με τη μη ένταξη της Σερβίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και στο παρελθόν ο Νίκολιτς είχε εκφράσει άκρως αντιευρωπαϊκές θέσεις. Να θυμίσουμε ότι όσο βρισκόταν στο Ριζοσπαστικό Κόμμα τασσόταν κατά της ένταξης της Σερβίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υποστηρίζοντας την ανάγκη να στραφεί η Σερβία προς τη Ρωσία και την Κίνα. Ιδιαίτερα για τη Ρωσία είχε φτάσει σε σημείο να ζητήσει τη σύναψη εδικών σχέσεων που θα έφταναν μέχρι και στην ένταξη της Σερβίας στη ρωσική ομοσπονδία.
Επιπλέον, ο Νίκολιτς επανέλαβε μετά την εκλογή του την άρνησή του για ένταξη της Σερβίας στο ΝΑΤΟ, το οποίο βομβάρδισε τη χώρα το 1999, και δήλωσε ότι η Σερβία παραμένει στρατιωτικά ουδέτερη χώρα και ότι πριν από την είσοδό της στην ΕΕ κύριος εταίρος της είναι η Ρωσία.
Ανησυχία στο Κόσοβο
Η εκλογή του νέου προέδρου της Σερβίας Τόμισλαβ Νίκολιτς έχει προκαλέσει ανησυχία στο Κοσσυφοπέδιο, καθώς και η αύξηση στις βουλευτικές εκλογές της υποστήριξης στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, του οποίου δώδεκα χρόνια πριν ηγείτο ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Οι σοσιαλιστές, με επικεφαλής τον υπουργό Εσωτερικών Ίβιτσα Ντάτσιτς, κέρδισαν περίπου το 16% των ψήφων, γεγονός που καθιστά αδύνατο το σχηματισμό νέας κυβέρνησης χωρίς αυτούς. Ο Ντάτσιτς θεωρείται ο ιθύνων νους στις πρόσφατες συλλήψεις των Κοσοβάρων στη Σερβία –η τελευταία από τις οποίες έλαβε χώρα δύο ημέρες πριν από τις εκλογές: ένας 65χρονος συνδικαλιστής συνελήφθη με βάση κατηγορίες που έγιναν το 1999, καθώς και ένας Αυστριακός-Κοσοβάρος, ο οποίος διερχόταν από τη Σερβία με την οικογένειά του, όπως είχε κάνει και άλλες έξι φορές στο παρελθόν.
«Νωρίτερα, στο Κοσσυφοπέδιο οι αρχές της Πρίστινα είχαν συλλάβει μέλη των σερβικών αρχών, όπως αστυνομικούς, ταχυδρόμους ή εφορευτικούς επιτρόπους που ασκούσαν τα καθήκοντά τους εντός του Κοσσυφοπεδίου, κατά παράβαση των νόμων του Κοσσυφοπεδίου, που απαγορεύουν την οποιαδήποτε παρουσία σερβικών αρχών».
Ωστόσο, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου Πετρίτ Σελίμι δήλωσε ότι το Κοσσυφοπέδιο θα περιμένει να δει το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στο Βελιγράδι και τη στάση της απέναντι στο διάλογο. «Θα περιμένουμε να δώσει η ΕΕ ένα οριστικό και σαφές μήνυμα προς τη Σερβία σχετικά με το τι περιμένουμε όλοι από τη νέα κυβέρνηση, περιλαμβανομένης της πλήρους εφαρμογής όσων συμφωνήθηκαν στις Βρυξέλλες».
Άξονας Ρωσίας – Σερβίας;
Η εκλογή του πρώην ηγέτη του εθνικιστικού Ριζοσπαστικού Κόμματος ερμηνεύτηκε από δυτικούς αναλυτές ως ένδειξη πως το Βελιγράδι μπορεί να μεταβάλει τη φιλοδυτική στάση που ακολουθήθηκε μετά την ανατροπή του θανόντος πρώην ηγέτη της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς πριν από δώδεκα χρόνια. Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι η πρώτη επίσημη επίσκεψη του Τόμισλαβ Νίκολιτς μετά την ορκωμοσία του θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες, τη 12η Ιουνίου. Όμως, το πρώτο ανεπίσημο ταξίδι του στο εξωτερικό έγινε ήδη, από τις 20 Μαϊου με προορισμό τη Μόσχα.
Ο Νίκολιτς ήταν ο πρώτος ξένο ηγέτης που δέχτηκε ο Πούτιν μετά την επιστροφή του στην Προεδρία, πέραν των κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αφότου αναδείχθηκε ξανά πρόεδρος της Ρωσίας την 7η Μαΐου. Ο Πούτιν, που επιδιώκει να αυξήσει τις οικονομικές συναλλαγές με τη Σερβία, είπε στον Νίκολιτς πως η Μόσχα είναι έτοιμη να χορηγήσει δάνειο ύψους 800 εκατ. δολαρίων για τη βελτίωση των υποδομών στη βαλκανική χώρα, το οποίο αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης εδώ και χρόνια. Πρόκειται για μια δανειακή σύμβαση που εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πακέτο διμερούς συνεργασίας που είχε συμφωνηθεί το 2009. Η δήλωση του Νίκολιτς κατά τη συνάντησή του το περασμένο Σάββατο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν ότι «η Σερβία αποτελεί τον καλύτερο εταίρο της Ρωσίας στα Βαλκάνια», αλλά και η αναγγελία ότι «το σερβικό κοινοβούλιο ενδέχεται να εξετάσει την αναγνώριση της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας» αποδίδουν στην ανεπίσημη επίσκεψή του στη Ρωσία κάτι παραπάνω από σημειολογική βαρύτητα.
Σχηματισμός κυβέρνησης
Ο νικητής των προεδρικών εκλογών μίλησε μόνο μία φορά για το θέμα, όταν σε συνέντευξή του είπε ότι η
Σερβία θα έχει επιτέλους έναν ισχυρό πρόεδρο και έναν ισχυρό πρωθυπουργό, κάτι που δείχνει ότι μάλλον ο Μπόρις Τάντιτς θα είναι ο νέος πρωθυπουργός. Το κόμμα του τέως προέδρου έχει συνάψει συμφωνία ήδη πριν από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών με το Σοσιαλιστικό κόμμα του Ντάτσιτς, όμως, για να σχηματίσουν κυβέρνηση θα χρειαστούν, τη στήριξη και ενός τρίτου εταίρου, είτε του Κόμματος των Ενωμένων Περιφερειών , είτε του φιλοευρωπαϊκού Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, προκειμένου να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη πλειοψηφία των 126 εδρών σε σύνολο 250 εδρών του Κοινοβουλίου.
Σερβία θα έχει επιτέλους έναν ισχυρό πρόεδρο και έναν ισχυρό πρωθυπουργό, κάτι που δείχνει ότι μάλλον ο Μπόρις Τάντιτς θα είναι ο νέος πρωθυπουργός. Το κόμμα του τέως προέδρου έχει συνάψει συμφωνία ήδη πριν από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών με το Σοσιαλιστικό κόμμα του Ντάτσιτς, όμως, για να σχηματίσουν κυβέρνηση θα χρειαστούν, τη στήριξη και ενός τρίτου εταίρου, είτε του Κόμματος των Ενωμένων Περιφερειών , είτε του φιλοευρωπαϊκού Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, προκειμένου να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη πλειοψηφία των 126 εδρών σε σύνολο 250 εδρών του Κοινοβουλίου.
Η νέα κυβέρνηση πέρα από το θέμα του Κοσσυφοπεδίου, όπου η ένταση δεν λέει να καταλαγιάσει, θα πρέπει άμεσα να λάβει μέτρα για να σταθεροποιήσει το δηνάριο που υπό την πίεση των αγορών έχει νέο ιστορικό χαμηλό και να επαναδιαπραγματευτεί το δάνειο ύψους 1 δισ. ευρώ από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), που είχε παγώσει τον Ιανουάριο καθώς ο διεθνής χρηματοπιστωτικός οργανισμός είχε καλέσει να αντιμετωπιστούν το έλλειμμα και το χρέος.
Οικονομική κατάρρευση, εθνοτικές εντάσεις, και συσσωρευμένος θυμός είναι ότι συναντά κανείς , χωρίς αμφιβολία ένα μείγμα εκρηκτικό. Είναι ένα μείγμα που, στην παρούσα φάση, συναντά κανείς με διάφορες παραλλαγές και εκτός των συνόρων της Σερβίας, σχεδόν στο σύνολο των Βαλκανίων που θυμίζουν, για άλλη μια φορά στην ιστορία τους, μπαρουταποθήκη έτοιμη να εκραγεί.