Μοντέλο η Νορβηγία!
Ήρθε πια το πλήρωμα του χρόνου. Αφού οι διεθνείς τοκογλύφοι έφεραν σε πλήρες αδιέξοδο την ελληνική οικονομία και κοινωνία με τις πολιτικές του μνημονίου, ήρθε η ώρα να βάλουν χέρι σταασημικά του σπιτιού. Πουλήστε, αν θέλετε να γλυτώσετε, μας λένε φίλοι, σύμμαχοι και εταίροι. Πουλήστε ό,τι έχετε και δεν έχετε. Τη φιλοσοφία της τρόικας αποτύπωσε με εξαιρετική σαφήνεια ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στις 17.5:
«Δεν θα απέκλεια εντελώς μια μορφής αναδιάταξης (του χρέους), αλλά αυτό δεν αποτελεί μεμονωμένη απάντηση. Πρώτα χρειαζόμαστε νέα μέτρα από την Ελλάδα για να φτάσει τους δημοσιονομικούς στόχους του 2011. Έπειτα πρέπει να έχουμε τη διαβεβαίωση ότι το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων θα φτάσει σε έναν ικανοποιητικό για εμάς όγκο. Ύστερα θα δούμε αν χρειάζονται συμπληρωματικά μέτρα. Και μόνο τότε, αν εκπληρωθούν όλοι αυτοί οι όροι, μπορούμε να συζητήσουμε θέμα αναδιάταξης. Δεν είναι αναδιάταξη ή τίποτα. Είναι μέτρα, μέτρα και μέτρα και μετά ίσως αναδιάταξη».
Ξεπούλημα αίσχους
Με άλλα λόγια, η φιλοσοφία της τρόικας είναι απλή. Θα πρέπει διαρκώς να υιοθετούνται απανωτά μέτρα,που ξέρουν εξαρχής ότι δεν μπορούν να συγκρατήσουν το χρέος. Όμως οδηγούν την κοινωνία στην απελπισία και σε κατάσταση τέτοια που μπορεί να δεχτεί πιο εύκολα εκβιασμούς και πιέσεις. Κι όταν έχει προχωρήσει το ξεπούλημα, τότε ίσως να συζητήσουν κάποια αναδιάταξη, που εκ προοιμίου ξέρουν ότι δεν μπορούν να την εφαρμόσουν σε ολόκληρο το δημόσιο χρέος της Ελλάδας.
Έτσι λοιπόν στήθηκε το σκηνικό για τη δεύτερη φάση της πέμπτης ιστορικά χρεοκοπίας της Ελλάδας. Μέτρα, μέτρα και μέτρα, μαζί με γενικευμένο ξεπούλημα.
Η κυβέρνηση βιάστηκε να ανακοινώσει την πρώτη φουρνιά των λεγόμενων αποκρατικοποιήσεων. Αυτό, σύμφωνα με ανακοίνωση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων στις 18.5, προβλέπει αναλυτικά:
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου, τα εκτιμώμενα έσοδα από το πρώτο κύμααποκρατικοποιήσεων εντός του 2011 εκτιμώνται σε 3,5 έως 5,5 δισ. ευ-ρώ. Το δεύτερο κύμα εντός του 2012 εκτιμάται ότι θα αποφέρει άλλα 4 με 6 δισ. ευρώ. Ενώ το τρίτο κύμα εντός του 2013 θα δώσει γύρω στα 4,5 με 5,5 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, σε σύνολο το τριετές αυτό πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων θα αποφέρει 12 - 17 δισ. ευρώ.
Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με το αν και κατά πόσο θα μπορέσει να πιάσει αυτές τις αποδόσεις. Ας υποθέσουμε ότι τις πιάνει. Έτσι η κυβέρνηση καλείται να πουλήσει περιουσία και επιχειρήσεις που έχουν συνολική οικονομική επιφάνεια άνω των 120 δισ. ευρώ έναντι 12 - 17 δισ. ευρώ. Κι όχι μόνο αυτό. Τα χρήματα αυτά θα πάνε κατευθείαν στους δανειστές.
Πόσο θα ελαφρύνουν την εξυπηρέτηση του χρέους; Ελάχιστα. Μόνο τη διετία 2012 και 2013 προβλέπονταιδαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους που θα ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ. Επομένως αυτά που αναμένει η κυβέρνηση να πιάσει από τις αποκρατικοποιήσεις δεν είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό.
11 εκατ. παρείσακτοι
Η Ελλάδα είναι ένα πολύ προνομιακό οικόπεδο σε μια εξαιρετικά συμφέρουσα περιοχή του κόσμου. Έχει όμως ένα κακό. Διαθέτει 11 εκατομμύρια παρείσακτους. Γι’ αυτό και το ξεπούλημα δεν ξεκίνησε με τη δημόσια περιουσία και τις αποκρατικοποιήσεις, αλλά με τον ανθό της ελληνικής κοινωνίας, τη νέα γενιά εργαζομένων. Προκειμένου να επιβιώσει, ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος της νέας γενιάς είναι ήδη υπ’ ατμόν. Φεύγει ή κανονίζει να φύγει στο εξωτερικό σε αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Όταν μια κοινωνία ξεπουλάει έτσι τη νέα γενιά της είναι καταδικασμένη.
Το πιο σημαντικό δεν είναι αυτό, αλλά άλλο. Αν τα πουλήσει όλα το κράτος, τότε με τι θα μπορέσει να συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας και στην ανάκαμψη της οικονομίας; Τι άλλο θα χρειαστεί να πουλήσειόταν ανακαλύψει η κυβέρνηση και η τρόικα ότι ακόμη και ολόκληρη η δημόσια περιουσία δεν είναι αρκετή για να εξυπηρετηθεί το χρέος; Μήπως το εθνικό έδαφος; Μάλλον ναι, μιας και με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης η χώρα έχει παραιτηθεί «άνευ όρων και αμετάκλητα», όπως ρητά αναφέρεται, από την εθνική της κυριαρχία. Κι επομένως είναι δυνατή ακόμη και η εκποίηση εθνικού εδάφους.
Στα ερωτήματα αυτά απαντά η διατεταγμένη δημοσιογραφία με κραυγές περί σπάταλου και διογκωμένου κράτους. Μάλιστα ορισμένοι παπαγάλοι συγκεκριμένων παρασιτικών επιχειρηματικών συγκροτημάτων που ελέγχουν και τα ΜΜΕ είπαν ότι η Ελλάδα είναι το τελευταίο κομμουνιστικό κράτος της Ευρώπης.
Προφανώς οι κύριοι αυτοί, υπό το κράτος της φρενίτιδας που έχει προκαλέσει στους καρχαρίες της αγοράς το μαζικό ξεπούλημα του δημοσίου, τα έχασαν τελείως. Όμως, επειδή λέγονται απίστευτες ανοησίες σχετικά με το μέγεθος του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα οφείλουμε να διευκρινίσουμε ορισμένες στοιχειώδεις αλήθειες.
Επιλεκτική σπατάλη
Καταρχάς ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διογκωμένος όσο λένε. Αν δούμε τα στοιχεία του Πίνακα 1 της Eurostat θα διαπιστώσουμε ότι το μέγεθος του δημόσιου τομέα με όρους συνόλου δαπανών της γενικής κυβέρνησης βρίσκεται περίπου στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Για ολόκληρη την περίοδο 1999-2010.
Κι όχι μόνο αυτό. Αν παρατηρήσει κανείς τα στοιχεία προσεκτικά θα δει ότι κατά κανόνα όσο πιο ανεπτυγμένη είναι μια οικονομία τόσο μεγαλύτερο κράτος διαθέτει. Είναι τυχαίο που η Δανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Σουηδία κ.ο.κ., έχουν αρκετά πιο διογκωμένους δημόσιους τομείς; Μήπως αυτές οι χώρες είναι κομμουνιστικές ή σοβιετικές και δεν το ξέρουν; Κι αν για την κρίση και το χρέος φταίει το μεγάλο, κακό και σπάταλο κράτος, τότε γιατί αυτές οι χώρες δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρεοκοπίας όπως η Ελλάδα;
Είναι αλήθεια ότι το δημόσιο στην Ελλάδα είναι διεφθαρμένο και παρασιτικό. Αυτό δεν οφείλεται στο μέγεθός του, ούτε στις σπατάλες του. Άλλωστε το ελληνικό δημόσιο είναι επιλεκτικά σπάταλο. Ενώ διαθέτει τις χαμηλότερες δαπάνες στην Ε. Ε. για υγεία και παιδεία, δαπανά ταυτόχρονα σχεδόν τα διπλάσια, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στις κρατικές προμήθειες από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Όταν πρόκειται για ημέτερους, κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες και μεγαλοεργολάβους το ελληνικό δημόσιο είναι σπάταλο όσο εκεί που δεν παίρνει. Όταν πρόκειται για τις βασικές κοινωνικές ανάγκες του λαού, τότε πάντα συμβαίνει το δημόσιο ταμείο να μην επαρκεί.
Υπόδειγμα
Το βασικό πρόβλημα με τον δημόσιο τομέα δεν είναι πόσο μεγάλος ή μικρός είναι. Άλλωστε το πόσο μεγάλος χρειάζεται να είναι ένας δημόσιος τομέας εξαρτάται από το τι κοινωνία και τι οικονομία θέλει κανείς. Αν θέλουμε μια κοινωνία όπου να βασιλεύει το πορτοφόλι και μια οικονομία έρμαιο της αγοράς, τότε ο δημόσιος τομέας πρέπει να είναι μικρός. Γι’ αυτό άλλωστε και όσο πιο ευάλωτη, όσο πιο σαθρή είναι μια οικονομία, όσο πιο «τριτοκοσμική» είναι μια χώρα, τόσο πιο περιορισμένο, ισχνό, παρασιτικό και διεφθαρμένο δημόσιο τομέα έχει.
Αντίθετα, αν θέλουμε μια κοινωνία με ανεπτυγμένες υποδομές και υπηρεσίες αντίστοιχες των απαιτήσεων των πιο ζωτικών αναγκών της, αν θέλουμε μια θωρακισμένη οικονομία απέναντι στα ιδιωτικά μονοπώλια και την ασυδοσία των αγορών, με αναπτυξιακή δυναμική, τότε είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε έναν μεγάλο και ανεπτυγμένο δημόσιο τομέα όχι μόνο στο επίπεδο των υπηρεσιών, αλλά και στο επίπεδο της επιχειρηματικής δράσης.
Για να γίνει κατανοητό αυτό θα χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα. Ποια οικονομία σήμερα στην Ευρώπη έχει τα λιγότερα οικονομικά προβλήματα από την παγκόσμια ύφεση; Η Νορβηγία. Η χώρα αυτή δεν έχει προς το παρόν παρουσιάσει τα συμπτώματα κρίσης και ύφεσης που κατατρέχουν όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης, μικρές και μεγάλες. Είναι τυχαίο ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει σε μια οικονομία που δεν συμμετέχειούτε στην Ε.Ε. ούτε στην Ευρωζώνη; Όχι βέβαια. Το γεγονός ακριβώς ότι έχει διατηρήσει την ανεξαρτησίατης είναι εκείνο που την έχει προστατέψει από τις οξείες εκδηλώσεις της κρίσης.
Η Νορβηγία ως ανεξάρτητη χώρα και καλά προστατευμένη εθνική οικονομία έχει κατά κεφαλή ΑΕΠ που φτάνει τα 95 χιλιάδες δολάρια. Έχει το υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ στην Ευρώπη (ανατολική και δυτική) μετά το Λουξεμβούργο. Πολύ ψηλότερο απ’ όλες τις μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε., όπως είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Βρετανία κ.ο.κ.
Η Ελλάδα μόλις και μετά βίας φτάνει τα 35 χιλιάδες δολάρια κατά κεφαλή ΑΕΠ. Η Νορβηγία, αν και με πληθυσμό λιγότερο από τον μισό της Ελλάδας, παράγει ΑΕΠ κατά 20% μεγαλύτερο από αυτό της χώρας μας. Θυμηθείτε το αυτό στις παρακάτω συγκρίσεις.
Συνεχίζει ακάθεκτη
Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει τις επίσημες προβλέψεις για τη Νορβηγία τα επόμενα χρόνια. Σε μια εποχή βαθιάς ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας που έχει αγκαλιάσει ακόμη και τις πιο μεγάλες οικονομίες, η Νορβηγία συνεχίζει ακάθεκτη.
Σε μια εποχή όπου βασιλεύει η πιο άγρια μονόπλευρη λιτότητα και ταυτόχρονα ο εκτροχιασμός της ανεργίας, στη Νορβηγία η ανεργία, αν και βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, εξακολουθεί να μειώνεται. Ενώ ταυτόχρονα οι ετήσιες αποδοχές των εργαζομένων σε σταθερές τιμές αυξάνονται σημαντικά. Τι συμβαίνει; Πώς γίνεται και η Νορβηγία είναι μια τέτοια «παραφωνία» μέσα στη γενικευμένη παραζάλη των μέτρων κοινωνικής απελπισίας που θεωρούνται σήμερα μονόδρομος;
Μην βιάζεστε να μιλήσετε για πετρέλαια. Η Νορβηγία έχει περίπου τον ίδιο φυσικό και ορυκτό πλούτο με την Ελλάδα. Με μια μόνη διαφορά. Αυτή τον αξιοποιεί προς όφελός της υπό καθεστώς κρατικήςιδιοκτησίας και δεν βιάζεται να τον ξεπουλήσει στον πρώτο τυχόντα επενδυτή της αγοράς. Η Ελλάδα επιπλέον έχει σημαντικά «συγκριτικά πλεονεκτήματα» που δεν έχει η Νορβηγία, όπως π.χ. τεράστιες δυνατότητες αγροτικής και μεταποιητικής ανάπτυξης. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα πνίγεται από τις ανοιχτές αγορές και την κοινή αγροτική πολιτική της Ε.Ε.
Τεράστιο, αλλά... πλεονασματικό δημόσιο!
Για μια συνοπτική εικόνα της Νορβηγίας κοιτάξτε τον Πίνακα 3. Ο πληθυσμός αυτής της χώρας ανέρχεται κοντά στα 5 εκατομμύρια με δημογραφικά στοιχεία αρκετά όμοια με εκείνα του ελληνικού πληθυσμού. Αυτό όμως δεν την εμποδίζει από το να έχει ένα από το πιο ανεπτυγμένα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο χρηματοδοτείται κυρίως από το Κρατικό Επενδυτικό Κεφάλαιο της Νορβηγίας, όπου καταλήγει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων από το πετρέλαιο. Και τα παράξενα δεν σταματούν σ’ αυτό. Παρά το γεγονός ότι έχει σχεδόν τον μισό πληθυσμό από τον ελληνικό, διαθέτει σχεδόν τον ίδιο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων με εκείνον της Ελλάδας, γύρω στους 780 χιλιάδες. Και ω του θαύματος δαπανά για τους μισθούς αυτών των δημοσίων υπαλλήλων πολύ παραπάνω απ’ ό,τι δαπανά το ελληνικό κράτος. Η Νορβηγίαδαπανά το 14% του ΑΕΠ της για μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, ενώ η Ελλάδα με τον ίδιο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων και με μικρότερο ΑΕΠ δαπανά μόλις το 11%.
Μονιμότητα!
Επιπλέον το καθεστώς εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων της Νορβηγίας δεν περιλαμβάνει συμβασιούχους, ωρομίσθιους, συμβάσεις έργου κ.ο.κ., όπως στην Ελλάδα. Το ελληνικό δημόσιο απασχολεί το προσωπικό του με 17 διαφορετικά εργασιακά καθεστώτα. Η Νορβηγία διαθέτει ένα αποκλειστικά καθεστώς εργασίας στο δημόσιο, τη μονιμότητα.
Και τι συνέβη; Μήπως η Νορβηγία είναι στο χείλος της χρεοκοπίας; Κάθε άλλο. Ο προϋπολογισμός της είναι μονίμως πλεονασματικός, 10,6% του ΑΕΠ για το 2010. Ενώ το δημόσιο χρέος της φτάνει μόλις το 43,1% του ΑΕΠ της χώρας.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Νορβηγία έχει προβεί και σε άλλα θανάσιμα αμαρτήματα. Συντηρεί έναν τεράστιο αριθμό δημόσιων και δημοτικών επιχειρήσεων, πάνω από 3 χιλιάδες, οι οποίες εκτός όλων των άλλων ανήκουν αποκλειστικά στο δημόσιο και παράγουν πλεονάσματα.
Με αυτά τα πλεονάσματα χρηματοδοτείται πάνω από το 50% των κρατικών εσόδων και έτσι το νορβηγικό κράτος δεν έχει την ανάγκη να γδέρνει φορολογικά τους πολίτες του και ιδίως τους εργαζομένους. Θα μπορούσε να αντισταθεί στην παγκόσμια ύφεση η Νορβηγία και να αναπτύσσεται χωρίς λιτότητες, περικοπές και ιδιωτικοποιήσεις, αν δεν διέθετε αυτόν τον εξαιρετικά εκτεταμένο, ισχυρό και παραγωγικό δημόσιο τομέα; Θα μπορούσε η Νορβηγία να ήταν στην ίδια πλεονεκτική θέση, αν είχε κάνει το θανάσιμο λάθος να ενταχθεί στην Ε.Ε. και είχε παραδώσει το νόμισμα, την οικονομία και την κυριαρχία της στην Κομισιόν και την ΕΚΤ; Ούτε κατά διάνοια!
Τι φταίει λοιπόν και στην Ελλάδα δεν μπορούμε να έχουμε μια αντίστοιχη οικονομία; Το μεγάλο και σπάταλο κράτος; Οι κοπρίτες δημόσιοι υπάλληλοι; Ή όλος εκείνος ο συρφετός που μας κυβερνά δεκαετίες τώρα με τις πλάτες της πιο παρασιτικής και ληστρικής ολιγαρχίας που έχει γνωρίσει η ιστορία;
Ο ίδιος συρφετός και η ίδια η ολιγαρχία που πασχίζουν σήμερα να ολοκληρώσουν τη λεηλασία της χώρας με το γενικό ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και του κράτους. Ο ίδιος συρφετός που αδίστακτα φορολογεί ακόμη και τους ανέργους για να πληρώσει τους τοκογλύφους και διώχνει μαζικά τη νέα γενιά από αυτή τη χώρα υπό καθεστώς γενικευμένης απόγνωσης και απελπισίας.
