Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015

Με το Μνημόνιο 3,η Κοινωνική Ασφάλιση μετατρέπεται σε προνοιακό βοήθημα

Με το Μνημόνιο-3, που επικυρώθηκε με το νόμο 4336/2015 (δημοσιεύτηκε ανήμερα 14 Αυγούστου στο ΦΕΚ, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συζήτησης και ψήφισής του με εξαιρετικά συνοπτικές διαδικασίες) συντελείται μια στρατηγικού χαρακτήρα επίθεση στην Κοινωνική Ασφάλιση, οι συνέπειες της οποίας θα είναι τρομακτικές. Φυσικά, το Μνημόνιο-3 δεν πλήττει καίρια μόνο την Κοινωνική Ασφάλιση.

Ταυτόχρονα με το Μνημόνιο ψηφίστηκαν και προαπαιτούμενα που πλήττουν άμεσα τόσο τους εργαζόμενους που βρίσκονται κοντά ή ένα βήμα πριν την συνταξιοδότησή τους όσο και τους ήδη συνταξιούχους.
Μιλάμε για επίθεση στρατηγικού χαρακτήρα, γιατί με το Μνημόνιο-3 επιχειρείται η υποβάθμιση της Κοινωνικής Ασφάλισης και η ταύτισή της με την Κοινωνική Πρόνοια.


Αλλο Κοινωνική Ασφάλιση και άλλο Κοινωνική Πρόνοια

Ιστορικά δόθηκε μεγάλη μάχη για να μην περάσει η απόπειρα των πράσινων και μπλε κυβερνήσεων να ταυτίσουν την Κοινωνική Ασφάλιση με τα προνοιακά βοηθήματα. Αυτό επιχειρήθηκε τόσο σε ιδεολογικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Σε πρακτικό επίπεδο επιχειρήθηκε από την κυβέρνηση του Κ. Σημίτη, στις αρχές του 2000, με υπουργό Εργασίας τον Τ. Γιαννίτση. Η απόπειρα αυτή απέτυχε, χάρη στη μαζική και μαχητική αντίδραση της εργατικής τάξης και όλων των εργαζόμενων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υποχρεωθεί στην αρχή η κυβέρνηση Σημίτη και στη συνέχεια η κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή να συνεχίσουν την αντιασφαλιστική επίθεση με κάπως μικρότερης κλίμακας αφαίρεση ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των εργαζόμενων.

Στη συνέχεια, όμως, το 2010, η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου με τους δύο αντιασφαλιστικούς νόμους 3863 και 3865 έβαλε τις βάσεις  για τη γρήγορη μετατροπή της Κοινωνικής Ασφάλισης σε προνοιακό βοήθημα. Ακολούθησαν μια σειρά μνημονιακοί νόμοι που μείωσαν δραστικά τις κύριες και επικουρικές συντάξεις καθώς και το εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων. Οι συντάξεις που θα παίρνουν οι εργαζόμενοι στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, που άρχισαν να εργάζονται από την 1η Γενάρη του 2011, με βάση τους νόμους 3863 και 3865 του 2010, σε συνδυασμό με τις τροποποιήσεις που έγιναν σ΄αυτούς, θα είναι πραγματικά προνοιακά βοηθήματα.

Εμειναν μόνο οι εργαζόμενοι του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, που μέχρι το 2010 είχαν πολλά χρόνια ασφάλισης και θα έπαιρναν συντάξεις σημαντικά ψηλότερες από τα λεγόμενα προνοιακά βοηθήματα. Αυτούς τους εργαζόμενους έβαλε στο στόχαστρο η συγκυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου με την επικύρωση του Μνημονίου-3 και την ψήφιση των προαπαιτούμενων μνημονιακών νόμων.

Οι μπλε και πράσινες κυβερνήσεις, παράλληλα με τη συνεχιζόμενη αντιασφαλιστική επίθεση, φρόντιζαν να αθροίζουν τις κρατικές «ενισχύσεις» για την Κοινωνική Ασφάλιση και για την Κοινωνική Πρόνοια στον Κρατικό Προϋπολογισμό και στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Αυτό το έκαναν και συνεχίζουν να το κάνουν για να εμφανίζουν κατά πολύ αυξημένες τις κρατικές δαπάνες. Γι’ αυτό και πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάποια ζητήματα σχετικά με την Κοινωνική Ασφάλιση και την Κοινωνική Πρόνοια.

Το πρώτο που πρέπει να σημειωθεί είναι πως οι κρατικές «ενισχύσεις» στα Ασφαλιστικά Ταμεία είναι ένα πολύ μικρό κομμάτι της υπεραξίας που παράγεται από την εργατική τάξη και έτσι είναι αρχειακό λάθος να λέμε ότι αυτές είναι δαπάνη προς όφελος της εργατικής τάξης. Το ίδιο ισχύει και για τις λεγόμενες εργοδοτικές εισφορές. Κι αυτές είναι πολύ μικρό μέρος της απλήρωτης υπεραξίας και γι’ αυτό δεν μπορούμε να μιλάμε για δαπάνη των επιχειρήσεων για την Κοινωνική Ασφάλιση.

Η εργατική τάξη και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, ως παραγωγοί του κοινωνικού πλούτου, τον οποίο καρπώνεται δωρεάν η αστική τάξη, έχουν κάθε δικαίωμα να ζητούν, ακόμη και στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος, πλήρη ασφάλιση (όχι μόνο για τις συντάξεις), με δαπάνες των καπιταλιστών και του αστικού κράτους.

Οι κρατικές δαπάνες για την Κοινωνική Πρόνοια, που ασκείται με τη μορφή των προνοιακών βοηθημάτων, μπορεί να μην έχουν καμία σχέση με την Κοινωνική Ασφάλιση, όμως σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν δαπάνη του κεφαλαίου και του κράτους. Γιατί  αυτές αποτελούν ένα πολύ μικρό μέρος του παραγόμενου από την εργατική τάξη κοινωνικού πλούτου και έχουν ως αποδέκτες τμήμα της εργατικής τάξης και των υπόλοιπων εργαζόμενων, που η καπιταλιστική παραγωγή πετάει έξω απ’ αυτή ως υπεράριθμους.

Με το λεγόμενο Μνημόνιο Συνεννόησης για τριετές πρόγραμμα του ΕΜΣ (Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας), η συγκυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου, χωρίς να πιεστεί από τους τροϊκανούς, έκανε το επόμενο βήμα. Ενέταξε τις συντάξεις στο λεγόμενο Βιώσιμο Σύστημα Κοινωνικής Πρόνοιας, δηλαδή στο σύστημα των προνοιακών βοηθημάτων! Στο Μνημόνιο Συνεννόησης για το τριετές πρόγραμμα του ΕΜΣ (σελίδα 92 στο ΦΕΚ) διαβάζουμε:

«2.5 Βιώσιμο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας
2.5.1 Συντάξεις».

Είναι φανερή η στόχευση να ταυτιστούν οι συντάξεις, που αποτελούν παροχή της Κοινωνικής Ασφάλισης, με τα βοηθήματα της Κοινωνικής Πρόνοιας.

Πώς επιχειρείται η ταύτιση Ασφάλισης-Πρόνοιας

Είπαμε ότι για τους μελλοντικούς συνταξιούχους, που άρχισαν να εργάζονται από την 1η Γενάρη του 2011, δρομολογήθηκε με τους νόμους 3863 και 3865 του 2010, η υποβάθμιση των συντάξεων στο επίπεδο των προνοιακών βοηθημάτων. Μετά την πρώτη αξιολόγηση του Μνημονίου-1, που ψήφισε η κυβέρνηση Παπανδρέου, τέθηκε ως στόχος η συγκράτηση των συνταξιοδοτικών «δαπανών» στο 2,5% του ΑΕΠ μεταξύ 2009 και 2060. Παραθέτουμε απόσπασμα από την επιστολή που έστειλαν οι  Παπακωνσταντίνου και Προβόπουλος στους τροϊκανούς στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης: «Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή θα ολοκληρώσει την αξιολόγηση των επιπτώσεων της μεταρρύθμισης όσον αφορά τα κύρια ταμεία μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου… Αυτές οι αξιολογήσεις θα καθορίσουν κατά πόσον απαιτούνται περαιτέρω προσαρμογές των παραμέτρων του συνταξιοδοτικού συστήματος για την συγκράτηση της αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών στο 2,5% μεταξύ 2009-2060».

Από τότε μέχρι την ψήφιση του Μνημονίου-3 έγιναν πολλές επεμβάσεις μείωσης των συντάξεων, που όμως δεν κρίθηκαν ικανές να συγκρατήσουν τις «δαπάνες» του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος στο 2,5% του ΑΕΠ. Με τους νόμους 3863 και 3865 του 2010 δεν έχουν δημιουργηθεί ακόμη οι προϋποθέσεις για να βγουν οι πρώτοι συνταξιούχοι και έτσι στο στόχαστρο εξακολουθούν να μπαίνουν οι συνταξιούχοι και οι εργαζόμενοι που έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης.

Με το νόμο 4334/2015, που επικυρώνει τη συμφωνία της Συνόδου Κορυφής των κρατών της Ευρωζώνης (πρώτος προκαταρκτικός νόμος), εισάγεται η παρ. 30 σύμφωνα με την οποία : «Από 1.1.2016 έως 31.12.2021 οι εγγυημένες σε μηνιαία βάση συνταξιοδοτικές εισφορές (κρατική επιχορήγηση) προς τα ασφαλιστικά ταμεία κύριας ασφάλισης  διατηρούνται σε ονομαστικούς όρους, στο ύψος που προβλέπεται για την 31.7.2015».

Ομως, και αυτό το πάγωμα της κρατικής «επιχορήγησης» για έξι χρόνια δεν κρίθηκε αρκετό, γιατί όπως αναφέραμε ο στόχος είναι να μειωθούν οι συντάξεις σε επίπεδα προνοιακών βοηθημάτων. Ετσι, με το νόμο 4336/2015 που επικύρωσε το Μνημόνιο-3 έχουμε και άλλες μειώσεις:

α) Την αύξηση των ασφαλίστρων υγείας στις κύριες συντάξεις κατά 2% (από 4% η κράτηση έγινε 6%).
β) Την εισαγωγή ασφαλίστρων υγείας ύψους 6% επί των καταβαλλόμενων επικουρικών συντάξεων.
γ)  Τον υπολογισμό της αναλογικής σύνταξης των συνταξιούχων που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μέχρι 30.6.2015 και υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης από 1.1.2015 και μετά με μικρότερο ποσοστό αναπλήρωσης σε σχέση μ’ αυτό που ίσχυε πριν την ψήφιση του Μνημονίου-3.
δ) Την αύξηση του ορίου ηλικίας των λεγόμενων πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης.

Για τις τρεις πρώτες περιπτώσεις μείωσης των συντάξεων, στην Εκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους δεν προβλέπεται πόσο θα είναι το όφελος για τον προϋπολογισμό του κράτους και τον προϋπολογισμό των ασφαλιστικών ταμείων και έτσι δεν έχουμε εικόνα. Για την τέταρτη περίπτωση θα μιλήσουμε στη συνέχεια, αφού πρώτα αναφερθούμε στις νέες μειώσεις που προβλέπονται με την αντιασφαλιστική επίθεση του επόμενου Οκτώβρη (αμέσως μετά τις εκλογές).

Γι’ αυτή τη νέα άγρια επίθεση, που αποσκοπεί στη δραστική μείωση των συντάξεων νέων συνταξιούχων, που έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010 και θα υποβάλουν αιτήσεις συνταξιοδότησης μετά την 30ή Αυγούστου του 2015, θα αναφερθούμε επιγραμματικά σε δύο πράγματα:

α) Στο όνομα της εξασφάλισης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των ασφαλιστικών ταμείων με τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις του ασφαλιστικού συστήματος, θα μειωθούν οι παροχές κατά 0,25% και 1% του ΑΕΠ το 2015 και το 2016 αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι και όλοι οι ασφαλισμένοι θα χάσουν 1,25% του ΑΕΠ μέσα σε 16 μήνες ή 2,32 δισ. ευρώ. Μιλάμε για επικείμενο χοντρό πετσόκομμα των κύριων και επικουρικών συντάξεων.

β) Θα καθιερώσουν νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων των εργαζόμενων που έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010 και ελάχιστη ανεργία. Αναφερόμαστε βασικά στους εργαζόμενους του δημοσίου και των ΝΠΔΔ. Με την ισχύουσα νομοθεσία, μέχρι το τέλος του 2007 η σύνταξη υπολογίζεται με βάση τον τελευταίο μισθό του 2007 και ετήσιο ποσοστό αναπλήρωσης 80/35% επί τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2007. Για τη χρονική περίοδο 2008-2010 με το μέσο όρο των αποδοχών της τριετίας και το μέσο όρο των ποσοστών αναπλήρωσης των ετών 2008, 2009 και 2010, που είναι 79/35%, 78/35% και 77/35% αντίστοιχα.

Με το πρόσχημα της στενότερης σύνδεσης εισφορών και παροχών και την συρρικνωμένη και παγωμένη μέχρι το τέλος του 2021 κρατική χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων, η συγκυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 20ής Σεπτέμβρη θα προχωρήσει σε αλλαγή των ασφαλιστέων αποδοχών και των ποσοστών αναπλήρωσης. Εκτιμούμε ότι θα επιχειρήσει να υπολογίζονται οι ασφαλιστέες αποδοχές για όλη την πρώτη περίοδο (από την πρώτη ημέρα ασφάλισης μέχρι το 2010) και το ετήσιο  ποσοστό αναπλήρωσης γύρω στο 1,5% ή 60% για 40 χρόνια ασφάλισης. Μ’ αυτές τις αλλαγές θα μειωθούν πολύ οι συντάξεις, όμως σ’ αυτή τη φάση δεν μπορούμε να υπολογίσουμε την ποσοτική μείωση της σύνταξης.

Για την αντιασφαλιστική επίθεση του Οκτώβρη έχουμε να πούμε πολλά ακόμη και φυσικά θα επανέλθουμε. Οφείλουμε όμως να θυμίσουμε ότι αυτή την αντιασφαλιστική επίθεση την είχε προαναγγείλει ο Τσίπρας στις 22 του περασμένου Ιούνη, με την 11σέλιδη επιστολή του στους λεγόμενους θεσμούς. Ετσι, δεν μπορεί κανένας να ισχυριστεί ότι η συγκυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να δεχτεί αυτή την τόσο απροκάλυπτη αντιασφαλιστική επίθεση που θα οδηγήσει σε συντάξεις-προνοιακά βοηθήματα.

Θα κλείσουμε με μια σύντομη αναφορά στο συνταξιοδοτικό μέλλον που επιφυλάσσεται στους συνταξιούχους του δημοσίου που έχουν λίγο περισσότερο από 15 χρόνια ασφάλισης, για τους οποίους εισάγονται νέα όρια συνταξιοδότησης, με το πρόσχημα της κατάργησης της πρόωρης συνταξιοδότησης. Σε πίνακες που θα δημοσιεύσουμε στο επόμενο φύλλο θα δείξουμε ότι για ασφαλισμένους που έχουν πάνω από 15 και λιγότερα από 40 χρόνια ασφάλισης, το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης ανεβαίνει προοδευτικά στα 67, ανάλογα με την ηλικία που βγαίνει ο ασφαλισμένος σε πλήρη σύνταξη, πριν την ψήφιση του Μνημονίου-3.

Προς το παρόν επισημαίνουμε τα εξής:

Οι εργαζόμενοι που θα βγουν με όριο ηλικίας μικρότερο από τα 67 χρόνια τιμωρούνται, γιατί θα παίρνουν μόνο το λεγόμενο οργανικό κομμάτι της σύνταξης, που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι μικρότερο από την κατώτερη σύνταξη που καταβάλλεται στους συνταξιούχους του δημοσίου. Ξέρετε πόση είναι η κατώτερη σύνταξη του δημοσίου με βάση το άρθρο 55 παρ. 5 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (ΠΔ 169/2007);  Μόλις 330 ευρώ το μήνα!

Επιφυλάσσει λοιπόν η συγκυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου και τα άλλα αστικά κόμματα που ψήφισαν το Μνημόνιο-3 στους συνταξιούχους που θα συνταξιοδοτηθούν με όριο ηλικίας μικρότερο των 67, συντάξεις  μικρότερες από τα 330 ευρώ, μέχρι αυτοί να συμπληρώσουν τα 67 χρόνια.

Γεράσιμος Λιόντος

http://www.eksegersi.gr